Η Κομισιόν επέβαλε περιοριστικούς όρους είτε προσπάθησε να μπλοκάρει εντελώς μόνον 8 εξαγορές ευρωπαϊκών επιχειρήσεων από επιχειρήσεις τρίτων χωρών στο σύνολο των 265 προτεινόμενων εξαγορών που εξέτασε στη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών. Η εικόνα προκύπτει από τη σχετική έκθεσή της, με τον απολογισμό του πρώτου έτους από τον Οκτώβριο του 2020, οπότε και τέθηκαν σε εφαρμογή οι νέοι κανόνες αυστηρού ελέγχου εξαγορών ευρωπαϊκών επιχειρήσεων από φορείς τρίτων χωρών.
Πρόκειται για τη στροφή της Ε.Ε. σε μια πιο επιφυλακτική και σε μεγάλο βαθμό αμυντική στάση της προς την Κίνα, τον κατ’ εξοχήν στόχο των διεξοδικών ελέγχων στις προτεινόμενες εξαγορές ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Τη στροφή αυτή υπαγόρευε επί χρόνια η επέλαση των κινεζικών επιχειρήσεων στις ευρωπαϊκές βιομηχανίες και ειδικότερα στις υψηλές τεχνολογίες αλλά και σε στρατηγικής σημασίας υποδομές συχνά υπό τις ευλογίες και τη στήριξη του Πεκίνου. Την επέβαλε, όμως, δρώντας ως καταλύτης η πανδημία καθώς κατέστησε ευάλωτες πολλές ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και εξώθησε την Κομισιόν αφενός στο να χαλαρώσει την απαγόρευση κατά των κρατικών ενισχύσεων και αφετέρου στο να θεσπίσει αυστηρότερους κανόνες για τον έλεγχο των προτεινόμενων εξαγορών, ώστε να μη γίνουν οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις βορά του κινεζικού κεφαλαίου.
Οι Κινέζοι αλλάζουν ήδη τακτική και ιδρύουν εταιρείες εντός Ε.Ε., αποφεύγοντας να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των ευρωπαϊκών αρχών.
Οπως επισημαίνει σχετικό ρεπορτάζ των Financial Times, δεν έχει περάσει πολύς καιρός από όταν οι μεγάλες οικονομίες της Ευρώπης και της Δύσης γενικότερα υπερηφανεύονταν για το ύψος των ξένων επενδύσεων που προσείλκυαν. Τώρα, όμως, τείνουν να καυχώνται για το πόσες από αυτές απέρριψαν. Τόσο η Κομισιόν όσο και σε εθνικό επίπεδο οι Αρχές των ευρωπαϊκών χωρών έχουν ακολουθήσει το παράδειγμα των ΗΠΑ και ελέγχουν διεξοδικώς τα σχέδια των κινεζικών ομίλων προκειμένου να τους εμποδίσουν είτε να υποκλέψουν την τεχνογνωσία τους είτε να τη χρησιμοποιήσουν για να προωθήσουν στόχους της εξωτερικής πολιτικής του Πεκίνου. Ετσι, 18 ευρωπαϊκές χώρες έχουν θεσπίσει σύστημα διεξοδικού ελέγχου των άμεσων ξένων επενδύσεων και άλλες έξι βρίσκονται στη διαδικασία σχεδιασμού αντίστοιχου συστήματος. Εκείνες που έχουν μείνει πίσω μέχρι στιγμής είναι η Βουλγαρία, η Κροατία και η Κύπρος.
Οπως επισημαίνουν, πάντως, οικονομικοί αναλυτές και παράγοντες της αγοράς, οι Κινέζοι αλλάζουν ήδη τακτική και ιδρύουν εταιρείες εντός Ε.Ε. αποφεύγοντας να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των ευρωπαϊκών αρχών με εξαγορές. Γι’ αυτό και το ποσοστό των προτεινόμενων εξαγορών με ενδιαφερόμενη κινεζική εταιρεία ήταν χαμηλό φέτος. Μολονότι είναι αυστηρότεροι οι νέοι κανόνες, η Κομισιόν εξετάζει μόνο συμφωνίες που εκτιμά ότι θα έχουν αντίκτυπο σε περισσότερα από ένα κράτη-μέλη της Ε.Ε. ή σε περισσότερα από ένα κοινοτικά προγράμματα όπως συνέβη, για παράδειγμα, στην περίπτωση του δορυφορικού συστήματος Galileo. Και βέβαια, δεν έχει την αρμοδιότητα να εμποδίσει αυτομάτως μια συμφωνία η ίδια η Κομισιόν, αλλά καλεί τις εκάστοτε εθνικές αρχές να το κάνουν. Ετσι, ανάμεσα στις εξαγορές που απαγορεύτηκαν φέτος ήταν εκείνη της ιταλικής εταιρείας μικροεπεξεργαστών LPE που είχε βρεθεί στο στόχαστρο του κινεζικού ομίλου Shenzhen Investment Holdings αλλά την προστάτευσε η κυβέρνηση Μάριο Ντράγκι. Σε εθνικό επίπεδο, άλλωστε, οι ρυθμιστικές αρχές ευρωπαϊκών χωρών εξέτασαν συνολικά 1.793 προτάσεις εξαγορών, ενώ από το σύνολο των προτεινόμενων εξαγορών ενέκριναν χωρίς διεξοδικό έλεγχο το 80%. Μεταξύ των προτάσεων που ήλεγξαν, οι εθνικές αρχές απέρριψαν περίπου το 2%, ενώ το 7% κατέληξε σε αποτυχία όταν απέσυρε το ενδιαφέρον της η μία από τις δύο πλευρές της συμφωνίας. Στο 45% των προτεινόμενων συμφωνιών συμμετείχε κάποια αμερικανική επιχείρηση. Σε ό,τι αφορά το ενδιαφέρον των κινεζικών επιχειρήσεων για εξαγορές ευρωπαϊκών, είναι ενδεικτικό ότι μόλις το 8% του συνόλου των προτεινόμενων εξαγορών προερχόταν από κινεζική επιχείρηση.
Οπως επισημαίνει ο Νόα Μπάρκιν, ειδικός επί θεμάτων κινεζικών επενδύσεων στην Ε.Ε. και στέλεχος του συμβουλευτικού ομίλου Rhodium Group, η σχετική νομοθεσία της Ε.Ε. ίσως πρέπει ήδη να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. «Η Κίνα αλλάζει τακτική», τονίζει ο ίδιος και υπογραμμίζει πως τώρα οι κινεζικές εταιρείες οικοδομούν δικές τους μονάδες παραγωγής εντός της Ε.Ε. αντί να προσπαθούν να αποκτήσουν πρόσβαση μέσω εξαγοράς ευρωπαϊκής επιχείρησης. Στο πλαίσιο αυτής της αλλαγής τακτικής, άλλωστε, προτιμούν τώρα να εξαγοράζουν μικρότερες εταιρείες ώστε να μην προσελκύουν την προσοχή των Αρχών. Ο κ. Μπάρκιν εφιστά την προσοχή της Ε.Ε. καλώντας την «να παρακολουθεί προσεκτικά τη στροφή που κάνουν οι κινεζικές εταιρείες όταν επιχειρούν να προσεγγίσουν την αγορά της Ε.Ε.». Τις συστάσεις του δικαιώνει πρόσφατη αποκάλυψη της αμερικανικής εφημερίδας Wall Street Journal ότι η κινεζική εταιρεία China Railway Rolling Stock εξαγόρασε προ τριών ετών το 75% της ιταλικής βιομηχανίας drones Alpi Aviation από κοινού με επενδυτικό όχημα των τοπικών αρχών της κινεζικής περιφέρειας Βουξί χωρίς να υποπέσει στην αντίληψη των ιταλικών αρχών.