Ο ΑΔΜΗΕ κλείνει φέτος 10 χρόνια αυτόνομης πορείας –μετά την απόσχισή του από τη ΔΕΗ και τη μετατροπή του από γενική διεύθυνση σε θυγατρική εταιρεία– και πέντε χρόνια μετά τον ιδιοκτησιακό του διαχωρισμό και την είσοδο στο μετοχικό του κεφάλαιο της κινεζικής State Grid. Μέσα σε αυτά τα πέντε χρόνια, ο ΑΔΜΗΕ έγινε ένα «turn around story», τονίζει ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Μάνος Μανουσάκης σε συνέντευξή του στην «Κ».
«Υλοποιεί δύσκολα έργα με ταχύτητα και ποιότητα, αποκτάει ρόλο στην αγορά τηλεπικοινωνιών, συνεργάζεται σε περιφερειακό επίπεδο για την ανάπτυξη της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας και συνδράμει καθοριστικά στη μετατροπή της χώρας σε δικτυακό κόμβο της Ανατολικής Μεσογείου». Από τα έργα ηλεκτρικής διασύνδεσης που μέχρι σήμερα έχει ολοκληρώσει ο ΑΔΜΗΕ, η εξοικονόμηση στις ΥΚΩ, σύμφωνα με τον κ. Μανουσάκη, ανέρχεται σε 500 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση από το 2022, ενώ η συνολική ετήσια εξοικονόμηση μέχρι το 2030 υπολογίζεται ετησίως σε 1,5 δισ. ευρώ. Στο γιατί ωστόσο η εξοικονόμηση αυτή δεν έχει περάσει στους καταναλωτές, απαντά ότι η τελική ευθύνη διαχείρισης των ΥΚΩ ανήκει στη ΡΑΕ. Ο κ. Μανουσάκης αντιπαρέρχεται την κριτική περί καθυστερήσεων στην έκδοση οριστικών όρων σύνδεσης νέων έργων ΑΠΕ, σημειώνοντας ότι μέχρι σήμερα ο ΑΔΜΗΕ έχει χορηγήσει οριστικές προσφορές για έργα 5,2 GW, που υπερβαίνουν το 50% του υπό αναθεώρηση στόχου του ΕΣΕΚ. Επισημαίνει ωστόσο ως αρνητικό παράγοντα το γεγονός ότι οι αιτήσεις που φτάνουν στον ΑΔΜΗΕ δεν έχουν προηγουμένως «φιλτραριστεί» με βάση κριτήρια επενδυτικής αξιοπιστίας.
Ο ρόλος του ΑΔΜΗΕ δεν περιορίζεται όμως στην αναβάθμιση και επέκταση των υποδομών μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Επιδιώκει κεντρικό ρόλο στον σχεδιασμό και την κατασκευή των υποβρύχιων διασυνδέσεων υπεράκτιων αιολικών πάρκων, αλλά και στην ανάπτυξη μονάδων αποθήκευσης για τη θωράκιση του συστήματος. Η στρατηγική του επεκτείνεται και στον τομέα των τηλεπικοινωνιών με την αξιοποίηση του δικτύου κορμού που διαθέτει μέσω της θυγατρικής Grid Telecom. Ο κ. Μανουσάκης αναφέρεται για πρώτη φορά και στις τριβές που έχουν προκύψει με τη State Grid για τις τεχνικές προδιαγραφές της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Αττικής. «Πράγματι διατυπώθηκαν διαφωνίες από την πλευρά του επενδυτή μειοψηφίας σχετικά με την αρτιότητα της λύσης που προτείνει ο κατασκευαστής των μετατροπέων ρεύματος», σημειώνει. Οι ενστάσεις της κινεζικής εταιρείας παραμένουν και η διαχείριση του θέματος ανάγεται πλέον στους μετόχους του ΑΔΜΗΕ, ώστε να μην προκύψουν καθυστερήσεις, τονίζει.
– Ο ρόλος των υποδομών μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος γίνεται όλο και πιο κομβικός στο περιβάλλον της ενεργειακής μετάβασης και της κλιματικής αλλαγής. Πόσο έχουν επηρεάσει τη στρατηγική του ΑΔΜΗΕ οι δύο αυτοί παράγοντες;
– Η επιτάχυνση της κλιματικής κρίσης τα τελευταία χρόνια επέβαλε την αναθεώρηση των προδιαγραφών ανθεκτικότητας. Στον ΑΔΜΗΕ έχουμε ξεκινήσει από το 2018 ένα συνεχώς επικαιροποιούμενο πρόγραμμα ανανέωσης και ψηφιακού εκσυγχρονισμού των (σε μεγάλο βαθμό παλαιών) υποδομών μας. Το 2020 επεκτείναμε τον προϋπολογισμό του προγράμματος αναβάθμισης των παγίων μας στα 200 εκατ. ευρώ. Αυτές οι επενδύσεις είναι απολύτως απαραίτητες προκειμένου να διατηρήσουμε το υψηλό επίπεδο παροχής ηλεκτρικού ρεύματος για το σύνολο των καταναλωτών.
Οσον αφορά την ενεργειακή μετάβαση, ήδη από το 2017 στόχος του διαχειριστή έχει καταστεί να αποτελεί βασικό άξονα της στροφής της Ελλάδας σε ένα καθαρότερο και βιώσιμο ενεργειακό μείγμα. Για να το πετύχουμε αυτό, υλοποιούμε εδώ και πέντε χρόνια το μεγαλύτερο επενδυτικό πρόγραμμα που έχει εκπονηθεί στον εγχώριο ενεργειακό κλάδο, το οποίο περιλαμβάνει την ηλεκτρική διασύνδεση όλων σχεδόν των ελληνικών νησιών με το ηπειρωτικό σύστημα και την επέκταση του συστήματος στην ηπειρωτική χώρα, ώστε να είναι εφικτό να περάσουμε στην εποχή των ΑΠΕ.
– Πόσο κρίσιμες είναι οι διεθνείς διασυνδέσεις για την αξιοπιστία του ηλεκτρικού συστήματος; Στο επικαιροποιημένο δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης του ΑΔΜΗΕ αναφέρεται για πρώτη φορά η διασύνδεση Ελλάδας – Αιγύπτου.
– Οι διεθνείς διασυνδέσεις είναι κρίσιμες για την ενεργειακή μας επάρκεια, αλλά και γεωστρατηγικά. Ο ΑΔΜΗΕ ωριμάζει τη δεύτερη υποβρύχια διασύνδεση συνεχούς ρεύματος με την Ιταλία και νέα διασύνδεση με την Αλβανία, ενώ σε λίγο ολοκληρώνεται ο διαγωνισμός για τη νέα διασύνδεση Ελλάδας – Βουλγαρίας, που θα είναι έτοιμη το 2ο εξάμηνο του 2022, αυξάνοντας σημαντικά τη μεταφορική ικανότητα στο σύνορο των δύο χωρών. Παράλληλα, ιδιαίτερη βαρύτητα αποκτούν και οι διασυνδέσεις της Ανατολικής Μεσογείου, όπως με το Ισραήλ μέσω της Κύπρου που θα υλοποιήσει ο Euroasia Interconnector με τη δική μας συνδρομή σε τεχνογνωσία αλλά –όπως πολύ σωστά αναφέρατε– και η διασύνδεση Ελλάδας – Αιγύπτου που έχει ήδη συμφωνηθεί σε επίπεδο κρατών. Με τον διαχειριστή της Αιγύπτου βρισκόμαστε σε στενή συνεργασία, καθώς είναι ένα πολύπλοκο έργο που απαιτεί μελέτες ηλεκτρικού συστήματος, αλλά και ενσωμάτωσής του στην αγορά.
Από το 2018 «τρέχουμε» πρόγραμμα ανανέωσης και ψηφιακού εκσυγχρονισμού των –σε μεγάλο βαθμό παλαιών– υποδομών μας.
