«Προοπτικές για την Πυρηνική Ενέργεια στο Μείγμα Ηλεκτροπαραγωγής»: και μόνο ο τίτλος στην εισήγηση της Επιτροπής Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών μπορεί να προκαλέσει αντιδράσεις, καθώς στη χώρα μας σχεδόν έχει αποκλειστεί από τον δημόσιο διάλογο η συζήτηση για την πιθανότητα αξιοποίησης της πυρηνικής ενέργειας στο μείγμα ενεργειακών πηγών για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών.
Αυτός είναι και ο λόγος που η σχετική εισήγηση δεν δημοσιοποιήθηκε αβασάνιστα. «Χρειάστηκε πολύ θάρρος», αναγνωρίζει ο ακαδημαϊκός και πρόεδρος της Επιτροπής Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών, Λουκάς Γ. Χριστοφόρου. Ωστόσο, η πιεστική πραγματικότητα που διαμορφώνεται με την εκρηκτική αύξηση του ενεργειακού κόστους και την όλο και πιο ενισχυμένη βαρύτητα της ενεργειακής αυτονομίας ως παράγοντα γεωπολιτικής ισχύος θέτει σε νέο πλαίσιο κάθε συζήτηση για τις ενεργειακές προοπτικές. «Αν θέλουμε να γίνει μια συνολική συζήτηση για το ενεργειακό μείγμα πρέπει να συζητήσουμε για όλες τις πηγές», υπογραμμίζει ο κ. Χριστοφόρου. Αναφερόμενος στις θέσεις της Επιτροπής Ενέργειας τονίζει ότι «η άποψη των περισσοτέρων εξ ημών είναι ότι είναι λάθος να βασίζεται μια χώρα σε δύο πηγές για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών. Θα πρέπει να υπάρχουν εναλλακτικές».
Ο ίδιος επισημαίνει ότι η απόφαση να δημοσιοποιηθεί η συγκεκριμένη εισήγηση τώρα έχει ως αφετηρία την πεποίθηση ότι, ανεξαρτήτως των τελικών αποφάσεων για το ενεργειακό μείγμα, θα πρέπει να συζητηθούν διεξοδικά όλες οι εναλλακτικές, να γίνει ευρύς, δημόσιος διάλογος για τα υπέρ και τα κατά, και, παράλληλα, να γίνει η προεργασία ώστε εάν υπάρξει μελλοντικά σκέψη για αξιοποίηση πυρηνικής ενέργειας, αυτό να είναι εφικτό να πραγματοποιηθεί. Σε αυτό το πλαίσιο αναφέρει ότι με τα σημερινά δεδομένα θα χρειάζονταν 15-20 χρόνια για να προχωρήσει μια τέτοια επιλογή. Αυτό το διάστημα μπορεί να περιοριστεί εάν υπάρξει κάποια προεργασία που αφορά πρωτίστως τη διαμόρφωση του αναγκαίου νομοθετικού πλαισίου, το οποίο θα παραμείνει ανενεργό, αλλά θα είναι έτοιμο, και την προετοιμασία εξειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού.
Η προετοιμασία αφορά πρωτίστως ανενεργό νομοθετικό πλαίσιο και εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό.
Βασικές παράμετροι
Ο κ. Χριστοφόρου βάζει στη συζήτηση τις εξής παραμέτρους: ότι δεν μπορεί να απορρίπτεται αφετηριακά οποιαδήποτε συζήτηση για την πυρηνική ενέργεια όταν αυτή είναι μια επιλογή στην οποία έχουν στραφεί ή στρέφονται αρκετές γειτονικές χώρες. «Αν έχουμε ανάγκη την πυρηνική ενέργεια, αντί να την αγοράζουμε από τη Βουλγαρία δεν θα ήταν καλύτερα να έχουμε εμείς έναν σύγχρονο, μικρό, πιο ασφαλή αντιδραστήρα;», είναι το ερώτημα που θέτει.
Σε μια συζήτηση που υπό την πίεση των ενεργειακών δεδομένων ανοίγει εκ νέου, η Επιτροπή Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών φιλοδοξεί να πυροδοτήσει έναν ευρύ διάλογο. Ο κ. Χριστοφόρου υπογραμμίζει ότι η πρωτοβουλία εκκινεί όχι ως πίεση ή υπόδειξη για στροφή στην πυρηνική ενέργεια, αλλά ως επισήμανση της ανάγκης να γίνουν τα αναγκαία βήματα προεργασίας, ώστε εάν καταστεί μια τέτοια επιλογή μονόδρομος να μην απαιτηθεί πολύς χρόνος για την ενεργοποίησή της.
Επιστροφή της Ευρώπης στους αντιδραστήρες
της Χρύσας Λιάγγου
Η επάνοδος της πυρηνικής ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα της Ευρώπης είναι μία από τις πολλές ανατροπές που έφερε η ενεργειακή κρίση. Μία δεκαετία μετά το καταστροφικό ατύχημα της Φουκουσίμα και τις πολιτικές απόσυρσης των πυρηνικών αντιδραστήρων που πυροδότησε στο εσωτερικό της Ευρώπης, η πυρηνική ενέργεια επανέρχεται με τη μορφή του «αναγκαίου κακού» για να δώσει λύση στο πρόβλημα των υψηλών τιμών ρεύματος και να στηρίξει τους στόχους της ενεργειακής μετάβασης. Η πρόσφατη πρόταση της Κομισιόν να συμπεριλάβει υπό όρους μαζί με το φυσικό αέριο και τα πυρηνικά στην Ευρωπαϊκή Ταξινομία, χαρακτηρίζοντάς τες «πράσινες επενδύσεις», είναι ενδεικτική αυτής της επανόδου της πυρηνικής ενέργειας και της τάσης που διαμορφώνεται ήδη σε κοινωνικοπολιτικό και επενδυτικό επίπεδο στην Ευρώπη, παρά τις έντονες ακόμη διχογνωμίες γύρω από το ζήτημα και το γεγονός ότι η πυρηνική ενέργεια αντιπροσωπεύει σήμερα το 25% της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται στην Ευρώπη, αποτελώντας βασικό συστατικό του ενεργειακού μείγματος σε 13 από τα 27 κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Η Επιτροπή Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών με την εισήγησή της «Προοπτικές για την Πυρηνική Ενέργεια στο Μείγμα Ηλεκτροπαραγωγής» σπάει το «ταμπού» και θέτει τις βάσεις για να ανοίξει και στη χώρα μας η συζήτηση, απαντώντας στα κρίσιμα ζητήματα που τίθενται από την πλευρά των επικριτών (ατυχήματα, απόβλητα κ.λπ.) και προτείνοντας να ξεκινήσουν οι διαδικασίες για να δημιουργηθεί το κατάλληλο θεσμικό και τεχνολογικό υπόβαθρο ώστε να είναι δυνατή η υπεύθυνη αξιολόγηση των εξελίξεων στις γειτονικές χώρες αλλά και η ετοιμότητα της χώρας για κάθε μελλοντικό ενδεχόμενο. Ο χρόνος κατασκευής μιας πυρηνικής μονάδας φτάνει σήμερα τα 10 χρόνια, διάστημα που περιορίζεται σημαντικά με την τεχνολογία των μικρών αντιδραστήρων.
Επάνοδος της πυρηνικής ενέργειας στην ευρωπαϊκή πολιτική μετά την πρόταση της Κομισιόν για ένταξή της στις πράσινες επενδύσεις.
Δικλίδες ασφαλείας
Ως προς την πιθανότητα να προκληθούν ατυχήματα έκθεσης σε ραδιενέργεια, η Επιτροπή σημειώνει μεταξύ άλλων ότι τα ατυχήματα που συνέβησαν στο παρελθόν έχουν θέσει έκτοτε σε συναγερμό τόσο τις αρμόδιες υπηρεσίες ασφαλείας όσο και τους κατασκευαστές. «Τα αίτια αστοχίας έχουν αναλυθεί εις βάθος και έχουν πλέον προβλεφθεί τόσες δικλίδες ασφαλείας ώστε να μπορεί να λεχθεί με βεβαιότητα ότι ο Κύκλος της Πυρηνικής Ενέργειας Σχάσεως είναι σήμερα ασφαλής. Αξια αναφοράς είναι η επί πολλές ήδη δεκαετίες χρησιμοποίηση πυρηνικών αντιδραστήρων σε πλοία και υποβρύχια χωρίς να έχει σημειωθεί ούτε ένα περιστατικό έκλυσης ραδιενέργειας».
Ως προς την απόθεση ραδιενεργών αποβλήτων, σημειώνει ότι τα ραδιενεργά προϊόντα σχάσεως υψηλής ραδιενέργειας «υαλοποιούνται», τοποθετούνται σε δοχεία από μη διαβρώσιμο υλικό, όπως π.χ. ο ανοξείδωτος χάλυβας, και αποθηκεύονται βαθιά σε κατάλληλης σύστασης γεωλογικά πετρώματα, ώστε να εξασφαλίζεται η απομόνωσή τους από τη βιόσφαιρα. Ως προς την εξάπλωση, τέλος, των πυρηνικών όπλων επισημαίνει ότι οι εγκαταστάσεις υπόκεινται στον έλεγχο του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας και η πράξη έχει δείξει ότι ο έλεγχος αυτός είναι αποτελεσματικός.
Η πυρηνική ενέργεια το 2018 συνεισέφερε περισσότερο από το 10% της παγκόσμιας ηλεκτρικής παραγωγής, με 441 πυρηνικούς αντιδραστήρες σε 30 χώρες, συνολικής δυναμικότητας 400 GW. Στις χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ η συμβολή της ήταν 18% και στην Ε.Ε., 25%. Η Γαλλία σχεδιάζει σημαντική ανάπτυξη του τεράστιου προγράμματος πυρηνικής ενέργειας, τo Ηνωμένο Βασίλειο προγραμματίζει αύξηση του ποσοστού ηλεκτροπαραγωγής από πυρηνική ενέργεια στο 25%, η Φινλανδία αύξηση της πυρηνικής συνεισφοράς στο 60% της ενέργειας και παγκοσμίως η χρήση της αυξάνεται σταθερά, με περίπου 52 αντιδραστήρες να βρίσκονται υπό κατασκευή.
Αντιδράσεις επιστημόνων και οργανώσεων
του Γιώργιου Λιάλιου
Παράλληλα, εκτός λογικής χαρακτηρίζουν τη συζήτηση για την πυρηνική ενέργεια στη χώρα μας επιστήμονες και περιβαλλοντικές οργανώσεις. Οπως εκτιμούν, η Ελλάδα πρέπει να ρίξει όλο το βάρος στην προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, με τις οποίες η πυρηνική ενέργεια είναι ασύμβατη. Υπενθυμίζουν, δε, ότι η χώρα μας έχει επιχειρηματολογήσει σε όλα τα επίπεδα κατά της ανάπτυξης πυρηνικού εργοστασίου στο Ακούγιου της Τουρκίας. Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Κώστας Καρτάλης κλήθηκε πριν από μία δεκαετία να μελετήσει τις συνέπειες για την Ελλάδα ενός πυρηνικού ατυχήματος στον υπό σχεδιασμό τότε σταθμό στο Ακούγιου. «Η πυρηνική ενέργεια δεν είναι αυτό που μας χρειάζεται. Πιστεύω ότι προτεραιότητα για την Ελλάδα πρέπει να είναι το τετράπτυχο εξοικονόμηση ενέργειας – ανανεώσιμες πηγές – αποθήκευση ενέργειας – διασυνδέσεις. Αν εργαστείς με συνέπεια σε αυτό, δεν έχεις λόγο να μπεις στην περιπέτεια της πυρηνικής ενέργειας», εκτιμά ο κ. Καρτάλης. «Επιπλέον δεν έχει λογική. Η πυρηνική ενέργεια χρειάζεται σημαντικές και ακριβές υποδομές και σημαντικό χρόνο ανάπτυξης χωρίς λόγο, αφού ο ίδιος στόχος μπορεί να επιτευχθεί ταχύτερα και φθηνότερα με τις ΑΠΕ. Να θυμίσω ότι όλα αυτά τα χρόνια η Ελλάδα επιχειρηματολογεί κατά της δημιουργίας πυρηνικού εργοστασίου στο Ακούγιου, προβάλλοντας τις καταστροφικές συνέπειες που θα έχει για την ευρύτερη περιοχή ένα ατύχημα. Ειλικρινά δεν καταλαβαίνω το σκεπτικό της Ακαδημίας Αθηνών».
Αντιπαραθέτουν το κρυμμένο κόστος και τον κίνδυνο ατυχήματος, προτάσσοντας τη λύση των ΑΠΕ.
«Η πυρηνική ενέργεια έχει ένα κρυμμένο κόστος», λέει ο Νίκος Χαραλαμπίδης, διευθυντής της Greenpeace. «Είναι αναμφισβήτητα η πιο ακριβή τεχνολογία παραγωγής ενέργειας, αν συνυπολογίσεις το κόστος διαχείρισης των αποβλήτων της και το κόστος διαχείρισης της μονάδας στο τέλος ζωής της. Παρουσιάζεται ως φθηνή μόνο αν “εξωτερικεύσεις” αυτό το κόστος, αν κάνεις δηλαδή ότι δεν υπάρχει. Με βάση το κόστος, λοιπόν, ήλιος και αέρας είναι οι πιο φθηνές λύσεις για την παραγωγή ενέργειας. Σε δεύτερο επίπεδο, η πυρηνική είναι ασύμβατη με τις ΑΠΕ. Οι ΑΠΕ για να είναι αποδοτικές πρέπει να λειτουργούν ως αποκεντρωμένα συστήματα: στις ταράτσες, στη θάλασσα, στα βουνά, ώστε να έχεις σταθερότητα στην παραγωγή. Αντίθετα, τα πυρηνικά βασίζονται σε κεντρικές μονάδες που πρέπει να δουλεύουν συνεχώς, δεν “κλείνουν” όταν υπάρχει πλεόνασμα ενέργειας. Αρα δεν μπορούν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά».
Εκτός αυτών, το ενδεχόμενο ενός καταστροφικού πυρηνικού ατυχήματος παραμένει. «Ασφαλής πυρηνική μονάδα δεν υπάρχει», λέει ο κ. Χαραλαμπίδης. «Το απέδειξε παλαιότερα το Τσέρνομπιλ και πρόσφατα η Φουκουσίμα. Να θυμίσω ότι το υπερσύγχρονο εργοστάσιο της Φουκουσίμα επλήγη από τσουνάμι. Επειδή δεν μπορεί να λειτουργήσει πλέον, αλλά ούτε γίνεται και να κλείσει, η Ιαπωνία πρέπει να το ψύχει συνεχώς, αδειάζοντας ραδιενεργό νερό στον Ειρηνικό, το οποίο πλέον ανιχνεύεται έως την Καλιφόρνια. Επίσης, ας συνυπολογίσουμε το ενδεχόμενο ενός τρομοκρατικού χτυπήματος. Με άλλα λόγια, δεν έχουμε κανένα λόγο να θέλουμε να εμπλακούμε σε όλη αυτή την ιστορία. Κατανοώ ότι υπάρχει ένας κύκλος ανθρώπων που βλέπει επιχειρηματικές ευκαιρίες σε όλα αυτά, αλλά δεν καταλαβαίνω την ανακίνηση του θέματος από την Ακαδημία Αθηνών. Αν η πρόθεσή της είναι μόνο να παρακολουθούμε τις εξελίξεις, αυτό είναι θεμιτό. Φαίνεται όμως ότι “κλείνει το μάτι” στην πυρηνική ενέργεια, κάτι που δεν έχει σχέση με τις ενεργειακές ανάγκες της χώρας, ούτε με την πραγματικότητα του πλανήτη. Γι’ αυτό και η παρέμβαση της Ακαδημίας μοιάζει βγαλμένη από το χθες».
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr