Η Ε.Ε. παρουσίασε την 1η Δεκεμβρίου το σχέδιό της για την υποστήριξη της ανάπτυξης υποδομών σε όλο τον κόσμο: την Παγκόσμια Πύλη. Το σχέδιο αποσκοπεί στην κινητοποίηση 300 δισεκατομμυρίων ευρώ μεταξύ 2021-2027 σε έργα συνδεσιμότητας σε όλο τον κόσμο, και ιδίως στους τομείς της ψηφιακής τεχνολογίας, του κλίματος και της ενέργειας, των μεταφορών, της υγείας, της εκπαίδευσης και της έρευνας.
Το σκεπτικό αυτής της πρωτοβουλίας είναι σαφές: ο κόσμος χρειάζεται μεγάλης κλίμακας επενδύσεις σε υποδομές. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι για την επίτευξη βασικών παγκόσμιων στόχων –όπως η προστασία του κλίματος και του περιβάλλοντος· η οικουμενική πρόσβαση σε ενέργεια, νερό και αποχέτευση· η ενίσχυση της κινητικότητας· η βελτιωμένη επισιτιστική ασφάλεια– απαιτούνται ετησίως επενδύσεις 1,3 τρισεκατομμυρίου ευρώ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την πρωτοβουλία ως «ένα πρότυπο για το πώς η Ευρώπη μπορεί να οικοδομήσει πιο ανθεκτικές συνδέσεις με τον κόσμο». Επικριτικές φωνές, ωστόσο, έσπευσαν να την απορρίψουν, με τον ισχυρισμό ότι αφορά ήδη υπάρχοντα χρηματοδοτικά εργαλεία και δεν συνοδεύεται από φρέσκο χρήμα.
Το πρόβλημα της Ε.Ε. είναι ότι η δράση της είναι παραδοσιακά κατακερματισμένη σε αμέτρητες πρωτοβουλίες, που αναλαμβάνονται τόσο σε κεντρικό όσο και σε εθνικό επίπεδο. O κατακερματισμός αυτός έχει οδηγήσει σε αλληλοεπικαλύψεις, κενά, αναποτελεσματικότητα και απουσία γεωπολιτικής στάσης. Η Ε.Ε. έκανε πρόσφατα δύο βήματα για να περιορίσει αυτόν τον κατακερματισμό και να ενισχύσει τη συνοχή της εξωτερικής της δράσης. Η Παγκόσμια Πύλη αποτελεί ακόμα ένα σημαντικό βήμα σε αυτή τη διαδικασία εξορθολογισμού της αναπτυξιακής χρηματοδότησης της Ευρώπης.
Με τις επενδύσεις σε υποδομές γίνονται πράξη οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης.
Η σημασία του συνίσταται στο γεγονός ότι επικεντρώνεται στο στρατηγικό ζήτημα της ανάπτυξης υποδομών και της συνδεσιμότητας.
Η νέα πρωτοβουλία, επιπλέον, εστιάζει έντονα στην τεχνογνωσία, παράλληλα με την οικονομική βοήθεια. Αυτό είναι κρίσιμο, διότι η δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για την προσέλκυση επενδύσεων σε χώρες-εταίρους αποτελεί ζωτικό παράγοντα για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης αποτελεσματικότητας των αναπτυξιακών δράσεων, πέρα από τα μεμονωμένα έργα.
Με τις επενδύσεις σε υποδομές γίνονται πράξη οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης. Η δράση για το κλίμα απαιτεί εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και υποδομές φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, όπως ακριβώς η υγεία απαιτεί νοσοκομεία, η εκπαίδευση σχολεία και η συνδεσιμότητα λιμάνια. Προωθώντας τις αξίες της Ευρώπης στον κόσμο, η Παγκόσμια Πύλη μπορεί να γίνει επίσης ο εξαγωγικός βραχίονας μιας νέας βιομηχανικής πολιτικής της Ε.Ε.
* Ο κ. Σιμόνε Ταλιαπέτρα είναι Senior fellow στο ινστιτούτο Bruegel.