– Επί θητείας σας ο ΑΔΜΗΕ έχει επισπεύσει τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις των νησιών. Πότε ολοκληρώνεται αυτό το πρόγραμμα;
– Οταν αναλάβαμε τη διοίκηση του ΑΔΜΗΕ το 2017 είχαμε μπροστά μας ένα μεγάλο στοίχημα: να διασυνδέσουμε τα νησιά του Αιγαίου με το εθνικό ηλεκτρικό σύστημα. Το επενδυτικό μας πρόγραμμα, μετά τη διασύνδεση των βόρειων Κυκλάδων και της Κρήτης με την Πελοπόννησο, συνεχίζεται με τις νότιες Κυκλάδες, ξεκινώντας από τη Σαντορίνη και συνεχίζοντας με τη Φολέγανδρο, τη Μήλο και τη Σέριφο. Για τα τέσσερα τελευταία νησιά, τα έργα ύψους 410 εκατ. ευρώ συγχρηματοδοτούνται και από το Ταμείο Ανάκαμψης με 165 εκατ. ευρώ. Το καλοκαίρι επίσης ολοκληρώνεται η διασύνδεση της Σκιάθου με το ηπειρωτικό σύστημα, ενώ το αμέσως επόμενο διάστημα εκκινούν οι αναβαθμίσεις και νέες διασυνδέσεις του Ιονίου. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό μας, οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις των νησιών μας θα έχουν ολοκληρωθεί έως το 2029. Ασφαλώς, όπου είναι εφικτό, ο ΑΔΜΗΕ αξιοποιεί κάθε δυνατότητα για να ολοκληρώνει τα έργα ακόμη νωρίτερα, όπως έχει αποδείξει επανειλημμένα στο παρελθόν.
– Πρόσφατα δημοσιεύματα εμφανίζουν τους Κινέζους μετόχους της State Grid να διαφωνούν με κάποιες τεχνικές προδιαγραφές στο έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης της Κρήτης. Ποιο είναι το ζήτημα που έχει προκύψει;
– Πράγματι, διατυπώθηκαν τεχνικές διαφωνίες από την πλευρά του επενδυτή μειοψηφίας σχετικά με την αρτιότητα της λύσης που προτείνει ο κατασκευαστής των μετατροπέων ρεύματος. Ο ΑΔΜΗΕ αποφάσισε κατά πλειοψηφία σε πρόσφατο διοικητικό συμβούλιο, ότι το έργο μπορεί να προχωρήσει κανονικά με βάση τη σύμβαση που έχει ήδη υπογραφεί με τον ανάδοχο, αλλά οι ενστάσεις του επενδυτή παραμένουν. Αντιλαμβάνεστε ότι η διαχείριση του θέματος ανάγεται πλέον στους μετόχους του ΑΔΜΗΕ, ώστε να μην προκύψουν καθυστερήσεις στο έργο.
– Πόσο έτοιμο είναι το ηλεκτρικό σύστημα της χώρας να υποδεχθεί την αυξημένη διείσδυση των ΑΠΕ; Πώς θα αυξηθεί ο διαθέσιμος «ηλεκτρικός χώρος»; Η αγορά κάνει λόγο για καθυστερήσεις στην έκδοση όρων σύνδεσης για νέα έργα…
– Με τις διασυνδέσεις που υλοποιούμε στη νησιωτική και ηπειρωτική χώρα δημιουργείται ο χώρος για διείσδυση 17 GW καθαρής ενέργειας στο εγχώριο ενεργειακό μείγμα μέχρι το τέλος της δεκαετίας – μέγεθος που υπερβαίνει τους εθνικούς στόχους κατά σχεδόν 2 GW. Η ταχύτητα με την οποία αναπτύσσουμε τις πράσινες υποδομές της χώρας είναι, με αντικειμενικούς όρους, πολύ υψηλή για τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Εως σήμερα έχουμε χορηγήσει οριστικές προσφορές σύνδεσης για έργα 5,2 GW, που υπερβαίνουν το 50% του υπό αναθεώρηση στόχου του ΕΣΕΚ για σύνδεση επιπλέον 9 GW έως το 2030.
Aσφαλώς, η ενεργειακή μετάβαση δεν θα γίνει από τη μια μέρα στην άλλη. Η περαιτέρω απλοποίηση των αδειοδοτικών διαδικασιών για την υλοποίηση διασυνδέσεων υψηλής και υπερυψηλής τάσης θα επιταχύνει την απορρόφηση ΑΠΕ στο σύστημα μεταφοράς, ενώ σημαντικό βοηθητικό μέτρο προς αυτή την κατεύθυνση θα ήταν οι αιτήσεις που δέχεται ο ΑΔΜΗΕ να έχουν προηγουμένως «φιλτραριστεί» με βάση κριτήρια επενδυτικής αξιοπιστίας, μεταξύ άλλων. Το υπό κατάρτιση θεσμικό πλαίσιο, το οποίο αναμένεται να ολοκληρωθεί σύντομα, θα αντιμετωπίζει στο σύνολό τους τα θέματα αυτά.
Οι διασυνδέσεις μειώνουν τον λογαριασμό
– Τι εξοικονόμηση προκύπτει από τις μέχρι σήμερα διασυνδέσεις και γιατί ακόμη οι καταναλωτές δεν την έχουν δει στον λογαριασμό ρεύματος;
– Με βάση παραδοχές που στηρίζονται στις τρέχουσες τιμές πετρελαίου, εκτιμάται ότι μέχρι το 2030 η ετήσια εξοικονόμηση για όλους τους καταναλωτές θα αγγίξει το 1,5 δισ. ευρώ, ενώ ήδη από τα έργα που υλοποίησε ο ΑΔΜΗΕ την τελευταία 3ετία, η εξοικονόμηση στις ΥΚΩ υπολογίζεται σε 500 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση από το 2022. Με τα έργα του ο ΑΔΜΗΕ δημιουργεί τις προϋποθέσεις για αυτή την εξοικονόμηση, καθώς αυτό είναι και το σκεπτικό βάσει του οποίου η Ρυθμιστική Αρχή εγκρίνει τις σημαντικές επενδύσεις που γίνονται για την επέκταση του ηλεκτρικού συστήματος. Η τελική ευθύνη διαχείρισης των ΥΚΩ, βέβαια, εμπίπτει στις αρμοδιότητες της Ρυθμιστικής Αρχής, η οποία γνωρίζει με βάση το ισοζύγιο του λογαριασμού πότε είναι εφικτό να τον μειώσει.
Τα υπεράκτια αιολικά και η επέκταση στις τηλεπικοινωνίες
– Ποιος θα είναι τελικά ο ρόλος του ΑΔΜΗΕ στην αποθήκευση και την ανάπτυξη των υπεράκτιων αιολικών στην Ελλάδα;
– Τα υπεράκτια αιολικά πάρκα θα καταστούν τα επόμενα χρόνια σημαντικά παραγωγικά στοιχεία του ηλεκτρικού συστήματος μεταφοράς της χώρας. Ο ΑΔΜΗΕ είναι αναγκαίο να έχει κεντρικό ρόλο στον σχεδιασμό και την κατασκευή των υποβρύχιων διασυνδέσεων υπεράκτιων αιολικών πάρκων, όπως εξάλλου συμβαίνει με τους διαχειριστές στο εξωτερικό.
Η αποθήκευση ενέργειας θα παίξει καθοριστικό ρόλο σε θέματα επάρκειας όσο αυξάνεται η διείσδυση ΑΠΕ και θα επιτρέψει στον διαχειριστή να έχει μεγαλύτερο βαθμό βεβαιότητας στις παραδοχές των μελετών επάρκειας που εκπονεί. Στο πλαίσιο του θεσμικού μας ρόλου και σε εφαρμογή σχετικής οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ο ΑΔΜΗΕ μπορεί να αναπτύξει μονάδες αποθήκευσης που θα είναι απολύτως ενσωματωμένες στο σύστημα μεταφοράς (fully integrated network components), με αποκλειστικό σκοπό τη θωράκισή του. Σε αυτή ακριβώς τη βάση ωριμάζουμε τα δύο πιλοτικά έργα αποθήκευσης σε Θήβα και Νάξο, ενώ με την υψηλή τεχνογνωσία που διαθέτουμε, μπορούμε να συνδράμουμε στην κατασκευή ανάλογων έργων που θα πραγματοποιηθούν το επόμενο διάστημα στην ενεργειακή αγορά.
