Εννοιες όπως κρυπτονομίσματα, bitcoin, blockchain, ανταλλακτήρια και χρηματιστήρια κρυπτονομισμάτων, καθώς και πολλές άλλες συναφείς, έχουν ενταχθεί τα τελευταία χρόνια στις καθημερινές μας προσλαμβάνουσες. Προσφάτως έχουμε γίνει όλοι μάρτυρες μια πρωτοφανούς καθίζησης της εν λόγω αγοράς, γεγονός που περιπλέκει ακόμα περισσότερο τα πράγματα και την κατανόησή τους.
Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να αποκρυπτογραφήσουμε αυτόν τον πολύπλοκο (αλλά όχι απαραίτητα ακατανόητο) κόσμο ξεκινώντας από τα βασικά και καταλήγοντας στα γεγονότα.
Τα κρυπτονομίσματα είναι ψηφιακά ή αλλιώς εικονικά νομίσματα που χρησιμοποιούν ένα ηλεκτρονικό καθολικό (ένα είδος βιβλίου ή καταλόγου) με ισχυρή κρυπτογράφηση και από εκεί έλκουν και το όνομά τους. Για τη διαδικασία της κρυπτογράφησης –δηλαδή της κωδικοποίησης των πληροφοριών– τα κρυπτονομίσματα χρησιμοποιούν το blockchain ως την υποκείμενη τεχνολογία για την καταγραφή, την επαλήθευση και την ασφάλεια των δεδομένων και των συναλλαγών.
Η τεχνολογία του blockchain με τη σειρά της δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια ψηφιακή βάση δεδομένων, η οποία αποτελείται από εγγραφές τέτοιων δεδομένων (ομαδοποιημένα ονομάζονται blocks) που συνδέονται μεταξύ τους κρυπτογραφικά σε μορφή αλυσίδας (επομένως αλυσίδα από μπλοκ, δηλαδή blockchain). Η όλη δομή έχει δημιουργηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μην υπάρχει κανένας κεντρικός έλεγχος ή αρχή, αλλά και ταυτόχρονα η αλλαγή των δεδομένων από μεμονωμένους χρήστες να είναι πρακτικά αδύνατη.
Το πιο διάσημο και δημοφιλές κρυπτονόμισμα είναι αναμφίβολα το bitcoin, που κατάφερε να φτάσει, από την αξία του 1 δολαρίου το 2011 (ή ακόμα και από 0 δολάριο, όταν πρωτοεμφανίστηκε το 2009), στην κορυφή των σχεδόν 69.000 δολαρίων τον Νοέμβριο του 2021, ενώ πριν από λίγες ημέρες διαπραγματευόταν σε τιμή κατώτερη των 20.000 δολαρίων.
Ουσιαστικά ένα κρυπτονόμισμα είναι μια μορφή πληρωμής με την οποία οι άνθρωποι μπορούν να αγοράζουν αγαθά και υπηρεσίες. Για παράδειγμα, η πρώτη καταγεγραμμένη επίσημη χρήση του bitcoin για εμπορική συναλλαγή ήταν το 2010, όταν ένας κάτοικος της Φλόριντα στις Ηνωμένες Πολιτείες αντάλλαξε τα bitcoins του για να πάρει δύο πίτσες. Εάν τα είχε διακρατήσει μέχρι τον Νοέμβριο του 2021, θα μπορούσε να τα είχε πουλήσει για 138.000 δολάρια, ενώ ακόμα και σήμερα θα έπαιρνε λίγο πάνω ή κάτω από 40.000 δολάρια (αντί για τις δύο πίτσες). Φυσικά, όλα αυτά με την εκ των υστέρων γνώση του παρόντος, αλλά το παράδειγμα είναι ενδεικτικό της πορείας που έχει διανυθεί έκτοτε.
Επειδή το bitcoin ήταν το πρώτο κρυπτονόμισμα που κυκλοφόρησε στην αγορά, κατάφερε να αποτελέσει το θεμέλιο για την οικοδόμηση από το μηδέν όχι μόνο μιας παγκόσμιας κοινότητας υποστηρικτών, αλλά και μιας εντελώς νέας βιομηχανίας γύρω από αυτό.
Μεγάλο μέρος της ραγδαίας ανόδου των κρυπτονομισμάτων μπορεί να αποδοθεί σε κερδοσκοπικό ενδιαφέρον.
Ωστόσο, καθώς με την πάροδο του χρόνου εμφανίστηκαν περισσότερα εναλλακτικά κρυπτονομίσματα (σήμερα υπάρχουν πάνω από 19.000 κρυπτονομίσματα), το μερίδιο αγοράς του bitcoin (σε σχέση με τη συνολική κεφαλαιοποίηση της αγοράς crypto) μειώθηκε αναπόφευκτα –από σχεδόν 70% (στις αρχές του 2021, για παράδειγμα)– σε περίπου 43% σήμερα, αν και εξακολουθεί να παραμένει μακράν πρώτο (το ethereum κατέχει τη δεύτερη θέση με λιγότερο από το μισό μερίδιο).
Αναμφίβολα, ένα μεγάλο μέρος της ραγδαίας ανόδου των κρυπτονομισμάτων μπορεί να αποδοθεί σε κερδοσκοπικό ενδιαφέρον, κυρίως από μεγάλους θεσμικούς επενδυτές αλλά και από έναν αυξανόμενο αριθμό ιδιωτών που θεώρησαν τα κρυπτονομίσματα ως μια πιθανή επενδυτική εναλλακτική. Εντούτοις, συγκρινόμενο με την κεφαλαιοποίηση άλλων σημαντικών κατηγοριών περιουσιακών στοιχείων παγκοσμίως, εξακολουθεί να αποτελεί ένα μικρό μόνο κλάσμα: για παράδειγμα, σε σχέση με την κεφαλαιοποίηση των ακινήτων ύψους 220 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ή των ομολόγων ύψους 124 τρισεκατομμυρίων δολαρίων παγκοσμίως (σύμφωνα με την ARK Invest), η συνολική παγκόσμια κεφαλαιοποίηση της αγοράς των κρυπτονομισμάτων ανέρχεται σε περίπου 900 δισεκατομμύρια δολάρια. Για να αντιληφθούμε καλύτερα τα μεγέθη, το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε λιγότερο από το ήμισυ (40% για την ακρίβεια) της κεφαλαιοποίησης της Apple.
Και ερχόμαστε στο σήμερα: Από τη μία έχουμε μια ταχέως ανερχόμενη αγορά αλλά ταυτόχρονα αρκετά ανώριμη, ρηχή (περιορισμένου όγκου και βεληνεκούς), κυρίως κερδοσκοπική και με το μεγαλύτερο κομμάτι των συμμετεχόντων επενδυτών σε αυτή (παγκοσμίως υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τα 300 εκατομμύρια) να μην έχει ούτε σαφή αντίληψη της λειτουργίας της αλλά ούτε και βασική κατανόηση των θεμελιωδών εννοιών στη βάση της.
Από την άλλη πλευρά, τα μακροοικονομικά μεγέθη της παγκόσμιας οικονομίας –πόσο μάλλον της ευρωπαϊκής ή της ελληνικής– έχουν αλλάξει άρδην σε μερικές μόνο εβδομάδες: πληθωρισμός σε επίπεδα που δεν έχουμε δει εδώ και δεκαετίες, πόλεμος στην Ουκρανία, ελλείψεις προϊόντων, προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα καθώς και αβεβαιότητα για την εξέλιξη της πανδημίας. Η πρωτόγνωρη αυτή κατάσταση είχε ως αποτέλεσμα οι επενδυτές να απομακρυνθούν από τα πιο επικίνδυνα περιουσιακά στοιχεία, με προεξάρχοντα τα κρυπτονομίσματα.
Παρατηρούμε έτσι μια απροσδόκητη κατακρήμνιση της αξίας των κρυπτονομισμάτων παγκοσμίως, η οποία όμως είναι και αρκετά σχετική: ενδεικτικά, μπορεί το bitcoin να έχει απωλέσει τα 3/4 της αξίας του σε σχέση με την κορυφή του Νοεμβρίου του 2019, αλλά σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2018 η τιμή του είναι αυξημένη κατά περίπου 430%, ενώ σε σχέση με ακόμα παλιότερα, π.χ. τον Απρίλιο του 2017, η αύξηση υπερβαίνει το 1.500%. Καθόλου άσχημα για επενδυτές με μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Αυτό που εκ πρώτης όψεως φαίνεται ως δεινή κατάσταση, είναι πολύ πιθανό να είναι η αναπόφευκτη προσαρμογή μετά την κορυφή. Ετσι, παρά την ιδιαίτερα αρνητική τρέχουσα συγκυρία, υπάρχει μικρή αμφιβολία ότι τα κρυπτονομίσματα θα εξελιχθούν και θα επιβιώσουν. Οσο περισσότερο αξιοποιηθεί τούτη η συγκυρία ως ευκαιρία για την εξεύρεση λύσεων και βελτιώσεων στις αδυναμίες που ήρθαν στην επιφάνεια, τόσο περισσότερο αυτό θα ενισχύσει τις μελλοντικές προοπτικές τους. Μέχρι τότε ας έχουμε στο μυαλό μας ότι η επένδυση σε κρυπτονομίσματα διέπεται από τη βασική αρχή που ισχύει και για τις υπόλοιπες κατηγορίες επενδύσεων: επενδύουμε μόνο ό,τι δεν χρειαζόμαστε.
* Ο κ. Παναγιώτης Κριάρης είναι στέλεχος επιχειρήσεων.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr