Σοβεί η διαμάχη στους κόλπους της Ε.Ε. γύρω από τη μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών κανόνων καθώς Γαλλία και Ιταλία ζητούν χαλάρωση, χωρίς να βρίσκουν όμως ανταπόκριση από τις χώρες υπερμάχους της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Τη δεύτερη αυτή κατηγορία απηχεί ο επίτροπος Προϋπολογισμού και Ανθρώπινων Πόρων Γιοχάνες Χαν, Αυστριακός, υπέρμαχος της δημοσιονομικής αυστηρότητας, ο οποίος τονίζει πως δεν υπάρχει «πράσινο» χρέος και προειδοποιεί πως δεν θα είναι πάντα χαμηλό το κόστος του δανεισμού.
Μιλώντας στους Financial Times, o επίτροπος υποστηρίζει πως η εξαίρεση ορισμένων κατηγοριών δημοσίου χρέους από τις δαπάνες των εθνικών προϋπολογισμών θα υπονομεύσει τη διαφάνεια και θα καταστήσει υπερβολικά περίπλοκους τους κανόνες που διέπουν τον δανεισμό. Δηλώνει αντίθετος στην εξαίρεση των δαπανών για επενδύσεις σε έργα κατά της κλιματικής αλλαγής, όπως και άλλων στρατηγικής σημασίας δαπανών από τους υπολογισμούς του δημοσίου χρέους, και επιμένει πως τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης πρέπει να δώσουν έμφαση στη μείωση του χρέους τους.
Ο επίτροπος Προϋπολογισμού και Ανθρώπινων Πόρων τονίζει πως δεν υπάρχει «πράσινο» χρέος.
«Δεν συμφωνώ να εξαιρέσουμε ορισμένα είδη χρέους χαρακτηρίζοντάς τα καλό χρέος, βιώσιμο χρέος, πράσινο χρέος κ.λπ., γιατί σε τελική ανάλυση το χρέος είναι χρέος», υπογράμμισε ο κ. Χαν και κάλεσε τα κράτη-μέλη να υπόκεινται σε τακτικά «τεστ κοπώσεως» σε σχέση με τα δημόσια οικονομικά τους. Η σχετική διαμάχη ανάμεσα στα κράτη-μέλη εντείνεται καθώς οι κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας έχουν ανασταλεί στη διάρκεια της πανδημίας, προκειμένου να προβούν σε εκτεταμένο δανεισμό οι κυβερνήσεις και να στηρίξουν τις οικονομίες τους. Το θέμα αναμένεται να συζητηθεί στο Eurogroup την επόμενη Δευτέρα.
Τον περασμένο μήνα, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, του οποίου η χώρα έχει αυτό το εξάμηνο την προεδρία της Ε.Ε., και ο πρωθυπουργός της Ιταλίας, Μάριο Ντράγκι, ζήτησαν αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων κατά τρόπο που να δίνονται κίνητρα για «ορισμένες δαπάνες καίριας σημασίας για το μέλλον». Εχει συνταχθεί μαζί τους ο επίτροπος Οικονομικών Πάολο Τζεντιλόνι, δηλώνοντας ότι υποστηρίζει την ανανέωση και αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων ώστε να ενθαρρυνθούν οι δαπάνες για τη στροφή στην πράσινη και την ψηφιακή οικονομία. Στον αντίποδα, ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Βάλντις Ντομπρόβσκις, ο οποίος επιμένει πως τα κράτη-μέλη πρέπει να παρουσιάσουν «αξιόπιστα» σχέδια για τη μείωση του χρέους τους, ακόμη κι αν έχουν μεγαλύτερα περιθώρια ελιγμών για να υλοποιήσουν πράσινες επενδύσεις. Ο Αυστριακός Γ. Χαν, μέλος του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, παραμένει εκφραστής των θέσεων που υποστηρίζουν οι γνωστές «φειδωλές» χώρες του Βορρά όπως η Ολλανδία, οι Σκανδιναβικές χώρες και οι χώρες της Βαλτικής. Ο κ. Χαν δηλώνει ανοικτός σε μια αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας που θα διασφαλίζει έναν οδικό χάρτη για τη μείωση του χρέους «κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της εκάστοτε χώρας». Από το βήμα της βρετανικής εφημερίδας προειδοποιεί, πάντως, τις χώρες ότι κάνουν λάθος αν υποθέτουν πως θα είναι για πάντα φτηνός ο δανεισμός. Τονίζει μάλιστα πως «η Κομισιόν πρέπει να είναι αυστηρή στην καταγραφή, στον έλεγχο και στην επιβολή διορθωτικών μέτρων όταν ένα κράτος-μέλος δεν συμμορφώνεται με τους κανόνες του δικού του οδικού χάρτη» και υπογραμμίζει πως για τη διαδικασία απαιτείται πλήρης διαφάνεια και σαφής εικόνα κάθε κράτους-μέλους.
Οπως τονίζουν οι FT, η εμφανώς σκληρή στάση του επιτρόπου Προϋπολογισμού αποτελεί προανάκρουσμα των διενέξεων που θα εκδηλωθούν ανάμεσα στους δημοσιονομικά συντηρητικούς και τους οπαδούς της μεταρρύθμισης. Η Κομισιόν σχεδιάζει να παρουσιάσει το καλοκαίρι τις προτάσεις της για μια μεταρρύθμιση που θα επικεντρώνεται στις βιώσιμες και κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνες επενδύσεις. Οι προτάσεις της θα αντιβαίνουν σαφώς τους υφιστάμενους κανόνες που δεν επιτρέπουν στα κράτη-μέλη να αφαιρούν από τον υπολογισμό του χρέους τους είτε τις επενδύσεις για πράσινα σχέδια είτε άλλου είδους κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευαίσθητες επενδύσεις. Είναι σε εξέλιξη διάλογος και αντιπαράθεση ανάμεσα στην Κομισιόν και πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ως προς το πώς μπορούν να προσδιοριστούν οι δημόσιες δαπάνες για σχέδια και κατηγορίες που θα τύχουν ενδεχομένως πιο ευνοϊκής μεταχείρισης. Αναζητώντας μια συμβιβαστική λύση, ο Πασκάλ Κανφέν, μέλος του κόμματος του Γάλλου προέδρου, υποστηρίζει πως θα μπορούσε να τεθεί ανώτατο όριο στις δαπάνες για πράσινες επενδύσεις που θα εξαιρούνται από τους υπολογισμούς του χρέους και του ελλείμματος. Προτείνει μάλιστα ένα ετήσιο όριο της τάξης του 1% του ΑΕΠ μιας χώρας ως το κατάλληλο επίπεδο που θα βοηθήσει να αυξηθούν οι πράσινες επενδύσεις και να διευκολυνθεί η Ε.Ε. να επιτύχει τον φιλόδοξο στόχο της να έχει μηδενίσει τους ρύπους μέχρι το 2050. Υποστηρίζει επίσης πως πρέπει να επιτραπεί στην Κομισιόν να επιλέξει ανάμεσα στις δαπάνες για πράσινες επενδύσεις που θα μπορούν να εξαιρεθούν από τους υπολογισμούς του χρέους και του ελλείμματος.