Καθώς οι υπουργοί των κρατών-μελών του G20 και οι διοικητές των κεντρικών τραπεζών συγκεντρώνονται στο Μπαλί, αντιμετωπίζουν πραγματικά δυσοίωνες οικονομικές προοπτικές παγκοσμίως. Σκεφτείτε πως η περαιτέρω διακοπή της παροχής φυσικού αερίου στην Ευρώπη θα μπορούσε να βυθίσει πολλές οικονομίες σε ύφεση και να πυροδοτήσει μια παγκόσμια ενεργειακή κρίση. Θα είναι ένα σκληρό 2022 και πιθανώς ένα ακόμη πιο σκληρό 2023 με αυξημένο κίνδυνο ύφεσης. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε αποφασιστική δράση και ισχυρή διεθνή συνεργασία με επικεφαλής το G20. Πρώτον, οι χώρες πρέπει να κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους να μειώσουν τον υψηλό πληθωρισμό, ο οποίος θα μπορούσε να καταβυθίσει την ανάκαμψη και να βλάψει περαιτέρω το βιοτικό επίπεδο, ιδιαίτερα για τα ευάλωτα άτομα. Ο πληθωρισμός έχει ήδη φτάσει σε υψηλά πολλών δεκαετιών σε πολλές χώρες. Αυτό έχει προκαλέσει έναν κύκλο νομισματικής σύσφιγξης που συγχρονίζεται ολοένα και περισσότερο. Περίπου τα τρία τέταρτα των κεντρικών τραπεζών που παρακολουθούμε (75 τον αριθμό) έχουν αυξήσει τα επιτόκια από τον Ιούλιο του 2021. Και, κατά μέσο όρο, το έχουν κάνει 3,8 φορές. Για τις αναδυόμενες και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπου τα βασικά επιτόκια είχαν κινηθεί σε αυτήν την κατεύθυνση νωρίτερα, η μέση συνολική αύξησή τους ήταν 3 ποσοστιαίες μονάδες, δηλαδή σχεδόν διπλάσια από τις 1,7 ποσοστιαίες μονάδες για τις προηγμένες οικονομίες.
Οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες θα πρέπει με αποφασιστικότητα να συνεχίσουν να καθιστούν αυστηρότερη τη νομισματική πολιτική. Αυτό είναι ιδιαίτερα επείγον, όταν οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό αρχίζουν να αποσταθεροποιούνται. Χωρίς παρέμβαση, αυτές οι χώρες θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν ένα καταστροφικό σπιράλ μισθών – τιμών, που θα απαιτούσε πιο δυναμική νομισματική σύσφιγξη, με ακόμη μεγαλύτερη ζημιά στην ανάπτυξη και την απασχόληση. Εξίσου σημαντική είναι η σαφής δημοσιοποίηση αυτών των πολιτικών κινήσεων, ώστε να διατηρηθεί η αξιοπιστία τους, μια και αφθονούν οι παράγοντες κινδύνου. Επί παραδείγματι, οι συνεχιζόμενες εκπλήξεις για τον πληθωρισμό θα απαιτούσαν μια πιο έντονη νομισματική σύσφιγξη πέρα από αυτή που έχει εκτιμήσει η αγορά, προκαλώντας δυνητικά περαιτέρω αστάθεια και μειώσεις τιμών σε περιουσιακά στοιχεία, καθώς και στην αγορά κρατικών ομολόγων. Αυτό, με τη σειρά του, θα μπορούσε να προκαλέσει περαιτέρω εκροές κεφαλαίων από αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες. Η ανατίμηση του δολαρίου ΗΠΑ έχει ήδη συμπέσει με εκροές κεφαλαίων από αναδυόμενες αγορές.
Δεύτερον, η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να βοηθήσει και όχι να εμποδίσει τις προσπάθειες των κεντρικών τραπεζών να δαμάσουν τον πληθωρισμό. Οσες χώρες έχουν υψηλό χρέος θα πρέπει και αυτές να συσφίγξουν τη δημοσιονομική τους πολιτική. Σε χώρες όπου η ανάκαμψη από την πανδημία είναι προκεχωρημένη, η απομάκρυνση από την έκτακτη δημοσιονομική στήριξη θα συμβάλει στη μείωση της ζήτησης και, συνεπώς, των πιέσεων στις τιμές. Αλλά αυτό είναι μόνο ένα τμήμα της ιστορίας. Μερικοί άνθρωποι θα χρειαστούν περισσότερη υποστήριξη, όχι λιγότερη.
Αυτό απαιτεί στοχευμένα και προσωρινά μέτρα για την ενδυνάμωση των ευπαθών νοικοκυριών, που αντιμετωπίζουν εκ νέου κραδασμούς ειδικά λόγω των υψηλών τιμών ενέργειας ή τροφίμων. Εδώ, οι άμεσες μεταφορές μετρητών έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές και όχι οι στρεβλωτικές επιδοτήσεις ή οι έλεγχοι τιμών, που συνήθως αποτυγχάνουν να μειώσουν το κόστος ζωής σε βάθος χρόνου. Μεσοπρόθεσμα οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις είναι επίσης κρίσιμες για την ενίσχυση της ανάπτυξης, όπως οι πολιτικές για την αγορά εργασίας που βοηθούν τους ανθρώπους να ενταχθούν στο εργατικό δυναμικό, ιδίως τις γυναίκες. Τρίτον, τέλος, χρειαζόμαστε μια νέα ώθηση για παγκόσμια συνεργασία και πιο συντονισμένη δράση υπό την καθοδήγηση των «είκοσι», ώστε να αποφευχθούν κρίσεις και να αναθερμανθούν η ανάπτυξη και η παραγωγικότητα.
* H κ. Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα είναι γενική διευθύντρια του ΔΝΤ. Το άρθρο δημοσιεύεται στο ιστολόγιο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.