Ο πόλεμος του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία οδηγεί την οικονομία της Ρωσίας στη χειρότερη ύφεση των τελευταίων δεκαετιών, αλλά από την έναρξή του το ρούβλι έχει ενισχυθεί κατά 25% έναντι του δολαρίου. Κι ενώ ο Βλαντιμίρ Πούτιν μπορεί έτσι να καυχάται πως έχουν αποτύχει οι κυρώσεις της Δύσης, οι απλοί Ρώσοι δεν μπορούν να εκμεταλλευθούν την ενίσχυση του νομίσματος. Οι ροές του πετρελαίου και οι έλεγχοι στις κινήσεις κεφαλαίου έχουν ως αποτέλεσμα να παραποιείται η επίσημη ισοτιμία του νομίσματος, που στα ανταλλακτήρια και στη «μαύρη» αγορά είναι κατά περίπου 20% ασθενέστερη. Θυμίζει, έτσι, στους Ρώσους την αξία που είχε το νόμισμά τους στη σοβιετική εποχή. Χαρακτηριστικό είναι το σχόλιο του Σεργκέι Κεστάνοφ, καθηγητή χρηματοοικονομικών και συμβούλου της χρηματιστηριακής Otkritie, ο οποίος μιλώντας στο Bloomberg τόνισε πως «είναι σαν να προσπαθεί να αποδείξει κανείς πως η Σοβιετική Ενωση κατάγει νίκη επί της Αμερικής, επικαλούμενος δημοσίευμα της εφημερίδας Izvestia του 1982, σύμφωνα με το οποίο η αξία του δολαρίου είναι μόλις 64 καπίκια!». Ο ίδιος προσθέτει με πικρή ειρωνεία πως θα συμφωνούσε και ο ίδιος, «εάν μπορούσε κάποιος να αγοράσει πραγματικά ένα δολάριο δίνοντας 64 καπίκια».
Με τους τελευταίους κανόνες της κεντρικής τράπεζας, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μπορούν να πουλήσουν μόνον όσα δολάρια και ευρώ έλαβαν από τις 9 Απριλίου και μετά. Οι πολίτες μπορούν να κάνουν ανάληψη σε σκληρό νόμισμα αλλά μόνον από όσους λογαριασμούς έχουν ανοίξει πριν από τις 9 Μαρτίου και όχι περισσότερα από το αντίστοιχο των 10.000 δολαρίων μέχρι τον Σεπτέμβριο. Σε ό,τι αφορά το ύψος των μετρητών που μπορούν να πάρουν μαζί τους εάν ταξιδέψουν στο εξωτερικό, και πάλι είναι μόλις 10.000 δολάρια. Θλιβερή θύμηση της σοβιετικής εποχής είναι και οι διάφοροι μεσάζοντες, που σε συνεννόηση με τους τραπεζικούς υπαλλήλους προσφέρουν συνάλλαγμα σε ακριβότερη ισοτιμία. Και όπως ακριβώς και στο παρελθόν, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να αγοράσει κανείς συνάλλαγμα από αυτούς και να φύγει με πλαστά χαρτονομίσματα.
Οπως αναφέρει στο Bloomberg ο Μπόρις, Ρώσος που ζήτησε να μην αναφερθεί το επώνυμό του, αναγκάστηκε να στραφεί στους μεσάζοντες για να αγοράσει 2.000 δολάρια για την πρώην σύζυγό του και τα παιδιά του. Τα χρειάζονταν για τις διακοπές τους στην Τουρκία από τη στιγμή που επιβλήθηκαν κυρώσεις και ακυρώθηκαν όσες πιστωτικές κάρτες είχαν εκδοθεί στη Ρωσία. Αγόρασε, όμως, τα δολάρια 15% ακριβότερα από όσο κόστιζαν βάσει της επίσημης ισοτιμίας του ρουβλίου. Σύμφωνα, άλλωστε, με έρευνα που διεξήγαγαν η RBC και ο ιστότοπος χρηματοπιστωτικών Banki.ru, τη Δευτέρα οι τράπεζες πουλούσαν δολάρια σε τιμή κατά 20% υψηλότερη από την επίσημη ισοτιμία. Στη «μαύρη» αγορά ένα δολάριο αγοράζεται με 73 έως 75 ρούβλια, ενώ η επίσημη ισοτιμία στην οποία έκλεισε το ρωσικό νόμισμα τη Δευτέρα στο χρηματιστήριο της Μόσχας ήταν μόλις 63,4 ρούβλια ανά δολάριο. Μπορεί αυτή η διαφορά να μην πλησιάζει το χάσμα που χωρίζει την επίσημη ισοτιμία από εκείνη της «μαύρης» αγοράς σε τριτοκοσμικές χώρες όπως η Ζιμπάμπουε, αλλά αντανακλά την πραγματικότητα μιας οικονομίας που δεν υπήρξε ποτέ τόσο πολύ απομονωμένη στη μετασοβιετική ιστορία της. Οι κυρώσεις που απέκοψαν τις ρωσικές τράπεζες από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και οι έλεγχοι στις κινήσεις κεφαλαίου έχουν μειώσει δραστικά τις εισαγωγές, ενώ καθιστούν αδύνατη τη φυγή του κεφαλαίου στο εξωτερικό. Οι κυρώσεις έχουν, πάντως, σχεδιαστεί προσεκτικά ώστε να μπορούν οι ενδιαφερόμενες χώρες να αγοράζουν τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες και τα εμπορεύματα της Ρωσίας διοχετεύοντας κάθε εβδομάδα δισεκατομμύρια δολάρια στα ταμεία του Κρεμλίνου.
Τη Δευτέρα οι τράπεζες πουλούσαν δολάρια σε τιμή κατά 20% υψηλότερη από την επίσημη ισοτιμία.
Υπεραμυνόμενος της μονόπλευρης αυτής προσέγγισης στις αρχές Απριλίου, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Αντονι Μπλίνκεν, εξέφρασε την εκτίμηση πως «δεν είναι βιώσιμη η ανατίμηση του ρουβλίου». Εκτοτε το ρωσικό νόμισμα έχει ανατιμηθεί κατά ακόμη 30%. Στελέχη της Commerzbank συμμερίζονται, ωστόσο, την άποψη του Αμερικανού υπουργού και επισημαίνουν πως η ισχύς του ρωσικού νομίσματος οφείλεται αποκλειστικά στα capital controls, «που αποτρέπουν τις μεγάλες εκροές κεφαλαίων». Ακόμη και η Τράπεζα της Ρωσίας παραδέχθηκε στην τελευταία έκθεσή της ότι οι κυρώσεις έχουν μετατρέψει την ισοτιμία του νομίσματος σε απλή αντανάκλαση του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας. Δεδομένου ότι στα τέλη του έτους αναμένεται να τεθεί σε ισχύ το εμπάργκο των ευρωπαϊκών χωρών στους ρωσικούς υδρογονάνθρακες, αναλυτές της αγοράς εκτιμούν πως το ρούβλι θα υποχωρήσει τότε κατά 10% και επιπλέον 20% στα τέλη του επόμενου έτους.
Υποχώρηση
Ηδη χθες υποχώρησε το ρούβλι μόλις η Τράπεζα της Ρωσίας χαλάρωσε τους περιορισμούς στις κινήσεις κεφαλαίου αυξάνοντας το ύψος του συναλλάγματος που μπορούν να βγάλουν από τη χώρα τόσο οι Ρώσοι όσο και όσοι ξένοι προέρχονται από φιλικές προς τη Ρωσία χώρες. Το ποσό αυτό ανέρχεται τώρα σε 50.000 δολάρια τον μήνα ενώ από την αρχή του πολέμου είχε περιοριστεί στις 10.000 δολάρια. Αμέσως το ρούβλι υποχώρησε κατά 1,1%, με την ισοτιμία του να διαμορφώνεται στα 66,50 ρούβλια το δολάριο.
Ουρές για ένα Big Mac
Ουρά έξω από ένα εστιατόριο McDonald’s έκαναν χθες οι Ρώσοι για να αγοράσουν μάλλον το τελευταίο Big Mac της ζωής τους, καθώς η εμβληματική αλυσίδα γρήγορου φαγητού εγκαταλείπει τη Ρωσία μετά 30 χρόνια παρουσίας στη χώρα. Η έξοδος των McDonald’s κλείνει ένα κεφάλαιο στην ιστορία της αμερικανικής αλυσίδας που άνοιξε το 1990, όταν άρχισε να πουλάει τα διάσημα μπέργκερ της σηματοδοτώντας την έλευση του αμερικανικού καπιταλισμού στη Ρωσία. Τότε, 30.000 άνθρωποι σχημάτισαν ουρά γύρω από την πλατεία Πούσκιν όπου βρισκόταν εστιατόριο McDonald’s για να αγοράσουν τα πρώτα Big Mac με τρία ρούβλια.