Στις 27 Απριλίου, η Ρωσία έπαυσε την παροχή φυσικού αερίου με αποδέκτρια την Πολωνία. Η χώρα μαζί με όλες τις υπόλοιπες που είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, πλην Ουγγαρίας, αρνήθηκε να συμμορφωθεί με την απαίτησή της να πληρώνει για τον εφοδιασμό της σε ρούβλια. Εντούτοις, η Πολωνία επέδειξε ψύχραιμη θέση όταν η Μόσχα ανακοίνωσε την απόφασή της και δήλωσε πως είχε προβλέψει τον «εκβιασμό του φυσικού αερίου» λαμβάνοντας τα μέτρα της. Στην πραγματικότητα, οι δεξαμενές φυσικού αερίου της Πολωνίας δείχνουν ότι η χώρα έχει προετοιμαστεί καλύτερα από την υπόλοιπη Ε.Ε. για τη χρήση του ενεργειακού μοχλού πίεσης από τη Ρωσία. Κι ενώ οι δεξαμενές φυσικού αερίου της Ε.Ε. στο σύνολό τους είναι γεμάτες μόνο σε επίπεδα κάτω του 30%, κάτι σύνηθες για την εποχή, εκείνες της Πολωνίας φθάνουν το 76%, βάσει των λεγομένων του πρωθυπουργού Ματέους Μοραβιέτσκι, του κόμματος «Νόμος και Δικαιοσύνη. Οπως και με το ζήτημα ενός πιθανού κύματος προσφύγων από την Ουκρανία, για το οποίο η Πολωνία άρχισε να προετοιμάζεται σοβαρά εβδομάδες πριν από την έναρξη του πολέμου, έτσι και με τις προειδοποιήσεις για ρωσική επίθεση και τον αντίκτυπό της στον ενεργειακό εφοδιασμό της, φαίνεται πως τις έλαβε υπ’ όψιν της πιο σοβαρά από πολλά άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Η Πολωνία καταρτίζει από καιρό μια στρατηγική διαφοροποίησης του εφοδιασμού της και αποσύνδεσης από τη Ρωσία ως προμηθεύτριάς της σε φυσικό αέριο και «μαύρο χρυσό».
Πλέον έχει ποικίλες δυνατότητες, σύμφωνα με την κυβέρνηση, να αντικαταστήσει τις ελλείπουσες προμήθειες με τα κάτωθι: τη χρήση των ευρωπαϊκών συστημάτων αγωγών, του τερματικού σταθμού υγροποιημένου αερίου στο Σβινούτσιε, της μικρής εθνικής παραγωγής φυσικού αερίου και, τέλος, από το φθινόπωρο και μετά του βαλτικού αγωγού, ο οποίος πρόκειται να παρέχει στην Πολωνία σταθερό εφοδιασμό με νορβηγικό φυσικό αέριο. Οι διακοπτόμενες τώρα προμήθειες μέσω του αγωγού Γιαμάλ επρόκειτο, ούτως ή άλλως, να ολοκληρωθούν στα τέλη της χρονιάς. Η Πολωνία τάσσεται υπέρ των σκληρών κυρώσεων κατά της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένου του ενεργειακού τομέα. Υπό αυτήν την έννοια, καθώς εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την καύση ορυκτών καυσίμων για τον ενεργειακό εφοδιασμό της, επιδιώκει να τερματίσει όλες τις σχετικές εισαγωγές από τη Ρωσία το αργότερο έως τα τέλη του 2022. Η Πολωνία εισάγει επί του παρόντος το 15% του γαιάνθρακα, το 43% του φυσικού αερίου της και το 73% του αργού συν σημαντικές ποσότητες ντίζελ από τη Ρωσία.
Είναι πιθανό η προμήθεια γαιάνθρακα να είναι η πιο δύσκολη για αντικατάσταση. Η αύξηση της εγχώριας παραγωγής και των εισαγωγών από άλλες πηγές υποτίθεται πως θα καλύψει το χάσμα, αλλά μπορεί να είναι μόνο της τάξης του 1 με 1,5 εκατομμυρίου τόνων ετησίως σε σύγκριση με τα 8,3 εκατομμύρια τόνους που εισήγαγε η Πολωνία από τη Ρωσία πέρυσι. Οι εισαγωγές πετρελαίου πρόκειται να αντισταθμιστούν κατά κύριο λόγο από εκείνες της Σαουδικής Αραβίας. Μεσοπρόθεσμα η Πολωνία ίσως χρειαστεί απλώς να επιταχύνει την ενεργειακή της μετάβαση. Ο υδροηλεκτρισμός, τα φωτοβολταϊκά συστήματα και τα υπεράκτια αιολικά πάρκα πρόκειται να καλύπτουν σχεδόν το ήμισυ της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2040. Ωστόσο, οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με καύση γαιάνθρακα πιθανότατα θα λειτουργήσουν περισσότερο. Και, τέλος, μακροπρόθεσμα η πυρηνική ενέργεια υποτίθεται ότι θα τον αντικαταστήσει ως η ραχοκοκαλιά της παραγωγής ενέργειας.
* Ο κ. Ερνστ Χίλεμπραντ είναι διευθυντής του γραφείου του Ινστιτούτου Φρίντριχ Εμπερτ στη Βαρσοβία. Το άρθρο δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου https://www.ips-journal.eu/.
