Φανταστείτε ένα βιβλίο του οποίου αρκετές σελίδες έχουν φθαρεί ή έχουν μερικώς σκιστεί. Σε μερικά όμως λεπτά ένας τρισδιάστατος (3D) εκτυπωτής καταφέρνει να αναδομήσει τις φθαρμένες σελίδες εκτυπώνοντας καινούργιες που δεν διαφέρουν σε τίποτα με αυτές που προϋπήρχαν. Η διαδικασία αυτή αποκατάστασης μέσω ενός εκτυπωτή 3D είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Σε πλήρη, δηλαδή, αντίθεση με την αναγέννηση, μέσω τρισδιάστατης εκτύπωσης, κυττάρων σε προβληματικά όργανα του ανθρώπινου σώματος, διαδικασία που αποτελεί σχεδόν πραγματικότητα. Πρόκειται για μία καινοτόμο μέθοδο αναγεννητικής ιατρικής, με τη χρήση εκτυπωτή 3D, που αποτελεί προϊόν πολυετούς εφαρμοσμένης έρευνας και έχει αναπτύξει, σε πειραματικό στάδιο, η PhosPrint. Τον τεχνοβλαστό (spin-off) δηλαδή του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Επικοινωνιών και Υπολογιστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Συνιδρυτές της PhosPrint είναι η καθηγήτρια, στη Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών του ΕΜΠ, Ιωάννα Ζεργιώτη, ο ερευνητής και μοριακός βιολόγος Απόστολος Κλινάκης και η Μαρία Παλλίδου που κατέχει τη θέση της οικονομικής διευθύντριας στην εταιρεία.
Η PhosPrint αποτελεί μία από τις 75 ευρωπαϊκές εταιρείες υψηλού τεχνολογικού περιεχομένου (deep technology) –η μοναδική ελληνική– που επέλεξε πριν από μερικές ημέρες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη χορήγηση χρηματοδότησης μέσω του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας (EIC). «Για να φτάσουμε στο σημείο αυτό απαιτήθηκε προσπάθεια για περισσότερα από έξι χρόνια και χρηματοδοτική αρωγή, στα πρώτα μας βήματα, από το ίδρυμα Μποδοσάκη και το Τεχνολογικό Πάρκο Πατρών. Στην Ελλάδα η εξασφάλιση, έστω και μικρής χρηματοδότησης, αποτελεί άθλο, ενώ η έως σήμερα επένδυση τοποθετείται σε 5 εκατ. ευρώ», σημειώνει στην «Κ» η κ. Ζεργιώτη.
Η PhosPrint αποτελεί μία από τις 75 ευρωπαϊκές εταιρείες υψηλού τεχνολογικού περιεχομένου που επέλεξε, πριν από μερικές ημέρες, η Ε.Ε. για τη χορήγηση χρηματοδότησης.
Τι περιλαμβάνει όμως η μέθοδος που έχει αναπτύξει η PhosPrint; «Πριν από 17 χρόνια υπήρξα η πρώτη που μίλησε σε διεθνή δημοσίευση για την τεχνική απευθείας μεταφοράς με Laser (Laser Induced Forward Transfer) για την εκτύπωση βιοϋλικών που αποτελούν το μέλλον της αναγεννητικής ιατρικής», εξηγεί η κ. Ζεργιώτη που έχει εντρυφήσει στις εφαρμογές των laser. Ο τρισδιάστατος εκτυπωτής που έχει δημιουργήσει η ομάδα των επιστημόνων της PhosPrint επιτρέπει την εκτύπωση 100 εκατ. κυττάρων σε 1,6 λεπτά και επικεντρώνεται σε βλάβες της ουροδόχου κύστης, με τον καρκίνο στη συγκεκριμένη περιοχή να είναι ο τέταρτος συχνότερος στην Ελλάδα. Η εκτύπωση των κυττάρων πραγματοποιείται ενόσω λαμβάνει χώρα η χειρουργική επέμβαση (in vivo) στην πάσχουσα περιοχή, έχοντας δοκιμαστεί με επιτυχία σε χοίρους. «Ο χειριστής του εκτυπωτή κατευθύνει τη δέσμη του laser σε ένα μικρό δοχείο που περιέχει τα κύτταρα που πρέπει να εκτυπώσουμε. Η δέσμη χτυπάει με μεγάλη ταχύτητα τα κύτταρα, τα οποία ακινητοποιούνται στον ιστό και πολλαπλασιάζονται. Ο σύντομος χρόνος εκτύπωσης των κυττάρων καθιστά τη μέθοδο που έχουμε αναπτύξει κατάλληλη κατά τη διεξαγωγή χειρουργικών επεμβάσεων», εξηγεί η Ιωάννα Ζεργιώτη.
Οπως προσθέτει, για να υιοθετηθεί η εφαρμογή από τις κλινικές και τα νοσοκομεία, μετά την ολοκλήρωση των προκλινικών δοκιμών, απαιτείται να περάσει επιτυχώς από τις τρεις διαφορετικές φάσεις των κλινικών τεστ (φάση 1, 2, 3). Η χρηματοδότηση που εξασφάλισε η εταιρεία, μέσω του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας, καθιστά δυνατή την πραγματοποίηση της πρώτης φάσης των κλινικών δοκιμών, δηλαδή σε ανθρώπους. Για τον σκοπό αυτό η PhosPrint βρίσκεται ήδη σε αρχικές συζητήσεις με χειρουργούς ουρολόγους σε όλη τη χώρα.
Σε αναζήτηση στρατηγικού επενδυτή για να φτάσει το προϊόν στις κλινικές
Το επιχειρηματικό πλάνο της PhosPrint προβλέπει κέρδη σε ορίζοντα πέντε ετών και εκτιμώμενο κύκλο εργασιών άνω των 7 εκατ. ευρώ. Η εμπορική διάθεση της τεχνολογίας περιλαμβάνει την πώληση των εκτυπωτών και του πρωτοκόλλου εφαρμογής της τεχνικής της σε νοσοκομεία και την εκπαίδευση των τεχνικών που θα χειρίζονται τους εκτυπωτές. Μέχρι όμως να φτάσει στο σημείο αυτό η startup έχει να διανύσει μία ανηφορική διαδρομή. Η επιλογή της από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας συνεπάγεται συνολική ρευστότητα 2,8 εκατ. ευρώ, από τα οποία ποσό 800.000 ευρώ θα πρέπει να συνεισφέρει η PhosPrint, όπως είναι η δομή του συγκεκριμένου χρηματοδοτικού μηχανισμού.
Οπως αναφέρει η κ. Ζεργιώτη, εάν δεν βρεθεί επενδυτής στην Ελλάδα, υπάρχουν δύο επιλογές. Είτε η μεταφορά, τουλάχιστον μέρους της δραστηριότητας της εταιρείας, στο εξωτερικό είτε η προσφυγή σε δανεισμό. «Οταν η χρηματοδότηση προέρχεται από το εξωτερικό, τίθεται, συνήθως, ως προϋπόθεση η μεταφορά μέρους της δραστηριότητας εκτός Ελλάδας, ώστε να δημιουργείται αξία στη χώρα από όπου προέρχονται τα κεφάλαια», σημειώνει.
Σε κάθε περίπτωση, σε χρονικό ορίζοντα περίπου δύο ετών το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας θα επαναξιολογήσει την πρόοδο του εγχειρήματος, αποφασίζοντας, τότε, εάν θα συμμετάσχει ως συν-επενδυτής. Ετσι, η εταιρεία αναζητά στρατηγικό επενδυτή ώστε σε 4-5 χρόνια το προϊόν της να είναι διαθέσιμο στις κλινικές, έχοντας εξασφαλίσει την έγκριση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων και ενδεχομένως της Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δύο μόνο εταιρείες έχουν αναπτύξει αντίστοιχες τεχνολογικές μεθόδους, με διαφορετικό όμως αντικείμενο. Η μία είναι γαλλική εταιρεία που επικεντρώνεται στην αναγεννητική του δέρματος και η άλλη βρίσκεται στο Τελ Αβίβ και μέσω τρισδιάστατης εκτύπωσης είναι σε θέση να αναπαράγει τον κερατοειδή χιτώνα του ματιού.
«Στην Ελλάδα, η παθογένεια σε σχέση με την επιστημονική εφαρμοσμένη έρευνα είναι ότι τα αποτελέσματα παραμένουν στο συρτάρι ή περιορίζονται σε κάποιες επιστημονικές δημοσιεύσεις. Η συμβουλευτική υποστήριξη και το mentoring διαδραματίζουν ιδιαίτερα κρίσιμο ρόλο. Πρέπει όμως να αλλάξει και η νοοτροπία σχετικά με την εκμετάλλευση των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Θα πρέπει δηλαδή να είναι ζητούμενο οι ερευνητές και οι καθηγητές να παράγουν καινοτομία, συνεισφέροντας στην ενίσχυση των ρυθμών ανάπτυξης», σχολιάζει η κ. Ζεργιώτη.