Ο ελληνικός τουρισμός, όπως και η παγκόσμια αγορά των ταξιδιών, βρίσκεται μπροστά σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι: οι ταξιδιώτες αποφεύγουν πλέον πολυσύχναστους προορισμούς και εποχές, ενώ αναζητούν αυθεντικές εμπειρίες που βασίζονται στην τοπική κουλτούρα και στον πολιτισμό, αλλά και σεβασμό στο περιβάλλον και ιδιωτικότητα.
Την ίδια ώρα, οι Ελληνες πολίτες, οι οποίοι στη συντριπτική τους πλειονότητα αναγνωρίζουν τη μεγάλη σημασία του τουρισμού για την εθνική οικονομία, έχουν αρχίσει να είναι σκεπτικοί σε σχέση με τις επιδράσεις του στην καθημερινότητά τους, στο περιβάλλον και στη φυσιογνωμία των επιμέρους προορισμών, ενώ είναι προβληματισμένοι από την εξάπλωση των βραχυχρόνιων μισθώσεων αλλά και τις αυξήσεις στο κόστος των διακοπών.
Και την ώρα που το ενδιαφέρον για το περιβάλλον κορυφώνεται μεταξύ Ελλήνων και ξένων, η πλειονότητα των μεσαίων και μικρού μεγέθους κυρίως ελληνικών τουριστικών επιχειρήσεων δηλώνει πως δεν μπορεί, ή δεν ξέρει πώς να επενδύσει σε δράσεις βιωσιμότητας και περιμένει τις σχετικές πρωτοβουλίες από την Πολιτεία τόσο σε επίπεδο καθοδήγησης όσο και χρηματοδότησης.
Πρόκειται για τάσεις που μετρήθηκαν από τις Pulse, Mindahaus και Deloitte αντίστοιχα, για λογαριασμό της πρωτοβουλίας της εφημερίδας «Καθημερινή», Reimagine Tourism in Greece. Πρωτοβουλία που παρουσιάστηκε αυτή την εβδομάδα στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος και αποσκοπεί στην ενίσχυση του διαλόγου μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων πλευρών, Πολιτείας, τοπικών κοινωνιών και επιχειρήσεων, με στόχο την ανάδειξη ενός νέου «παραδείγματος» για τον τουρισμό που θα ενισχύσει τα οικονομικά οφέλη για τη χώρα, προφυλάσσοντας όμως παράλληλα το περιβάλλον αλλά και τον χαρακτήρα των προορισμών της.
Οπως τόνισε στην έναρξη της εκδήλωσης ο Daniel Levine, ειδικός στην καταγραφή των τάσεων στον τουρισμό παγκοσμίως, «μόνο όταν οι κάτοικοι ενός προορισμού είναι χαρούμενοι, είναι και οι επισκέπτες του». Ο Doug Lansky, εμπειρογνώμονας Αειφόρου Τουρισμού, εξήγησε πως ο ραγδαία αναπτυσσόμενος τουρισμός τείνει να φθίνει στις χώρες όπου τα πλήθη των επισκεπτών επιβαρύνουν τους προορισμούς εκτός εάν όλοι οι εμπλεκόμενοι του κλάδου αντιληφθούν εγκαίρως πως πρέπει να επανεφεύρουν συνεχώς τον εαυτό τους και να σέβονται τους κανόνες της αειφορίας.
Οι απαντήσεις σε αυτές τις προκλήσεις, όπως και η μείωση της εποχικότητας και της γεωγραφικής συγκέντρωσης στον τουρισμό, αποτελούν συνδυασμό ενεργειών μεταξύ των οποίων κρίσιμο ρόλο διαδραματίζει η βελτίωση των υποδομών που στην Ελλάδα υστερούν ακόμα πολύ, αλλά και η ίδρυση και λειτουργία οργανισμών διαχείρισης προορισμών (DMOs) που θα μπορέσουν –κατόπιν διαλόγου με όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές– να θέσουν στόχους, να προσδιορίσουν τα προβλήματα, να βρουν τις κατάλληλες λύσεις και να τις επιβάλλουν. Μια διαδικασία στην οποία ήδη πρωτοστατεί ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, όπως εξήγησε ο πρόεδρός του και CEO του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών, Γιάννης Παράσχης. Μιλώντας με τον διευθυντή της εφημερίδας «Καθημερινή», Αλέξη Παπαχελά, σημείωσε ότι στην Ελλάδα «χτίσαμε ένα καλό brand, αλλά είμαστε σε κρίσιμο σταυροδρόμι και πρέπει να ορίσουμε τα πράγματα για τα επόμενα χρόνια». Οσον αφορά τις προκλήσεις που έχουν αρχίσει να αναδύονται και το ερώτημα κατά πόσον βρισκόμαστε πλέον αντιμέτωποι με τον υπερτουρισμό, σημείωσε ότι «σε προσωπικό επίπεδο δεν μου αρέσει καθόλου ο όρος υπερτουρισμός. Η έννοια του υπερτουρισμού, του μεγάλου αριθμού των ξένων που χαλάνε τη ζωή των ντόπιων, εμπεριέχει στοιχεία ξενοφοβικά. Ζούμε σε έναν κόσμο παγκοσμιοποιημένο και διεθνοποιημένο. Η Ελλάδα είναι ένας χώρος – χωνευτήρι πολλών πολιτισμών, με φιλόξενους ανθρώπους». «Προβλήματα που μπορεί να αναδύονται σημειακά μπορούν να αντιμετωπιστούν με εργαλεία διαχείρισης των ροών», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Αλλά και οι υποδομές υστερούν ακόμα σημαντικά, παρά τις επενδύσεις που έχουν γίνει σε κάποιους προορισμούς, όπως στο αεροδρόμιο της Αθήνας από τον ΔΑΑ και τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια της Fraport Greece. Χαρακτηριστικό είναι το πρόβλημα των λιμανιών. Ο CEO της Attica Group και πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας, Σπύρος Πασχάλης, αναφέρθηκε στις παθογένειες του λιμενικού συστήματος, υπογραμμίζοντας πως «δυστυχώς είναι κατακερματισμένο, υπάρχει ασυνεννοησία, ενώ δεν γίνονται επενδύσεις στις υποδομές». Αντιθέτως, η Attica Group έχει καταρτίσει επενδυτικό σχέδιο προϋπολογισμού 1 δισ. ευρώ για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και τον περαιτέρω εκσυγχρονισμό του στόλου της.
Θύμισε ωστόσο την ανάγκη στήριξης της προσπάθειας χρηματοδοτικά μιας και αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση της παγκόσμιας ναυτιλίας. Υπογράμμισε επίσης πως η ελληνική ακτοπλοΐα και η Attica Group διασφαλίζουν την επικοινωνία της ηπειρωτικής με τη νησιωτική χώρα όλες τις εποχές, ακόμα και με ζημιογόνα δρομολόγια.
Γεωγραφική διασπορά και μεγαλύτερη σεζόν
Το ζήτημα της εποχικότητας αλλά και της γεωγραφικής διασποράς του εισερχόμενου τουρισμού αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τον ελληνικό τουρισμό. Στην Ελλάδα το 90% του τουρισμού, εξήγησε o πρόεδρος του ΣETE Γιάννης Παράσχης, κατανέμεται σε 5 Περιφέρειες (Κρήτη, Νότιο Αιγαίο, Ιόνιο, Δυτ. Μακεδονία και Αττική) και όχι μόνο στις Κυκλάδες. Το στοίχημα είναι τα 40 εκατομμύρια των επισκεπτών που αναμένεται να υποδεχθεί η χώρα έως το 2030 να κατανεμηθούν δικαιότερα, τόσο γεωγραφικά όσο και εποχικά, παράλληλα με την εφαρμογή πολιτικών διαχείρισης των προορισμών.
Προσπάθεια στην οποία ήδη επιδίδονται μεγάλες επιχειρήσεις όπως η Aegean. Οπως εξήγησε ο CEO της εταιρείας Δημήτρης Γερογιάννης, η Aegean έχει διευρύνει το πτητικό της πρόγραμμα τόσο χρονικά όσο και γεωγραφικά, ενώ εργάζεται για την περαιτέρω ανάπτυξη προορισμών. Παράλληλα, επενδύει σε νέες τεχνολογίες όπως η χρήση βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων, αλλά και στην ενίσχυση της απασχόλησης στην Ελλάδα με καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας μέσω του προγράμματος εκπαίδευσης πιλότων και μηχανικών. Τη χρονική διεύρυνση της τουριστικής περιόδου και την ανάπτυξη νέων προορισμών τόνισε ως στόχους και o γενικός διευθυντής Ανάπτυξης της Fraport Greece, Γιώργος Βήλος. Η εταιρεία του συνεχίζει να υλοποιεί έργα αναβάθμισης των αεροδρομίων, όπως πρόγραμμα 100 εκατ. ευρώ για τον εναρμονισμό των 14 αεροδρομίων με τα πρότυπα της EASA.
Οι επικεφαλής μεγάλων ομίλων συμμετείχαν στην εκδήλωση της «Καθημερινής» κατά την οποία παρουσιάστηκε η πρωτοβουλία Reimagine Tourism in Greece. Μία πρωτοβουλία που ως στόχο έχει να συμβάλει στη διαμόρφωση ενός πλαισίου κατευθυντήριων γραμμών, που θα βοηθήσει τον τουρισμό και τη χώρα, την κοινωνία και το περιβάλλον. Στην πρωτοβουλία αυτή της «Καθημερινής» συμπαραστάτες στέκονται ως ιδρυτικοί εταίροι η Aegean, η Attica Group, η Fraport Greece, η Τράπεζα Πειραιώς και άλλοι, ενώ στην όλη προσπάθεια συμβάλλει και ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών.