Σοβαροί κραδασμοί κλονίζουν τη Δύση. Η συνεχιζόμενη άνοδος των τιμών του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και των τροφίμων σε συνδυασμό με τους ακόμη σοβαρούς περιορισμούς στην προσφορά προκαλούν σημαντικό πλήγμα στις οικονομικές προοπτικές για τον ανεπτυγμένο κόσμο και όχι μόνο. Ενώ οι υπερβολικά υψηλές τιμές για την ενέργεια και τα τρόφιμα κατατρώγουν την πραγματική αγοραστική δύναμη των καταναλωτών, η άνοδος του πληθωρισμού στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 40 ετών στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ αναγκάζει τις κεντρικές τράπεζες να συσφίγξουν απότομα τη νομισματική πολιτική τους, σε μια περίοδο που η πραγματική οικονομική ανάπτυξη ήδη ανακόπτει ταχύτητα.
Η επιθετική κίνηση της Ομοσπονδιακής Tράπεζας των ΗΠΑ (Fed) στην άνοδο του πληθωρισμού στη χώρα στο 8,6% σε ετήσια βάση τον Μάιο και η νέα άνοδος των τιμών του φυσικού αερίου στην Ευρώπη ανέτρεψαν την ισορροπία – η πτώση του ΑΕΠ στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη έχει πλέον μετατραπεί από ένας σοβαρός κίνδυνος στη βασική μας υπόθεση. Από πολλές απόψεις, η κατάσταση παραμένει ευνοϊκή: α) η ζήτηση εργασίας πλησιάζει τα επίπεδα-ρεκόρ και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, β) τα νοικοκυριά διαθέτουν ένα σεβαστό επίπεδο πλεοναζουσών αποταμιεύσεων, γ) οι περισσότερες επιχειρήσεις δεν έχουν δημιουργήσει πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα ή/και αποθέματα που πρέπει τώρα να αποκατασταθούν, δ) οι κυβερνήσεις αυξάνουν τις δημόσιες επενδύσεις και ε) τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα είναι ως επί το πλείστον σε καλή κατάσταση.
Δεδομένου ότι, παρά τους τεράστιους κραδασμούς, τα βασικά μεγέθη παραμένουν ρωμαλέα, το εύρος των πιθανών αποτελεσμάτων είναι ασυνήθιστα μεγάλο. Εάν υπάρξει εύνοια της τύχης, η ύφεση, αν επέλθει, θα αποβεί αβαθής. Καθώς ο πληθωρισμός θα υποχωρεί με την πάροδο του χρόνου, τα πραγματικά διαθέσιμα εισοδήματα ενδέχεται να αρχίσουν να αυξάνονται ξανά στα τέλη του 2023. Ωστόσο, η μείωση του πληθωρισμού από τα επίπεδα άνω του 8% προς το 2% δεν θα είναι απλή. Ισως ο φόβος να γεννήσει φόβο, οπότε η οικονομική δυσπραγία μπορεί να αποκτήσει τη δική της δυναμική. Επιπλέον, υπό τέτοιες συνθήκες αποκαλύπτονται αδυναμίες, οι οποίες δεν ήταν εμφανείς όταν η οικονομία αναπτυσσόταν. Αναφορικά με τις ΗΠΑ αναμένουμε ότι η οικονομία τους θα παραμείνει στάσιμη στα τέλη του 2022 και θα συρρικνωθεί τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2023, ενώ συνολικά σε ετήσια βάση θα υπάρξει μείωση του ΑΕΠ κατά 0,4%. Στην Ευρωζώνη, όπου το σοκ των τιμών της ενέργειας είναι σφοδρότερο, προβλέπουμε ότι η οικονομία της θα εισέλθει σε ύφεση πριν από τις ΗΠΑ. Αν δεν υπήρχε η εκ νέου μετακίνηση των τουριστών και τα ταξίδια τους, η ύφεση πιθανότατα θα είχε ήδη ξεκινήσει. Για το 2023 συνολικά προβλέπουμε ετήσια μείωση του πραγματικού ΑΕΠ στην Ευρωζώνη κατά 0,8%.
Στην περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου διαπιστώνουμε πως μία ύφεση βρίσκεται εν εξελίξει. Σε επίπεδο κεντρικών τραπεζών, εκτιμούμε ότι η επιταγή καταπολέμησης του πληθωρισμού θα περιστείλει την ικανότητά τους να δρουν εν αναμονή της μείωσης της παραγωγής.
Προβλέπουμε ότι η Fed θα αυξήσει τα επιτόκια στο ανώτατο όριο του 3,75% το πρώτο τρίμηνο του 2023 και θα αρχίσει να τα μειώνει στα τέλη του 2023 για να φθάσει στο 3% το 2024. Η ΕΚΤ με πιο βραδύ βηματισμό πιθανότατα θα σταματήσει την αύξηση των επιτοκίων μόλις φτάσει σε επιτόκιο αναχρηματοδότησης 1% τον Δεκέμβριο του 2022 και θα παραμείνει σε αυτά τα ούτως ή άλλως χαμηλότατα επίπεδα το 2023 και το 2024.
* O κ. Χόλγκερ Σμίεντινγκ είναι οικονομολόγος της επενδυτικής τράπεζας Berenberg.