Οικονομική κρίση, πανδημική κρίση, πληθωριστική κρίση και στο γενικό φόντο η κλιματική κρίση. Το καρέ αυτό της κρίσης διαμορφώνει πλέον εντελώς διαφορετικές καταναλωτικές συνήθειες από αυτές που υπήρχαν πριν από το 2010, με τις αλλαγές να προσλαμβάνουν μόνιμο και όχι συγκυριακό χαρακτήρα. Οι καταναλωτές (ξανα)ανακαλύπτουν την έννοια της σχέσης ποιότητας – τιμής, το γνωστό μας value for money, στρέφονται σε φθηνότερες επιλογές προϊόντων, χωρίς πλέον να δίνουν μεγάλη σημασία στη μάρκα, και δεν διστάζουν να αγοράσουν μεταχειρισμένα αγαθά, είτε πρόκειται για ανακατασκευασμένες και πιστοποιημένες για την καλή λειτουργία τους ηλεκτρονικές συσκευές είτε πρόκειται για ρούχα. Οι νέες αυτές τάσεις προκαλούν προβληματισμό στο παραδοσιακό λιανεμπόριο και στη βιομηχανία, καθώς σε πρώτη φάση προκαλούν συρρίκνωση της κατανάλωσης και απώλεια εσόδων, από την άλλη όμως δημιουργούν νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες, ανοίγοντας νέα πεδία δραστηριοποίησης. Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα για τις καταναλωτικές συνήθειες των νοικοκυριών στην Ελλάδα που πραγματοποίησε το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το βασικό κριτήριο για την επιλογή σούπερ μάρκετ αλλά και καταναλωτικού προϊόντος είναι οι τιμές, οι προσφορές και ακολουθεί στην τρίτη θέση, με απόσταση, η ποιότητα. Για να κερδίσει τους καταναλωτές ένα προϊόν θα πρέπει, σύμφωνα με την ίδια έρευνα, να έχει ελκυστική σχέση ποιότητας – τιμής. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι το μερίδιο των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας αυξάνεται και πλέον βρίσκεται στο σύνολο της αγοράς σε ιστορικό υψηλό και δη στο 25%. Μάλιστα οι αναλυτές της αγοράς υποστηρίζουν ότι η τάση αυτή δεν είναι πλέον συγκυριακή, αλλά αποκτά μόνιμο χαρακτήρα. «Οι λιανέμποροι μετατρέπονται σε βιομηχάνους», επισημαίνει χαρακτηριστικά κορυφαίος αναλυτής του κλάδου των σούπερ μάρκετ, κάτι που στο εξωτερικό ισχύει σε μεγάλο βαθμό, καθώς αρκετές αλυσίδες έχουν και παραγωγική δραστηριότητα.
Στην Ελλάδα αυτό ισχύει εν μέρει για τη «Σκλαβενίτης», η οποία κατέχει και τη χαρτοβιομηχανία «Γλάρος», αλλά και παραγωγική μονάδα για παγωτό.
Αναζητώντας τις πιο συμφέρουσες επιλογές οι καταναλωτές πλέον είναι λιγότερο πιστοί στις μάρκες, με το συγκεκριμένο κριτήριο να καταλαμβάνει πολύ χαμηλή θέση (9ο μεταξύ 11 κριτηρίων) όσον αφορά την επιλογή καταναλωτικών προϊόντων και τη 12η θέση μεταξύ 13 κριτηρίων όσον αφορά την επιλογή καταστήματος σούπερ μάρκετ.
Η τάση αυτή εκδηλώνεται με άλλο τρόπο και σε άλλες κατηγορίες του λιανεμπορίου, πέραν αυτής του κλάδου των τροφίμων. Στην Ελλάδα ολοένα και περισσότερο κερδίζει έδαφος η αγορά μεταχειρισμένων, ανακατασκευασμένων ηλεκτρονικών συσκευών (refurbished), κυρίως κινητών τηλεφώνων και ηλεκτρονικών υπολογιστών. Το μερίδιο αγοράς των συσκευών αυτών υπολογίζεται ότι είναι σήμερα 1%, με τα στελέχη του κλάδου όμως, όπως ο διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Public Ρόμπυ Μπουρλάς, να εκτιμούν ότι είναι θέμα χρόνου το ποσοστό αυτό να φτάσει και στην Ελλάδα στα επίπεδα που βρίσκεται παγκοσμίως, στο 10%. Πλέον είναι οι ίδιες οι εταιρείες λιανικής πώλησης τεχνολογικών καταναλωτικών προϊόντων που δραστηριοποιούνται σε αυτή την κατηγορία, παρέχοντας μάλιστα και εγγύηση στις συσκευές και αναπτύσσοντας τη δραστηριότητα αυτή ακόμη και με διακριτική επωνυμία (π.χ. second go της Public).
Με τους νέους καταναλωτές (και) στην Ελλάδα, αυτούς που ανήκουν στη Gen Z, να είναι περισσότερο ευαισθητοποιημένοι σε θέματα προστασίας περιβάλλοντος και κυκλικής οικονομίας, δημιουργείται πρόσφορο έδαφος και για την πώληση μεταχειρισμένων ρούχων. Σύντομα στην Ελλάδα θα ανοίξουν τα δύο πρώτα τους καταστήματα η βουλγαρική αλυσίδα Mania και η λιθουανική Humana, που ειδικεύονται στα second hand είδη, κυρίως ένδυση.
Δύο από τους κορυφαίους παγκοσμίως ομίλους ένδυσης, άλλωστε, η Inditex (Zara) και η H&M, έχουν δημιουργήσει ηλεκτρονικές πλατφόρμες (Zara Pre-Owned και H&M Re:Wear, αντιστοίχως) μέσω των οποίων οι καταναλωτές μπορούν να πωλούν και να αγοράζουν μεταχειρισμένα ρούχα.