Αρθρο του Γιώργου Στούμπου στην «Κ»: Eνας άλλος πόλεμος έχει ήδη αρχίσει

Αρθρο του Γιώργου Στούμπου στην «Κ»: Eνας άλλος πόλεμος έχει ήδη αρχίσει

Ε.Ε. και ΗΠΑ, οι υπέρμαχοι του ελεύθερου εμπορίου, αποκτούν όλο και περισσότερο χαρακτηριστικά «προστατευτισμού»

4' 5" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η πανδημία, µε τη δραματική απορρύθμιση της παραγωγής και του διεθνούς εμπορίου και ο πόλεμος στην Ουκρανία, με την αποδιάρθρωση του παγκόσμιου συστήματος προμήθειας ενέργειας, σηματοδοτούν την «αλλαγή παιγνιδιού» σε πολλά επίπεδα. Στο παρελθόν, ενεργειακές κρίσεις, ακόμη και πολεμικές συρράξεις, απορρύθμιζαν την παγκόσμια οικονομία, αλλά μετά το πέρασμα της καταιγίδας ο κόσμος αναδυόταν όπως και πριν, με τις διαχωριστικές γραμμές να παραμένουν ανέπαφες. Τώρα οι εξελίξεις αποκτούν χαρακτηριστικά τεκτονικών αλλαγών.

Η εποχή του προστατευτισμού επιστρέφει. Η Αμερική, σε συνέχεια των δασμών που είχε επιβάλει ο Τραμπ στις εισαγωγές κινεζικών προϊόντων και του νόμου Μπάιντεν για τον περιορισμό των εξαγωγών υψηλής τεχνολογίας στην Κίνα, προωθεί το σχέδιο, γνωστό με τα αρχικά IRA. Φαινομενικά στοχεύει στην παροχή επιδοτήσεων για την ανάπτυξη πράσινων τεχνολογιών. Εδώ σταματάει κάθε ομοιότητα με τις πολιτικές που έχουν, λίγο πολύ, υιοθετηθεί από την πλειονότητα των αναπτυγμένων οικονομιών. Το σχέδιο IRA προσδιορίζει χωρίς αστερίσκους και εξαιρέσεις ότι επιδοτεί όποια παραγωγική δραστηριότητα θα λαμβάνει χώρα εντός των ΗΠΑ και θα επιδοτεί, επιπροσθέτως, τον επαναπατρισμό αμερικανικών επιχειρήσεων. Η πολιτική αυτή επαναφέρει πρακτικές προηγούμενων εποχών, που εδράζονταν στον προστατευτισμό και την παραγωγική αυτάρκεια.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση ακολουθεί. Προτείνει τη θέσπιση ειδικού ταμείου κρατικών ενισχύσεων στη βιομηχανία. Στοχεύει, όπως και η Αμερική, στην ανάπτυξη τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς και στρατηγικών τομέων της βιομηχανίας. Είναι μια απροκάλυπτη προσπάθεια να δελεάσει τις βιομηχανίες να επενδύουν εντός Ε.Ε. και να προσφέρει κίνητρα επαναπατρισμού από τρίτες χώρες. Η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Ιαπωνία και η Νότιος Κορέα κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση. Το μέγεθος των προγραμμάτων αυτών είναι ιλιγγιώδες. Οι πρώτες εκτιμήσεις το υπολογίζουν στο 2% του ΑΕΠ των χωρών αυτών – το ίδιο σχεδόν ποσοστό με αυτό των αμυντικών τους δαπανών.

Είναι αξιοσημείωτο ότι το σχέδιο της επιτρόπου Ανταγωνισμού της Ε.Ε., Μαργκρέτε Βεστάγκερ, προβλέπει αναλογική διανομή πόρων και επιδοτήσεων για να διασφαλιστεί η πλέον δυνατή ισόρροπη ανάπτυξη εντός της Ε.Ε. Με την κ. Βεστάγκερ συντάσσεται πλέον ο επίτροπος Ενιαίας Αγοράς Τιερί Μπρετόν, ο οποίος έχει ζητήσει τη σύσταση ειδικού ευρωπαϊκού ταμείου από το οποίο θα χρηματοδοτούνται κρατικές ενισχύσεις στις βιομηχανίες των 27 χωρών της Ε.Ε., σε όποια χώρα κι αν βρίσκονται αυτές. Αυτό ανοίγει προοπτικές και σε κράτη-μέλη που δεν έχουν τα δημοσιονομικά περιθώρια για να χορηγήσουν ενισχύσεις στις βιομηχανίες τους, όπως η Ελλάδα. Ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς στηρίζει τα μέτρα αυτά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Η Κίνα αντιδρά. Προσδοκούσε, μετά την πανδημία, μια ολική επανεκκίνηση της οικονομίας της. Γνωστοποίησε με τον πλέον εμφατικό τρόπο τι ουσιαστικά επιδιώκει στις πρόσφατες διαδοχικές συναντήσεις των μεγαλύτερων επτά (G7) και των μεγαλύτερων 20 (G20) οικονομιών του πλανήτη, καθώς και στη σύνοδο κορυφής της Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας – Ειρηνικού (APEC Summit), στην οποία συμμετέχουν 21 χώρες. Εμφανίζεται ως η νέα παγκόσμια δύναμη, μια δύναμη που προσφέρει συνεργασία, ανάπτυξη οικονομικών και εμπορικών σχέσεων, σεβασμό στις πολιτικές και ιδεολογικές ιδιαιτερότητες κάθε χώρας.

Ε.Ε. και ΗΠΑ, οι υπέρμαχοι του ελεύθερου εμπορίου, αποκτούν όλο και περισσότερο χαρακτηριστικά «προστατευτισμού».

Είναι προφανές ότι έχει κατανοήσει πως, σε αυτό το στάδιο, οποιαδήποτε μορφή οικονομικής αποσύνδεσης (economic decoupling) από τις δυτικές οικονομίες θα είχε ολέθριες συνέπειες για την οικονομία της. Γνωρίζει ότι η αλληλεξάρτηση με τη Δύση είναι τόσο συμφέρουσα όσο και επικίνδυνο να διαταραχθεί.

Ετσι κάπως καταγράφονται οι τεκτονικές μετατοπίσεις. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ε.Ε., οι υπέρμαχοι του ελεύθερου εμπορίου, αποκτούν όλο και περισσότερο χαρακτηριστικά «προστατευτισμού». Η Κίνα ακολουθεί αντίστροφη πορεία. Επιλέγει και προωθεί την οικονομία των ανοικτών οριζόντων. Προσβλέπει στον ελεύθερο ανταγωνισμό και ανασυγκροτεί την παραγωγή της με τεχνολογίες αιχμής και βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων.

Θα αντέξει η Κίνα στη διμέτωπη επίθεση ΗΠΑ και Ε.Ε.; Η απάντηση πρέπει να είναι καταφατική. Το κινεζικό μοντέλο έχει βαλβίδες αποσυμπίεσης. Μπορεί να διατηρήσει την ισχυρή οικονομική δυναμική που έχει επιδείξει τις τελευταίες δεκαετίες. Η Κίνα είναι προστατευμένη λόγω της τεράστιας εσωτερικής αγοράς, η οποία προσφέρει απεριόριστες δυνατότητες και επιχειρηματικές ευκαιρίες για αυτόνομη ανάπτυξη. Ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ στο τελευταίο συνέδριο του ΚΚΚ μίλησε για πολιτικές που αποσκοπούν στην ανακατανομή του πλούτου. Οχι απαραίτητα ως επιστροφή στις σοσιαλιστικές αρχές, αλλά ως ανάγκη αύξησης των εισοδημάτων ενός σημαντικού ποσοστού του πληθυσμού, ώστε να έχει τις προϋποθέσεις να ενταχθεί στην κατηγορία της μεσαίας –καταναλωτικής– τάξης. Είναι μια πολιτική που διασφαλίζει τη βιωσιμότητα του συστήματος εκ των έσω. Η προσδοκία είναι σε διάστημα δέκα ετών η Κίνα να μοιάζει περισσότερο με τις οικονομίες και κοινωνίες της Δύσης. Μην ξεχνάμε ότι, παρά την οικονομική πρόοδο, το κινεζικό κατά κεφαλήν εισόδημα είναι λίγο πάνω από 10.000 δολ. ετησίως, δηλαδή το 1/6 περίπου του αντίστοιχου αμερικανικού και το 1/4 του αντίστοιχου της Ε.Ε.

Κλείνοντας, υπάρχει και ένα επιμύθιο για την Ελλάδα. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι η Ε.Ε., στο πλαίσιο των αλλαγών που περιγράψαμε, περνάει σταδιακά από επιδοτήσεις εισοδημάτων λόγω της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης, σε επιδοτήσεις παραγωγής. Σε αυτό το πλαίσιο η Ελλάδα πρέπει να διεκδικήσει μερίδιο στον ευρωπαϊκό καταμερισμό παραγωγής με στόχο να χρησιμοποιήσει τους ευρωπαϊκούς πόρους για παραγωγικές μονάδες μετρίου και μεγάλου δυναμικού.

Ο κ. Γιώργος Στούμπος διετέλεσε καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και στέλεχος της Τράπεζας της Ελλάδος.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή