Οι προβλέψεις της πλειονότητας των αναλυτών αναφορικά με την πορεία της ελληνικής οικονομίας για το 2023 έχουν περάσει από μια σειρά διαδοχικών φάσεων. Από την αρχική φάση μιας σχετικής αισιοδοξίας, όπου όλοι προέβλεπαν ανάπτυξη κοντά στο 3%, στη φάση της έντονης απαισιοδοξίας μετά την άνοδο του πληθωρισμού και την αύξηση της γεωπολιτικής αβεβαιότητας, όπου οι προβλέψεις περιορίστηκαν στο 0,5%-1% και τέλος στην επαναφορά στο σχετικά αισιόδοξο σενάριο του 2%-2,5%. Αντίθετα με αυτή την πρακτική, οι δικές μας προβλέψεις στην Τράπεζα Πειραιώς έχουν παραμείνει σταθερές όλη αυτή την περίοδο στο άνω άκρο των πιο αισιόδοξων προβλέψεων για ανάπτυξη κοντά στο 3,5%. Η πρόβλεψή μας αυτή δεν σχετίζεται με κάποια «μεταφυσική» μας βεβαιότητα ότι τελικά όλες οι εξελίξεις θα αποβούν θετικές για την ελληνική οικονομία. Αντίθετα εδράζονται στην εκτίμησή μας για τη συμβολή τριών παραγόντων οι οποίοι εκτιμούμε ότι θα συμβάλουν θετικά στην πορεία της ελληνικής οικονομίας. Πιο συγκεκριμένα αναφέρομαι:
Στον «στατιστικό» παράγοντα. Η πολύ θετική δυναμική της ελληνικής οικονομίας το γ΄ τρίμηνο του 2022 όπου το ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές 2015) έφτασε το υψηλό επίπεδο των 48,7 δισ. ευρώ σημαίνει ότι εάν το ΑΕΠ σε κάθε ένα από τα 4 τρίμηνα του 2023 παραμένει σταθερό σε αυτά τα επίπεδα (δηλαδή των 48,78 δισ. ευρώ ανά τρίμηνο) τότε η κατ’ έτος μεταβολή του ΑΕΠ 2022-2023 θα ανέλθει στα επίπεδα του 1,5%. Με άλλα λόγια, αυτή και μόνο η «στατιστική» ιδιότητα του υπολογισμού των ρυθμών μεταβολής της οικονομικής δραστηριότητας χαρίζει στην Ελλάδα 1,5% αύξηση στο ΑΕΠ.
Επιπρόσθετα με τον στατιστικό, προβλέπουμε τη συμβολή ενός δεύτερου «παθητικού» παράγοντα που θα συμβάλει στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Αυτός ο παράγοντας σχετίζεται με την εκτίμησή μας ότι το 2023 θα αντιστραφεί η πολύ αρνητική επίπτωση της συνιστώσας του εξωτερικού εμπορίου, η οποία έλαβε χώρα το 2022. Η κατακόρυφη αύξηση των τιμών ενέργειας και τροφίμων από τα τέλη του 2021 και καθ’ όλη τη διάρκεια του 2022 είχε αποτέλεσμα τη διεύρυνση των ελλειμμάτων στο εξωτερικό ισοζύγιο της ελληνικής οικονομίας (δηλαδή εξαγωγές μείον εισαγωγές), το οποίο με τη σειρά του αφαίρεσε 2,5 ποσοστιαίες μονάδες από το ΑΕΠ του προηγούμενου έτους. Καθώς λοιπόν οι τιμές ενέργειας αποκλιμακώνονται και αρχίζουν να επιστρέφουν στα μακροχρόνια επίπεδά τους, η αρνητική επίδραση των όρων εμπορίου θα μετριάζεται, με αποτέλεσμα τον παθητικό (δηλαδή χωρίς τη δική μας παρέμβαση) μετριασμό της αρνητικής επίδρασης του εξωτερικού τομέα στο ΑΕΠ τη φετινή χρονιά.
Τελευταίος, αλλά πιθανότατα πιο σημαντικός, είναι ο «ευμετάβλητος» παράγοντας αύξησης των επενδύσεων. Με τον βαθμό χρησιμοποίησης του παραγωγικού δυναμικού (capacity utilization) σε επίπεδα υψηλότερα του μέσου όρου και τις καθαρές επενδύσεις (δηλαδή επενδύσεις μείον αποσβέσεις) το 2022 σε αρνητικά ακόμη επίπεδα, σημαίνει ότι η ζήτηση στην ελληνική οικονομία για νέες επενδύσεις παραμένει όχι μόνον ισχυρή αλλά και αναγκαία. Παράλληλα, η χρηματοδότηση αυτών των επενδύσεων παραμένει διαθέσιμη τόσο μέσω των πόρων του Προγράμματος Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας όσο και μέσω όλων των άλλων ευρωπαϊκών και εθνικών πόρων. Παρά όμως την πρωτοφανή ανάγκη για επενδύσεις, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας τη μεγάλη μεταβλητότητα αυτού του παράγοντα, καθώς επηρεάζεται από σημαντικό πλήθος μεταβλητών, όπως το οικονομικό και πολιτικό κλίμα, το διεθνές οικονομικό περιβάλλον, τη νομισματική πολιτική της ΕΚΤ και κατ’ επέκταση το ύψος των επιτοκίων.
Εν κατακλείδι, το ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας τη φετινή χρονιά θα ωφεληθεί τόσο από στατιστικούς παράγοντες όσο και από την εξάλειψη των αρνητικών επιδράσεων του 2022. Ωστόσο, ο παράγοντας που τελικά θα καθορίσει το ύψος της ανάπτυξης το 2023 θα είναι ο πιο ευμετάβλητος και πιο δύσκολος να προβλεφθεί όλων, οι επενδύσεις.
O κ. Ηλίας Λεκκός είναι επικεφαλής Οικονομικής Ανάλυσης και Επενδυτικής Στρατηγικής της Τράπεζας Πειραιώς.
