Η συγκυρία για τους επικεφαλής των επιχειρήσεων και για όσους καλούνται να λάβουν επενδυτικές αποφάσεις ίσως να είναι μία από τις δυσκολότερες των τελευταίων δεκαετιών. Η εκτόξευση του κόστους των πρώτων υλών, της ενέργειας, ο ιστορικά υψηλός πληθωρισμός, τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα και η μεγάλη δυσκολία εύρεσης κατάλληλου προσωπικού απαρτίζουν μια ιδιαίτερα δυσεπίλυτη εξίσωση. Κι ενώ στις κατασκευές και τις υποδομές η λύση εντοπίζεται, έως ένα βαθμό, στην αναθεώρηση των προϋπολογισμών των έργων ή ακόμη και στη βραδύτερη υλοποίησή τους, στην ενέργεια, όπου ο περιορισμός της εισαγόμενης ενέργειας αποτελεί εθνικό στόχο, για τους μεγάλους παίκτες, λόγω και ισχυρότατου ανταγωνισμού, αποτελεί μονόδρομο η ενίσχυση των επενδύσεων.
Παρότι, όμως, η βάση κόστους έχει αλλάξει πλήρως, δεν παρατηρείται, τουλάχιστον για την ώρα ή με μαζικό τρόπο, το φαινόμενο της αναστολής μεγάλων, εν εξελίξει, επενδύσεων ή έργων. Ισως επειδή, όπως αναφέρει στην «Κ» οικονομικός αναλυτής, παραμένουν λιγοστές οι επενδύσεις που είχαν ξεκινήσει να υλοποιούνται προτού οι ανατιμήσεις τεθούν εκτός ελέγχου. Αυτό γίνεται αντιληπτό, όπως διευκρινίζει, εάν ληφθεί υπόψη και το «μπλόκο» μεγάλων σχεδιαζόμενων επενδύσεων από το ΣτΕ, όπως, για παράδειγμα, η επέκταση του λιμανιού του Πειραιά από την COSCO (136 εκατ. ευρώ) ή η κατασκευή του πέντε αστέρων ξενοδοχείου «Project Blue» (60 εκατ. ευρώ) στη Μύκονο.
«Η αναστολή υλοποίησης ενός έργου δεν αποτελεί ενδεδειγμένη λύση. Αφενός η διαχείριση του προσωπικού σε αδράνεια είναι ιδιαίτερα δύσκολη, σε μια συγκυρία κατά την οποία η εύρεση κατάλληλων στελεχών αποτελεί άθλο, και αφετέρου η κίνηση αυτή θα έφερνε αντιμέτωπες με προβλήματα βιωσιμότητας ιδίως τις πιο μικρές εταιρείες», αναφέρει στην «Κ» επιχειρηματίας. Ως εκ τούτου, στα εν εξελίξει δημόσια έργα ως ένα πρώτο ανάχωμα στις ανατιμήσεις επιστρατεύεται η αναθεώρηση τιμών. Στα νέα έργα, οι προϋπολογισμοί αναπροσαρμόζονται με στόχο να συμπεριληφθεί μερικώς η άνοδος των τιμών. Ενίοτε περιορίζεται και το περιθώριο κέρδους για τον ανάδοχο. Στην περίπτωση, για παράδειγμα, της πρώτης φάσης των έργων υποδομής στο Ελληνικό, προϋπολογισμού 250 εκατ. ευρώ, που θα ξεκινήσει να υλοποιεί η Αβαξ μετά το Πάσχα, το αυξημένο κόστος έχει προβλεφθεί, όπως ανέφερε στην πρόσφατη τηλεδιάσκεψη αναλυτών ο διευθύνων σύμβουλος της Lamda Development, Οδυσσέας Αθανασίου.
Πολλά ξενοδοχειακά έργα θα καθυστερήσουν να ξεκινήσουν, καθώς εργολάβοι και κατασκευαστικές αδυνατούν να δώσουν προσφορές.
Επίσης, σε έργο που πρόκειται να ξεκινήσει να υλοποιείται με χρονικό ορίζοντα τα τέλη της χρονιάς – αρχές του 2023, αυτή τη στιγμή επιδιώκεται ο επαναπροσδιορισμός του κόστους κατασκευής. Στόχος, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, είναι το κατασκευαστικό αντικείμενο να αποφέρει στον ανάδοχο κέρδος, χωρίς οι αποδόσεις για τον παραχωρησιούχο να συρρικνώνονται δραματικά. Η έναρξη των πρόδρομων-χωματουργικών εργασιών θα δώσει τον απαιτούμενο χρόνο ώστε η προμήθεια πρώτων υλών, όπως σίδηρος ή χάλυβας, να γίνει μεταγενέστερα, οπότε ίσως οι τιμές αποκλιμακωθούν. Οσον αφορά τα ιδιωτικά έργα στον τομέα ανάπτυξης ακινήτων, η ζήτηση και η δυνατότητα απορρόφησης του επιπρόσθετου κόστους από τον τελικό χρήστη καθορίζουν την πορεία συνέχισής τους.
Στην περίπτωση της ανάπλασης στο Ελληνικό, όπως έχει αναφέρει ο κ. Αθανασίου, το κόστος των 28 πολυτελών βιλών επωμίζονται οι αγοραστές που έχουν αποκτήσει τα οικόπεδα, επί των οποίων αυτές θα κατασκευαστούν. Για τα συγκροτήματα πολυτελών κατοικιών – διαμερισμάτων στο παραλιακό μέτωπο, η εταιρεία έχει προχωρήσει σε αύξηση των ζητούμενων τιμών πώλησης. Και με τα εμπορικά κέντρα, τις οικιστικές αναπτύξεις στην παραλία και τις αθλητικές εγκαταστάσεις να ξεκινούν να υλοποιούνται το 2023, η διοίκηση της Lamda προσβλέπει, έως τότε, σε αποκλιμάκωση κόστους.
Επίσης, στα έργα σε προχωρημένο στάδιο υλοποίησης, η αύξηση του προϋπολογισμού αποτελεί μονόδρομο. Ενδεικτικά, η ανακατασκευή του ξενοδοχείου OΝ Residence στη λεωφόρο Νίκης στη Θεσσαλονίκη, παρότι το βασικό μέρος των εργασιών υλοποιήθηκε προτού ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, κόστισε κατά 20% περισσότερο – συνολικά 20 εκατ. ευρώ. Στο υπό κατασκευή τουριστικό θέρετρο Αστέρια Γλυφάδας, που θα ολοκληρωθεί το 2023, η αύξηση του κόστους ανέρχεται σε 20 εκατ. ευρώ, με τον συνολικό προϋπολογισμό να τοποθετείται στα 145 εκατ. ευρώ. Δεν είναι τυχαίο ότι ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ Γιάννης Ρέτσος ανέφερε πρόσφατα ότι πολλά ξενοδοχειακά έργα θα καθυστερήσουν να ξεκινήσουν, καθώς εργολάβοι και κατασκευαστικές αδυνατούν να δώσουν προσφορές.
Συνεχίζουν τις επενδύσεις
Στην ενέργεια, οι μεγάλοι παίκτες συνεχίζουν τις επενδύσεις τους. Η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή εξακολουθεί να επενδύει στην παραγωγή ενέργειας μέσω ανανεώσιμων πηγών, διατηρώντας αμετάβλητο τον στόχο για 3.000MW εγκατεστημένης ισχύος την επόμενη πενταετία.
Το επενδυτικό της πρόγραμμα συνεχίζει και η Mytilineos, της οποίας η νέα μονάδα φυσικού αερίου ισχύος 826 MW θα τεθεί σε λειτουργία μέχρι τα τέλη του καλοκαιριού. Η Ελλάκτωρ επιδιώκει να θέσει σε λειτουργία επιπλέον έργα δυναμικότητας 730 MW έως το 2025. Η Motor Oil έχει διασφαλίσει εγκεκριμένα πιστωτικά όρια 1,94 δισ. ευρώ και εγκεκριμένα τραπεζικά όρια εγγυητικών επιστολών – ενέγγυων πιστώσεων περίπου 908 εκατ. ευρώ.
Η βιομηχανία αλουμινίου και χαλκού ElvalHalcor, η οποία ανήκει στις εταιρείες που ευνοούνται βραχυπρόθεσμα από τις ανατιμήσεις στις τιμές μετάλλων, προχωρεί απρόσκοπτα την υλοποίηση της νέας επένδυσης 150 εκατ. ευρώ. Η Alumil σημειώνει στην ετήσια οικονομική έκθεσή της για τα αποτελέσματα του 2021 ότι η διατήρηση των τιμών των μετάλλων σε αυξημένα επίπεδα θα επηρεάσει το κεφάλαιο κίνησης, αλλά διαθέτει επαρκείς γραμμές χρηματοδότησης.