Με βάση τον κανόνα της πενταετούς παραγραφής, το φορολογικό έτος 2015 παραγράφεται την 31η/12/2021. Αυτό σημαίνει ότι μετά την παρέλευση πέντε ετών από το τέλος του έτους στο οποίο υποβλήθηκε η φορολογική δήλωση, η φορολογική αρχή δεν μπορεί να κοινοποιήσει πράξεις προσδιορισμού φόρου, εκτός πολύ εξαιρετικών και προβλεπόμενων στον νόμο περιπτώσεων, π.χ. εάν αποδεδειγμένα προέκυψαν νέα στοιχεία στη διάθεση της φορολογικής αρχής. Στην πράξη και μετά τη σχετική νομολογία του ΣτΕ, κατά κύριο κανόνα εφαρμόζεται η πενταετής παραγραφή, για αυτό και η φορολογική διοίκηση σπεύδει επί του παρόντος να ολοκληρώσει τους ελέγχους του έτους 2015 εντός του επόμενου διμήνου.
Πέραν όμως της γνωστής διαδικασίας φορολογικού ελέγχου, η φορολογική διοίκηση έχει τη δυνατότητα να εκδίδει πράξεις διοικητικού προσδιορισμού του φόρου («έκτακτα εκκαθαριστικά σημειώματα») και με βάση το άρθρο 32 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας. Συγκεκριμένα, η σχετική διάταξη προβλέπει ότι η πράξη διοικητικού προσδιορισμού φόρου εκδίδεται είτε με βάση στοιχεία που έχουν παρασχεθεί από τον φορολογούμενο (φυσικό πρόσωπο) σε φορολογική δήλωση, είτε με βάση κάθε άλλο στοιχείο που έχει στη διάθεσή της η φορολογική διοίκηση.
Πρακτικά αυτό σημαίνει πως ακόμα και όταν η δήλωση ενός φορολογουμένου για ένα φορολογικό έτος έχει εκκαθαριστεί, δύναται να εκδοθεί (εντός πάντα της 5ετούς προθεσμίας παραγραφής) νέο εκκαθαριστικό σημείωμα, εάν η φορολογική διοίκηση ανακαλύψει ότι έχουν αποκτηθεί από τον φορολογούμενο εισοδήματα που δεν δηλώθηκαν ή αν δεν προσκομίστηκαν από τον φορολογούμενο τα δικαιολογητικά που του ζητήθηκαν, π.χ. για την έκπτωση κάποιας δαπάνης ή την πίστωση φόρου, κλπ.
Σε αντίθεση δε με τη διαδικασία του φορολογικού ελέγχου, κατά την οποία ο φορολογούμενος έχει τη δυνατότητα να εκφράσει εκ των προτέρων εγγράφως τις απόψεις του πριν από την έκδοση της οριστικής πράξης προσδιορισμού του φόρου, κατά τη διαδικασία των έκτακτων εκκαθαριστικών σημειωμάτων, δεν υπάρχει τέτοια δυνατότητα.
Η πράξη εκδίδεται από τη φορολογική διοίκηση και αναρτάται σχετική ειδοποίηση στην προσωπική θυρίδα του φορολογουμένου στο Taxisnet απ’ όπου έχει τη δυνατότητα να δει και να εκτυπώσει την εκδοθείσα πράξη προσδιορισμού φόρου. Επιπροσθέτως, αποστέλλεται ηλεκτρονική ειδοποίηση στο email του φορολογουμένου.
Ηδη τις τελευταίες ημέρες πολλοί φορολογούμενοι έχουν λάβει σχετικό email από την ΑΑΔΕ κυρίως για αναδρομικές αποδοχές/συντάξεις που εισέπραξαν το έτος 2015 και αφορούν παρελθόντα έτη 2014 ή/και προηγούμενα. Ο φορολογούμενος έχει στη διάθεσή του τριάντα ημέρες (από την ανάρτηση στην εφαρμογή) προκειμένου να κάνει τροποποιητικές δηλώσεις ή να αποστείλει στη ΔΟΥ κάθε σχετικό στοιχείο. Εναλλακτικά κατά της πράξης προσδιορισμού του φόρου ο φορολογούμενος έχει τη δυνατότητα άσκησης ενδικοφανούς προσφυγής στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών εντός της ίδιας προθεσμίας.
Στην πράξη διοικητικού προσδιορισμού φόρου γίνεται υποχρεωτικά αναφορά στα στοιχεία στα οποία βασίστηκε ο προσδιορισμός του, όταν αυτός γίνεται με στοιχεία διαφορετικά από αυτά που περιέχονται στις δηλώσεις των φορολογουμένων. Ειδικότερα, σε περίπτωση που από στοιχεία που διαθέτει η φορολογική διοίκηση, προκύπτει ότι έχουν αποκτηθεί από φορολογούμενο εισοδήματα, ημεδαπής ή αλλοδαπής, ανεξαρτήτως κατηγορίας (π.χ. εισοδήματα από μισθούς, συντάξεις, αμοιβές από επιχειρηματική δραστηριότητα, εισοδήματα από ακίνητα, μερίσματα, τόκους, δικαιώματα κ.λπ.), που δεν έχουν περιληφθεί σε δήλωσή του, εκδίδεται και κοινοποιείται πράξη διοικητικού προσδιορισμού φόρου εισοδήματος, με την οποία προσδιορίζεται ο τυχόν οφειλόμενος επιπλέον φόρος και κατά περίπτωση, τα τυχόν ποσά της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, του τέλους επιτηδεύματος και του φόρου πολυτελούς διαβίωσης.
Η φορολογική διοίκηση αντλεί στοιχεία από τις ετήσιες βεβαιώσεις εισοδημάτων, από την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των κρατών, από τη διασταύρωση των δηλούμενων εισοδημάτων με στοιχεία που λαμβάνει από τρίτους (π.χ. ασφαλιστικές εταιρείες, τράπεζες) κ.λπ.
Εάν η φορολογική διοίκηση προσδιορίσει τον φόρο, ολικώς ή εν μέρει, με βάση στοιχεία διαφορετικά από αυτά που περιέχονται σε φορολογική δήλωση του φορολογουμένου, οφείλει να αναφέρει ειδικά τα στοιχεία αυτά στα οποία βασίστηκε ο προσδιορισμός του φόρου. Ικανή και αναγκαία συνθήκη για την εφαρμογή των ανωτέρω είναι η προηγούμενη υποβολή φορολογικής δήλωσης εκ μέρους του φορολογουμένου.
* Η κ. Τζένη Πάνου είναι υπεύθυνη του Φορολογικού Τμήματος της ASnetwork. (www.asnetwork.gr)