Η πανδημική κρίση της COVID-19 ανέδειξε με τον πλέον εμφατικό τρόπο την αναγκαιότητα να δοθεί η δέουσα προσοχή στο ζήτημα της κοινωνικής φροντίδας στη χώρα μας, καταδεικνύοντας την ανάγκη για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στον τομέα αυτόν, καθιστώντας παράλληλα σαφές ότι η βελτίωση της ποιότητας, της οικονομικής προσιτότητας και της προσβασιμότητας στη φροντίδα θα πρέπει να αποτελέσει βασικό μέλημα.
Η πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας φροντίδα προς κάθε άτομο που το έχει ανάγκη, ανεξαρτήτως ηλικιακών και γεωγραφικών κριτηρίων, η εξασφάλιση αξιοπρεπών και δίκαιων όρων και συνθηκών εργασίας για τους απασχολουμένους στον τομέα της φροντίδας με έμφαση και στην αρχή της ίσης μεταχείρισης, η αποτροπή διακρίσεων μεταξύ γυναικών και ανδρών, τόσο στο πλαίσιο της απλήρωτης οικιακής εργασίας όσο και στην απασχόληση στον τομέα της φροντίδας, και η αναγνώριση της σημασίας της παροχής φροντίδας, είτε αφορά την παροχή κοινωνικών και προσωπικών υπηρεσιών φροντίδας είτε αφορά την εκπαίδευση και την περίθαλψη, θα πρέπει να αποτελέσουν προτεραιότητα.
Η πρόσφατη υιοθέτησης μιας ενιαίας Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τη Φροντίδα αποτελεί ευκαιρία ώστε να εκκινήσει και στη χώρα μας μια ευρεία δημόσια διαβούλευση υπό την αιγίδα και με τη συνδρομή της ΟΚΕ, με σκοπό την αξιολόγηση της φροντίδας σε εθνικό επίπεδο, τον εντοπισμό των υφιστάμενων προκλήσεων και τη διατύπωση προτάσεων για τη δημιουργία μιας Εθνικής Στρατηγικής για τη Φροντίδα και ενός νέου ενιαίου εθνικού πλαισίου για την κοινωνική φροντίδα με βάση αφενός τις εγχώριες οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες και αφετέρου την αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας σε ρυθμό συγχρονισμού και εναρμόνισης με το ευρωπαϊκό πλαίσιο.
Σημαντικό είναι να δοθεί έμφαση τόσο στην υιοθέτηση γενικότερων ρυθμίσεων που να αποσκοπούν στη διαμόρφωση ενός ισχυρού πλαισίου για τη φροντίδα συνολικά όσο και στη συνεκτίμηση των αναγκών επιμέρους ομάδων – αποδεκτών φροντίδας (παιδιά, άτομα με αναπηρία, ηλικιωμένοι κ.ά.) για τη λήψη μέτρων ειδικότερου χαρακτήρα, με σκοπό την προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, την προαγωγή της ευημερίας και της κοινωνικής ένταξης.
Η αποτελεσματική ενσωμάτωση σχετικών με τη φροντίδα οδηγιών (όπως της οδηγίας 2019/1158 για την ισορροπία μεταξύ της επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής για γονείς και φροντιστές), η κύρωση σχετικών συμβάσεων της ΔΟΕ (όπως η Σύμβαση 189 σχετικά με την αξιοπρεπή εργασία για το οικιακό προσωπικό), αλλά και η αξιοποίηση καλών πρακτικών φροντίδας που έχουν υιοθετηθεί από χώρες του εξωτερικού, θα αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα για τη χώρα μας.
Η ανάπτυξη του τομέα της φροντίδας προϋποθέτει αύξηση των δημοσίων επενδύσεων σε επαρκή για τον σκοπό αυτό επίπεδα, αλλά και αντιμετώπιση των δαπανών για τη φροντίδα όχι ως κόστος, αλλά ως επένδυση. Απαραίτητο είναι η απλήρωτη οικιακή εργασία να αναγνωριστεί ως παραγωγικό μέγεθος και να προβλεφθούν τρόποι ενίσχυσης των άτυπων φροντιστών. Η ενίσχυση αυτή μπορεί να συνίσταται είτε σε αναγνώριση του χρόνου φροντίδας ως συντάξιμου χρόνου ασφάλισης, είτε σε οικονομική παροχή με προϋπόθεση την πραγματική φροντίδα και την πλήρωση δίκαιων κριτηρίων για τη χορήγησή της, είτε σε φορολογική διευκόλυνση, είτε σε δωρεάν παροχή υπηρεσιών εκπαίδευσης, κατάρτισης και εν γένει στήριξης, είτε σε θεσμοθέτηση ειδικού πλαισίου ανάπαυσης. Για τους δε εργαζομένους στη φροντίδα, η διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου πλαισίου με όρους δικαιοσύνης και ασφάλειας, που θα δίνει κίνητρα για συμμετοχή στον κοινωνικό διάλογο, θα αποτελέσει μια τομή στις εργασιακές σχέσεις στον τομέα αυτό.
Η πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας φροντίδα προς κάθε άτομο που το έχει ανάγκη πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα.
Η υιοθέτηση μέτρων για την καταπολέμηση των έμφυλων στερεοτύπων και την αποτροπή διακρίσεων σε βάρος των γυναικών, οι οποίες αποτελούν στατιστικά τους κυριότερους παρόχους φροντίδας, σε επαγγελματικό και οικογενειακό επίπεδο, είναι απολύτως απαραίτητη. Οι πολιτικές που θα υιοθετηθούν θα πρέπει να ενσωματώνουν σταθερά τη διάσταση του φύλου και να αποσκοπούν στην ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στη λήψη αποφάσεων.
Δεν θα πρέπει, μάλιστα, να παραγνωριστεί η αναγκαιότητα για λήψη μέτρων με σκοπό τη διασφάλιση προσιτής και ποιοτικής φροντίδας για τους κατοίκους και των πιο δυσπρόσιτων και απομακρυσμένων ακόμη ορεινών και νησιωτικών περιοχών που διαθέτει η χώρα μας.
Ειδική μνεία θα πρέπει να γίνει στην προσφορά των πολύτεκνων οικογενειών, καθώς και των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους, που με τη διαρκή προσπάθειά τους επιδιώκουν δυναμικά και διαχρονικά μέσω των θεσμικών τους οργανώσεων τη βελτίωση της κοινωνικής φροντίδας στη χώρα μας.
Η χάραξη μιας νέας, συνεκτικής και ολοκληρωμένης Εθνικής Στρατηγικής για τη Συμπερίληψη και τη Διαβίωση των Ατόμων με Αναπηρία, των Ατόμων με Χρόνιες Παθήσεις και των Οικογενειών τους στην Κοινότητα, καθώς και η σύσταση μιας εξειδικευμένης στον συντονισμό και στην επίβλεψη της μακροχρόνιας φροντίδας των ηλικιωμένων στη χώρα μας υπηρεσίας, θα αποτελούσε ένα ακόμη ορόσημο στον τομέα αυτόν.
Η υιοθέτηση, τέλος, δέσμης μέτρων που προτάθηκαν από την ΟΚΕ σε σχετική με την οδηγία 2019/1158 γνώμη της, καθώς και η ενίσχυση πρόσβασης όλων των μητέρων σε παροχές και ελαφρύνσεις, θα αποτελούσαν μια σωστή κατεύθυνση προς την προστασία οικογένειας και παιδιού.
Ο κ. Γιάννης Πάιδας είναι πρόεδρος της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής της Ελλάδος (ΟΚΕ).