– Ποια είναι τα επόμενα σχέδια του ΑΔΜΗΕ για την αγορά των τηλεπικοινωνιών;
– Η στρατηγική του ΑΔΜΗΕ για την 4ετία 2021-2024 είναι να αξιοποιήσει το σύνολο των παγίων και της τεχνογνωσίας που διαθέτει ώστε να μεγιστοποιήσει τη συμβολή του στην ανάπτυξη της χώρας. Οι τηλεπικοινωνίες αποτελούν πτυχή αυτής της στρατηγικής, καθώς είναι κρίσιμες για το πέρασμα της χώρας στη νέα εποχή και ειδικά σε επίπεδο δικτύου κορμού αποτελούν και κρίσιμη υποδομή αντίστοιχη με το ηλεκτρικό μας δίκτυο.
Στο πλαίσιο αυτό ο ΑΔΜΗΕ, όπως άλλωστε και οι μεγαλύτεροι Ευρωπαίοι διαχειριστές, αξιοποιεί το δίκτυο κορμού που διαθέτει προσφέροντας υπηρεσίες οπτικής ίνας στη χονδρεμπορική αγορά μέσω της θυγατρικής εταιρείας Grid Telecom, που συστάθηκε στις αρχές του 2019 με σκοπό να συνδράμει στην αύξηση του αποτυπώματος της Ελλάδας σε επίπεδο υποδομών οπτικών ινών. Σε αυτόν τον στόχο εντάσσεται και η συμμετοχή μας στο έργο Ultra Fast Broadband, το μεγαλύτερο τηλεπικοινωνιακό έργο ΣΔΙΤ της Ευρώπης, ύψους 800 εκατ. ευρώ.
Σκοπός μας είναι να συνδράμουμε τους εθνικούς στόχους της μετατροπής της χώρας σε διεθνή τηλεπικοινωνιακό κόμβο και στο πέρασμα στην «κοινωνία των Gbit».
– Συμπληρώνονται φέτος 10 χρόνια απ’ όταν οι υποδομές του συστήματος μεταφοράς αποσχίστηκαν από την καθετοποιημένη ΔΕΗ και αποτέλεσαν ξεχωριστή εταιρεία. Ποιοι είναι οι βασικοί σταθμοί αυτής της αυτόνομης διαδρομής;
Η απόσχιση του διαχειριστή από τη ΔΕΗ προφανώς δεν ήταν ένα εύκολο στοίχημα. Τα πρώτα χρόνια ως θυγατρική της ΔΕΗ έπρεπε να μετατραπεί από γενική διεύθυνση σε αυτόνομη εταιρεία. Από τον ιδιοκτησιακό διαχωρισμό του 2017 και μετά ξεκίνησε η επιταχυνόμενη ανάπτυξη ταυτόχρονα με τον συνεχή μετασχηματισμό και εκσυγχρονισμό της εταιρείας, για να φτάσουμε σήμερα να έχουμε έναν σύγχρονο διαχειριστή που συμβάλλει καθοριστικά στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Μέσα σε αυτά τα πέντε χρόνια χάρη στην άοκνη προσπάθεια των εργαζομένων, ο ΑΔΜΗΕ έγινε ένα turn around story. Υλοποιεί δύσκολα έργα με ταχύτητα και ποιότητα, αποκτάει ρόλο στην αγορά τηλεπικοινωνιών, συνεργάζεται σε περιφερειακό επίπεδο για την ανάπτυξη της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας και συνδράμει καθοριστικά στη μετατροπή της χώρας σε δικτυακό κόμβο της Ανατολικής Μεσογείου. Το ότι ο «υπό δημόσιο έλεγχο» ΑΔΜΗΕ κατόρθωσε να αλλάξει, μας κάνει αισιόδοξους ότι είναι εφικτό να μετασχηματιστεί συνολικά η δημόσια διοίκηση της χώρας, κάτι που, όλοι συμφωνούμε, είναι απολύτως απαραίτητο για να είμαστε ανθεκτικοί στις κρίσεις αλλά και να αξιοποιήσουμε το πολύ υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό που διαθέτουμε ως χώρα.