Η βιωσιμότητα δεν ήταν ποτέ πιο σημαντική για τις κυβερνήσεις, τους επενδυτές και τις επιχειρήσεις από ό,τι είναι σήμερα. H μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος δεν αποσκοπεί μόνο στην προστασία του περιβάλλοντος, αλλά αποτελεί και μονόδρομο, καθώς όλο και περισσότεροι επενδυτές το θέτουν ως προϋπόθεση για να επενδύσουν. Λόγω της πανδημίας η προσοχή έχει επικεντρωθεί στην οικοδόμηση μιας πιο ανθεκτικής παγκόσμιας οικονομίας και ενός ασφαλέστερου και πιο βιώσιμου κόσμου, ενώ υπάρχει πλέον ευρεία αποδοχή των καταστροφικών συνεπειών της μη δράσης.
Το σχέδιο πράσινης οικονομικής ανάκαμψης, ύψους 2 τρισ. δολαρίων στις ΗΠΑ, η δέσμευση της Κίνας για κλιματική ουδετερότητα έως το 2060, η Πράσινη Συμφωνία της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα κατά 55% έως το 2030 και κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 αποτελούν ισχυρή απόδειξη των παραπάνω, οδηγώντας σε τεράστιες επενδύσεις σε φιλική προς το περιβάλλον τεχνολογία.
Τα πράσινα και κοινωνικά ομόλογα καθώς και τα ομόλογα βιωσιμότητας, τα οποία κατευθύνονται σε επενδύσεις φιλικές προς το περιβάλλον, είναι έτσι ένα ταχέως αναπτυσσόμενο τμήμα στις κεφαλαιαγορές και είναι σαφές από όλες τις έρευνες που διεξάγονται τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, ότι οι επενδυτές αναμένουν ότι το ESG (περιβάλλον, κοινωνία, εταιρική διακυβέρνηση) θα είναι αναπόσπαστο μέρος της στρατηγικής τους. Παράλληλα, και τα χρηματιστήρια διεθνώς πρωταγωνιστούν με σειρά πρωτοβουλιών για τα θέματα ESG, ενώ εκτιμάται ότι το 2023-2025 το 50% των αμοιβαίων κεφαλαίων θα έχει κριτήρια ESG.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της EY, αυξανόμενος αριθμός θεσμικών επενδυτών σε όλο τον κόσμο δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην απόδοση ESG κατά τη λήψη των αποφάσεών τους και το 74% δηλώνει ότι είναι πλέον πιο πιθανό να αποχωρήσει από εταιρείες που δεν έχουν καλό ιστορικό ESG. Εκτιμήσεις της PwC αναφέρουν ότι μέχρι το 2025 αναμένεται ο τριπλασιασμός των επενδυτικών κεφαλαίων στην Ευρώπη που θα κατευθυνθούν αποκλειστικά σε εταιρείες που θα πληρούν τα κριτήρια ESG. Παράλληλα, σύμφωνα με την HSBC, η συντριπτική πλειοψηφία των εκδοτών στην Ευρώπη (97%) και σε ολόκληρο τον κόσμο (94%) σχεδιάζει –μέσα στην επόμενη πενταετία– να αρχίσει να απομακρύνεται από επιχειρηματικά μοντέλα που προκαλούν περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα.
Εως το 2025 θα τριπλασιασθούν τα επενδυτικά κεφάλαια σε εταιρείες που πληρούν τα κριτήρια ESG (περιβάλλον, κοινωνία, εταιρική διακυβέρνηση).
Το 2021 θα αποτελέσει χρονιά ρεκόρ για τις εκδόσεις βιώσιμων ομολόγων διεθνώς, οι οποίες θα αγγίξουν το 1 τρισ. δολάρια, επίπεδο πέντε φορές υψηλότερο από αυτό του 2018, όπως εκτιμούν οι οίκοι αξιολόγησης Moody’s και S&P. Το γ΄ τρίμηνο ανήλθαν στα 217 δισ. δολ. καταγράφοντας ετήσια αύξηση της τάξης του 25%, ενώ στο σύνολο του εννεαμήνου ανήλθαν στα 775 δισ. δολ., με την Ευρώπη να πρωταγωνιστεί.
Σε ό,τι αφορά την Ευρώπη, το πρώτο πράσινο ομόλογο εκδόθηκε το 2007 από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και τη δεκαετία που ακολούθησε τα πράσινα ομόλογα ήταν ένα μικρό κομμάτι της αγοράς. Ωστόσο, από το 2016 έχει σημειωθεί σημαντική αύξηση των πράσινων εκδόσεων, η οποία και εντάθηκε το 2020, με τις κρατικές εκδόσεις να μπαίνουν δυναμικά στο «παιχνίδι», λόγω (αρχικά) της συμφωνίας των Παρισίων για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής (2015) και στη συνέχεια της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ε.Ε. αναμένεται να πρωταγωνιστήσει στο παγκόσμιο σκηνικό, αποτελώντας τον μεγαλύτερο εκδότη πράσινων ομολόγων, τα οποία το 2026 θα αγγίξουν τα 250 δισ. ευρώ ή το 30% της χρηματοδότησης του Ταμείου Ανάκαμψης. Η Ελλάδα έχει πολύ σημαντικό ρόλο να παίξει σε αυτές τις εξελίξεις και στην τεράστια αυτή παγκόσμια τάση, και εύκολα μπορεί να αναδειχθεί πρωταγωνίστρια σε αυτό το μέτωπο, εκτιμούν παράγοντες της αγοράς.
Ηδη, ελληνικές εισηγμένες έχουν κάνει αυτό το βήμα, όπως οι «Μυτιληναίος», ΔΕΗ, Ελλάκτωρ, ΕΛΠΕ, ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, Prodea, ενώ στο παιχνίδι έχουν μπει και οι τράπεζες – Εθνική Τράπεζα και Τράπεζα Πειραιώς, λόγω και της «υποχρεωτικότητας» σε ό,τι αφορά το πλαίσιο εταιρικής διακυβέρνησης, με τα κεφάλαια που έχουν αντληθεί συνολικά να αγγίζουν τα 4 δισ. ευρώ.
Σειρά θα πάρει και ο ΟΔΔΗΧ το β΄ εξάμηνο του 2022 εκδίδοντας το πρώτο πράσινο ελληνικό κρατικό ομόλογο, δίνοντας κίνητρο σε ακόμη περισσότερες αντίστοιχες εκδόσεις από τον ιδιωτικό τομέα. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», το ελληνικό πράσινο ομόλογο θα είναι μικρό σε μέγεθος, της τάξης του 1-1,5 δισ. ευρώ, με τη δυνατότητα η έκδοση να «ανοίξει» στη συνέχεια ώστε να διαμορφωθεί στα 2,5-3 δισ. ευρώ.
Η δομή της ζήτησης για τέτοιου είδους ομόλογα φαίνεται να στρέφεται προς τους λιγότερο ασταθείς και πιο ποιοτικούς επενδυτές και αυτό διασφαλίζει τη ζήτησή τους. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, πράσινα ομόλογα τείνουν να τιμολογούνται με ένα λεγόμενο «greenium» (από το green και το premium), δηλαδή με ελαφρώς χαμηλότερη απόδοση σε σχέση με τα συνήθη ομόλογα που εκδίδονται.
Το Χρηματιστήριο Αθηνών έχει ήδη δώσει το δικό του «παρών», ξεκινώντας τον Αύγουστο τη διαπραγμάτευση του δείκτη Athex ESG, ο οποίος περιλαμβάνει τις 35 εισηγμένες εταιρείες με καλές επιδόσεις σε θέματα περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης, με στόχο να κινητοποιηθούν και άλλες. Εως το 2023-2025 εκτιμάται πως οι μετοχές στον ελληνικό δείκτη ESG θα φτάσουν τις 60.
