Μόλις πριν από τρεις εβδομάδες στο Ηνωμένο Βασίλειο ανακοινώθηκε ένας μίνι προϋπολογισμός με περίπου 45 δισ. λίρες σε περικοπές φόρων εταιρειών, εισοδήματος και μισθοδοσίας με επίκεντρο τους πλουσίους, καθώς και πρόβλεψη για 60 δισ. λίρες σε μέτρα στήριξης έναντι των υψηλών λογαριασμών ρεύματος.
Αυτό ήταν το μεγαλύτερο δημοσιονομικό πακέτο στη χώρα εδώ και δεκαετίες, αλλά δεν μελετήθηκε από τις αρμόδιες δημοσιονομικές αρχές. Επίσης, η άρτι παραιτηθείσα Βρετανίδα πρωθυπουργός Λιζ Τρας δεν είχε λάβει εντολή μέσω εκλογών, διότι επελέγη από τους Τόρις να αντικαταστήσει τον Μπόρις Τζόνσον. Η απάντηση στο «δημοσιονομικό γεγονός» ήταν άμεση, οδηγώντας την παγκόσμια οικονομία στο πιο κρίσιμο σημείο από το κραχ του κορωνοϊού στις αρχές του 2020.
Η βρετανική λίρα έπεσε στη χαμηλότερη ισοτιμία της έναντι του δολαρίου και η Τράπεζα της Αγγλίας χρειάστηκε να παρέμβει για να αποτρέψει ένα φαινόμενο ντόμινο στο συνταξιοδοτικό σύστημα της χώρας και πέραν των συνόρων. Υπάρχει κάτι τραγικοκωμικό, αν όχι τραγικό, όσον αφορά τους καπιταλιστές επαναστάτες, τους οποίους η κ. Τρας και ο επίσης παραιτηθείς υπουργός Οικονομικών Κουάσι Κουαρτένγκ, απογοήτευσαν, χρησιμοποιώντας τους μηχανισμούς του ίδιου του καπιταλισμού. Αμφότεροι μπορεί να είναι οι τελευταίοι από τους θατσερικούς πολιτικούς, που ηττώνται από το ίδιο το σύστημα, το οποίο θεωρούσαν πως πιστά υπηρετούσαν.
Η καλλιέργεια της ιδεολογίας αυτής, η οποία θα γινόταν γνωστή ως Θατσερισμός, ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970. Διακηρύσσοντας την πίστη στην «ελεύθερη οικονομία και στο ισχυρό κράτος», καταδίκασε τη μεταπολεμική βρετανική οικονομία του κράτους πρόνοιας και προσπάθησε να την αντικαταστήσει με τις αρετές του ατομικώς επιχειρείν και της θρησκευτικής ηθικής.
Ο μίνι προϋπολογισμός, που τερμάτισε τη θητεία του Κουάσι Κουαρτένγκ ως υπουργού Οικονομικών (και μόλις χθες την πολύ βραχύβια θητεία της Λιζ Τρας) και εξασθένισε τη λίρα, μπορεί να θεωρηθεί μια ουτοπική χειρονομία. Οι Τρας και Κουρτένγκ φαίνεται ότι πίστευαν πως με το να συνδυάσουν όλες τις πιο ριζοσπαστικές πολιτικές του Θατσερισμού (ενώ εύκολα εγκατέλειψαν την ανάγκη για περικοπές δαπανών), θα είχαν κάποιου είδους μαγικό ξόρκι για την «παγκόσμια Βρετανία». Αλλά η όλη πρωτοβουλία σαν ένα άλλο άλμα πίστης προκάλεσε το κάταγμα του λαιμού του δύτη.
Ως αποτέλεσμα υπήρξε απόκλιση ανάμεσα στα κίνητρα του υπάρχοντος καπιταλισμού και του παραμυθιού της φιλελεύθερης ουτοπίας. Οπως ακριβώς οι υπέρμαχοι της εξόδου της Βρετανίας από την Ε.Ε. ανακάλυψαν μετά την αποχώρησή της ότι το Σίτι του Λονδίνου στην πραγματικότητα δεν ήθελε να απαλλαγεί από τους κανονισμούς που εκείνοι υπόσχονταν. Αυτό ήταν «Ρεϊγκανισμός άνευ δολαρίου». Χωρίς την εμπιστοσύνη, που παρέχεται στο δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, η λίρα εμφάνισε ελεύθερη πτώση. Ο μίνι προϋπολογισμός υπέβαλε ολόκληρη την οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου σε πειραματική δοκιμασία.
Οι επιστήμονες, που αναλίσκονταν στη θεωρία και μόνον, ανακάλυψαν ότι οι αγορές χρήματος όχι μόνο θα τιμωρούσαν τα αριστερά πειράματα για την αλλαγή της ισορροπίας μεταξύ κρατών και αγορών, αλλά πως ήταν επίσης ευαίσθητοι σε πειράματα που έστρεφαν τα πράγματα υπερβολικά προς τα δεξιά.
* Συγγραφέας του υπό έκδοσιν βιβλίου «Crack-Up Capitalism: Market Radicals and the Dream of a World Without Democracy».
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr
