Το φυσικό αέριο μπορεί να είναι μεν το ίδιο εμπόρευμα σε όλο τον κόσμο, αλλά οι τιμές του ποικίλλουν δραματικά εξαιτίας του περίπλοκου δικτύου υποδομών που απαιτούνται για τη μεταφορά του. Το αποτέλεσμα είναι μια παγκόσμια αγορά μερικώς κατακερματισμένη κυρίως επειδή το φυσικό αέριο μεταφέρεται με αγωγούς, σε αντίθεση με το πετρέλαιο του οποίου η αγορά είναι περισσότερο ενοποιημένη, με τις τιμές του να είναι ίδιες στα περισσότερα μέρη του κόσμου. Αυτός ο κατακερματισμός της αγοράς φυσικού αερίου σημαίνει όχι μόνον ότι οι τιμές αποκλίνουν από περιοχή σε περιοχή, αλλά επίσης ότι οι υψηλές τιμές σε ένα μέρος του κόσμου δεν μεταφέρονται απαραιτήτως στους αγοραστές σε άλλα μέρη.
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία προσφέρει σαφή περιγραφή των συνεπειών που έχει αυτός ο κατακερματισμός. Οι ροές αερίου από τους αγωγούς της Ρωσίας προς την Ευρώπη μειώθηκαν κατά 80% σε σύγκριση με τα μέσα του 2021, με αποτέλεσμα τον Αύγουστο του 2022 οι τιμές του καυσίμου να έχουν πολλαπλασιαστεί επί 14. Κάτι ανάλογο συνέβη με τις τιμές του υγροποιημένου φυσικού αερίου. Στις ΗΠΑ όμως οι τιμές του LNG απλώς τριπλασιάστηκαν, κάτι που σημαίνει ότι παρέμειναν πολύ κατώτερες από εκείνες σε Ευρώπη και Ασία.
Οι αποκλίσεις στις τιμές και το γεγονός ότι οι ΗΠΑ δεν υπέστησαν το σοκ που δέχθηκε η παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου σχετίζονται με τις ιδιαιτερότητες της εξόρυξης του αερίου και της μεταφοράς του. Ιστορικά οι ΗΠΑ συνδέονται με τις τιμές του πετρελαίου, καθώς το φυσικό αέριο ήταν υποπροϊόν της άντλησης πετρελαίου. Η σχέση αυτή όμως άλλαξε μέσα στην τελευταία δεκαετία κυρίως εξαιτίας της μεγάλης παραγωγής σχιστολιθικού φυσικού αερίου.
Η παραγωγή αυξήθηκε δραματικά στις ΗΠΑ που ξεπέρασαν τη Ρωσία το 2012 και εξελίχθηκαν στον μεγαλύτερο παραγωγό φυσικού αερίου στον κόσμο, ενώ παράλληλα κατασκευάστηκαν πολλοί τερματικοί σταθμοί εξαγωγών. Ενας άλλος παράγοντας που καθορίζει τις τιμές του αερίου είναι η τεχνολογία που απαιτείται για την υγροποίηση και τη μεταφορά του καυσίμου που πρέπει να μετατραπεί σε συμπυκνωμένη μορφή, πρέπει να γίνει περίπου 600 φορές μικρότερο σε σύγκριση με πριν, προτού φορτωθεί σε ειδικά διαμορφωμένα πλοία για τη μεταφορά του είτε διά θαλάσσης είτε οδικώς.
Οι εγκαταστάσεις για την υγροποίηση, τις εξαγωγές, τις εισαγωγές και την επαναφορά του καυσίμου σε αέρια κατάσταση απαιτούν εκτεταμένες επενδύσεις. Ως εκ τούτου, ένα σοκ σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή, όπως η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, μπορεί να οδηγήσει τις τιμές σε διαφορετικές κατευθύνσεις.
Ενα σοκ, όπως η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, μπορεί να οδηγήσει τις τιμές σε διαφορετικές κατευθύνσεις.
Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Ευρώπη στράφηκε στο LNG για να αντικαταστήσει το ρωσικό αέριο και το υποκατάστατο ήταν το αμερικανικό LNG. Δεδομένου, όμως, ότι είναι καθορισμένη η δυνατότητα των ΗΠΑ για εξαγωγές LNG, είναι ένα ερώτημα το πώς κατέστη δυνατό όλο αυτό. Την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2022 η τιμή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη ήταν αυξημένη, γι’ αυτό και το αμερικανικό LNG στράφηκε προς την Ευρώπη. Μολονότι αυξήθηκε η εξάρτηση της Ευρώπης από το LNG ως υποκατάστατο του ρωσικού αερίου, η δυνατότητα της Ευρώπης να το εισάγει δεν λειτούργησε ως εμπόδιο στην ενοποίηση της αγοράς της. Οι τερματικοί σταθμοί της Ευρώπης για την εισαγωγή του καυσίμου είχαν άφθονη πλεονασματική δυνατότητα και πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Από τη στιγμή που προστέθηκαν και οι πλωτές κινητές μονάδες αποθήκευσης και επαν-εξαέρωσης του καυσίμου, η Ευρώπη διαθέτει την απαιτούμενη υποδομή για να διατηρήσει στο έδαφός της μεγάλες ποσότητες εισαγόμενου LNG.
*Οι κ.κ. Ρέιτσελ Μπράζιερ, Αντρέα Πεσκατόρι και Μάρτιν Στέρμερ είναι συνεργάτες του ΔΝΤ και το άρθρο δημοσιεύθηκε στο blog του ΔΝΤ.