Ηταν το 2013, με την οικονομία σε ύφεση, όταν για τελευταία φορά η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων κατέγραφε δηλωθέντα εισοδήματα ύψους άνω των 80 δισ. ευρώ από το σύνολο των φυσικών προσώπων. Ακολούθησαν η ύφεση της συγκεκριμένης χρονιάς, η περιπέτεια του 3ου μνημονίου και η πανδημία, η οποία ανέκοψε την ανοδική τάση που άρχισε να διαφαίνεται μετά την έξοδο της χώρας από τα μνημόνια, στα μέσα του 2018. Αυτά τα επίπεδα των 80 δισ. ευρώ θα επιδιωχθεί να ανακτηθούν μέσα στο 2022.
Ο στόχος κρίνεται εφικτός, καθώς με τη μείωση της ανεργίας, αλλά και την ίδρυση ολοένα και περισσότερων ατομικών επιχειρήσεων, διαφαίνεται προοπτική ταχύτατης αύξησης της φορολογικής βάσης.
Εκτός από τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας, στην αύξηση της φορολογητέας ύλης αναμένεται να συμβάλουν και οι παρεμβάσεις στη φορολογική πολιτική, όπως η αύξηση των απαιτούμενων ηλεκτρονικών συναλλαγών αλλά και οι μειώσεις των φορολογικών συντελεστών ειδικά για τους αυτοαπασχολούμενους, κάτι που καθιστά «φθηνότερη» τη φορολογική συμμόρφωση και μεγαλύτερο το ρίσκο απόκρυψης φορολογητέας ύλης.
Παρά το γεγονός ότι η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων δεν έχει δημοσιεύσει ακόμη τα στοιχεία για την πορεία των δηλωθέντων εισοδημάτων στις φετινές φορολογικές δηλώσεις –είναι οι δηλώσεις που αποτυπώνουν τις επιπτώσεις της πανδημίας–, όλα συγκλίνουν στο ότι η μείωση ήταν μικρότερη από ό,τι αναμενόταν σε μια εξαιρετικά δύσκολη χρονιά, με υποχρεωτικό κλείσιμο εκατοντάδων χιλιάδων επιχειρήσεων και αναστολή επίσης εκατοντάδων χιλιάδων συμβάσεων εργασίας.
Η συγκρατημένη μείωση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε δύο παράγοντες. Πρώτον, στο ότι ο «σκληρός πυρήνας» των εισοδημάτων, που είναι οι συντάξεις και οι μισθοί (σ.σ. το 2020 αντιπροσώπευαν πάνω από 64 δισ. ευρώ σε σύνολο περίπου 78,35 δισ. ευρώ) πρακτικά δεν είχαν μείωση. Ναι μεν χάθηκαν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ φορολογητέας ύλης από τις αναστολές συμβάσεων εργασίας (σ.σ. οι οποίες σε ένα βαθμό αναπληρώθηκαν από τις αποζημιώσεις ειδικού σκοπού), από την άλλη όμως, οι εργαζόμενοι στον δημόσιο τομέα αλλά και μια μεγάλη μερίδα εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα δεν μπήκαν ποτέ σε αναστολή, ενώ και οι συνταξιούχοι είδαν μια γενναία αύξηση στα εισοδήματά τους λόγω αναδρομικών (σ.σ. για την οποία αύξηση μάλιστα τώρα θα κληθούν να πληρώσουν μεγάλα ποσά φόρου υποβάλλοντας μέχρι το τέλος του χρόνου τις απαιτούμενες τροποποιητικές δηλώσεις). Στα εισοδήματα από ενοίκια και σε αυτά από άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας, ναι μεν υπήρχε μείωση λόγω πανδημίας, ωστόσο, τα μεγέθη που εμφανίζονται στις φορολογικές δηλώσεις (σ.σ. και λόγω φοροδιαφυγής) ήταν και είναι ούτως ή άλλως περιορισμένα. Ολο το επιχειρείν από φυσικά πρόσωπα (σ.σ. εξαιρούνται δηλαδή τα νομικά πρόσωπα) δηλώνει εισοδήματα της τάξεως των 3,5 δισ. ευρώ τον χρόνο (σ.σ. το ένα εικοστό των μισθωτών) ενώ τα εισοδήματα από ενοίκια δεν ξεπερνούν τα 8-8,5 δισ. ευρώ, ποσό που το 2020 ήταν προφανώς μικρότερο λόγω του υποχρεωτικού «κουρέματος» των ενοικίων.
Στις φορολογικές δηλώσεις του 2022, αναμένεται να καταγραφεί σημαντική ανάκαμψη στα δηλωθέντα εισοδήματα για τους ακόλουθους λόγους:
Για το 2020, πρόκειται να αποτυπωθεί μείωση, αν και στο οικονομικό επιτελείο υποστηρίζουν ότι τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων κινήθηκαν αρκετά πάνω από τον στόχο.
1. Οι αναστολές συμβάσεων εργασίας μέσα στο 2021 ήταν σαφώς λιγότερες σε σύγκριση με το 2020, κάτι που σημαίνει ότι έχουμε ανάκτηση φορολογητέας ύλης εξαιτίας αυτού του λόγου.
2. Εχουμε σημαντική μείωση της ανεργίας, κάτι που σημαίνει μεγαλύτερο αριθμό απασχολουμένων, άρα και υψηλότερα εισοδήματα από μισθούς.
3. Στους συνταξιούχους, ναι μεν λείπουν τα μαζεμένα αναδρομικά που μοιράστηκαν στο τέλος του 2020 (σ.σ. έφτασαν περίπου το 1,5 δισ. ευρώ), ωστόσο και μέσα στο 2021 δεν έλειψαν οι μεγάλες επιστροφές ποσών, κυρίως σε συνταξιούχους με περισσότερα από 30 χρόνια ασφάλισης.
4. Με μεγάλο ενδιαφέρον αναμένεται το ποσό που θα εμφανίσουν οι αυτοαπασχολούμενοι. Και το 2020 αλλά και το 2021 είχαμε αξιόλογο αριθμό ενάρξεων ιδίως μέσω ατομικών επιχειρήσεων. Επίσης, το 2021 δεν υπάρχουν τα σκληρά lockdowns του 2020, ενώ έχει γίνει πλέον συνείδηση στους αυτοαπασχολούμενους ότι ειδικά για ποσά κερδών μέχρι 10.000 ευρώ, η μόνη επιβάρυνση είναι ο φόρος του 9% και το τέλος επιτηδεύματος που ούτως ή άλλως πληρώνεται. Ακόμη και η εισφορά αλληλεγγύης έχει ανασταλεί, ενώ οι ασφαλιστικές εισφορές έχουν αποσυνδεθεί από το δηλωθέν εισόδημα, οπότε δεν υπάρχει ούτε αυτό το κίνητρο υπέρ της φοροδιαφυγής.
5. Στους πρώτους μήνες του 2021 είχαμε «πάγωμα» στην καταβολή ενοικίων, όμως, από το καλοκαίρι και μετά έχουν σταματήσει τα υποχρεωτικά «κουρέματα» και καταγράφεται τάση αύξησης των ενοικίων, κάτι που σε μεγάλο βαθμό αποτυπώνεται και μέσα από τα ηλεκτρονικά μισθωτήρια που συγκεντρώνει η εφορία.
Οι περυσινές φορολογικές δηλώσεις αποτύπωσαν εισοδήματα 78,358 δισ. ευρώ, τα οποία αποκτήθηκαν μέσα στο 2019 και ήταν σημαντικά αυξημένα συγκριτικά με τα αντίστοιχα του 2018. Για το 2020, αναμένεται να αποτυπωθεί μείωση, αν και στο οικονομικό επιτελείο υποστηρίζουν ότι τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων κινήθηκαν αρκετά πάνω από τον στόχο, που υποδηλώνει και αύξηση φορολογητέας ύλης. Για τις φορολογικές δηλώσεις του 2022, ο στόχος είναι να σπάσει το φράγμα των 80 δισ. ευρώ (και μάλιστα με άνεση) καθώς στις δηλώσεις της επόμενης χρονιάς θα αποτυπωθεί και η ανάπτυξη του 7% που καταγράφεται μέσα στη χρονιά. Ουσιαστικά, θα επιστρέψουμε στο 2006, καθώς και τότε ήταν τα εισοδήματα στα 80 δισ. ευρώ, για να φτάσουν (και τότε λόγω ανάπτυξης) στα 103,7 δισ. ευρώ το 2011, που ήταν και το υψηλότερο ποσό που έχει καταγραφεί ποτέ.