Καθώς η Τουρκία οδεύει προς τις εκλογές, η κεντρική τράπεζά της προσπαθεί και πάλι με πλάγια μέσα και ελιγμούς να διασφαλίσει μια σχετικά σταθερή ισοτιμία στο νόμισμα ώστε έχει εφαρμόσει ένα είδος έμμεσων και ιδιότυπων ελέγχων στις κινήσεις κεφαλαίων. Σύμφωνα με διαπραγματευτές συναλλάγματος που μίλησαν στο Bloomberg σε καθεστώς ανωνυμίας, η Τράπεζα της Τουρκίας παρεμβαίνει σε τέτοιο βαθμό στην αγορά συναλλάγματος, ώστε ουσιαστικά αποφασίζει ποιος θα πουλήσει τουρκικές λίρες ή αντιθέτως σκληρό νόμισμα και σε ποια ισοτιμία. Οι εν λόγω διαπραγματευτές συναλλάγματος περιγράφουν μια κεντρική τράπεζα που βρίσκεται σε διαρκή τηλεφωνική επικοινωνία με τις τράπεζες της χώρας, παρακολουθεί και ελέγχει τις τιμές μόλις εμφανιστούν στις πλατφόρμες διαπραγμάτευσης και απαιτεί διεξοδική ενημέρωση για τις συναλλαγές νομισμάτων. Και ειδικότερα, απαιτεί από τις τράπεζες να ισοφαρίζουν τεχνητά τη ζήτηση για ξένα νομίσματα με την προσφορά ξένων νομισμάτων.
Με την τακτική αυτή ουσιαστικά η Τουρκία απαγορεύει πρακτικά την αγορά συναλλάγματος χωρίς την άδεια της κεντρικής τράπεζας, που απαιτεί από τον εκάστοτε ενδιαφερόμενο να παραθέσει «έγκυρους» λόγους για την αγορά συναλλάγματος και δίνει την άδειά της μόνον όταν υπάρχουν αντίστοιχες εισροές δολαρίων στην αγορά. Η τακτική αυτή διαφέρει από άλλες αντίστοιχες που έχει υιοθετήσει στο παρελθόν η Τράπεζα της Τουρκίας, όταν οι αρχές της γειτονικής χώρας προσπαθούσαν να ελέγξουν την προσφορά συναλλάγματος. Τώρα προσπαθούν να ελέγξουν και τη ζήτηση.
Σύμφωνα με τον Ούρλιχ Λόιχτμαν, επικεφαλής του τομέα στρατηγικής συναλλάγματος στην Commerzbank, αυτού του είδους η επισταμένη εποπτεία ισοδυναμεί με «ήπιας μορφής ελέγχους στις κινήσεις κεφαλαίων» που δεν μπορούν να παραμείνουν σε ισχύ για πολύ μετά τις εκλογές. Ο ίδιος υπογραμμίζει πως «εύλογα οι τουρκικές αρχές θα προσπαθήσουν να διατηρήσουν αυτήν την κατάσταση, δηλαδή να επιβραδύνουν την υποτίμηση του τουρκικού νομίσματος, μέχρι την ολοκλήρωση των εκλογών. Προσθέτει, όμως, πως «καμία κεντρική τράπεζα δεν μπορεί να καθορίσει μονίμως την ισοτιμία του νομίσματός της σε μη βιώσιμα επίπεδα». Ανάλογες είναι οι εκτιμήσεις και του Πιοτρ Ματίς, αναλυτή συναλλάγματος στην In Touch Capital Markets, που τονίζει πως «οι παρεμβάσεις στην αγορά συναλλάγματος είναι πολύ δαπανηρές γι’ αυτό και η κεντρική τράπεζα θα αφήσει τη λίρα να κινηθεί πολύ πιο ελεύθερα μετά τις εκλογές».
Η Τουρκία ουσιαστικά απαγορεύει την αγορά συναλλάγματος χωρίς την άδεια της κεντρικής τράπεζας.
Πράγματι, η πολύ στενή παρακολούθηση των συναλλαγών από τις τουρκικές αρχές έχει ήδη προκαλέσει πιέσεις σε ορισμένες πτυχές της αγοράς άλλοτε με περιστασιακή εκτόξευση του δολαρίου έναντι της τουρκικής λίρας και άλλοτε με προσωρινά άλματα του κόστους δανεισμού της τουρκικής λίρας. Χθες στην αρχή της συνεδρίασης η τουρκική λίρα υποχώρησε κατά 0,9% στις 19,29 τουρκικές λίρες προς ένα δολάριο. Στη συνέχεια υποχώρησε ελαφρώς στις 19,27 τουρκικές λίρες προς ένα δολάριο. Στο μεταξύ, οι τουρκικές αρχές έχουν επιβάλει σειρά ρυθμίσεων για να στηρίξουν αυτό που η κεντρική τράπεζα αποκαλεί «αποτελεσματική λειτουργία των χρηματαγορών». Παράλληλα, όμως, η σταθεροποίηση του τουρκικού νομίσματος έχει προκαλέσει προβλήματα στις εξαγωγικές επιχειρήσεις της χώρας που δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν όταν ενισχύεται η τουρκική λίρα.
Ενας από τους ελιγμούς που έχει χρησιμοποιήσει η Τράπεζα της Τουρκίας για να στηρίξει τεχνητά την τουρκική λίρα ήταν η απόφασή της να προσφέρει πιο ευνοϊκή συναλλαγματική ισοτιμία σε όσες εξαγωγικές επιχειρήσεις δεσμεύονται ότι στη συνέχεια θα κρατήσουν τα κεφάλαια σε τουρκικές λίρες και δεν θα σπεύσουν να αγοράσουν συνάλλαγμα. Οι διαφόρων ειδών παρεμβάσεις της κεντρικής τράπεζας έχουν σημαντικό τίμημα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Bloomberg Economics, οι παρεμβάσεις της στην αγορά συναλλάγματος με αγορές τουρκικών λιρών τής έχουν κοστίσει περίπου 128 δισ. δολάρια από τον Δεκέμβριο του 2021 έως σήμερα. Αν συνεκτιμηθούν οι υποχρεώσεις της, τότε η οικονομική κατάσταση της κεντρικής τράπεζας είναι στο «κόκκινο», ενώ το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Τουρκίας έφτασε τον Ιανουάριο στα 9,85 δισ. δολάρια, καταγράφοντας ιστορικό ρεκόρ. Υπενθυμίζεται ότι η Τουρκία απελευθέρωσε την ισοτιμία της τουρκικής λίρας το 2001, ακριβώς πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση. Εκτοτε οι διαπραγματευτές συναλλάγματος έχουν επανειλημμένως συγκρουστεί με την κεντρική τράπεζα με αντικείμενο τη νέα πολιτική της.
