Συμπληρωματικό μέσο πληρωμών που δεν θα καταργεί τα μετρητά, αλλά θα επιτρέπει σε κάποιον να πραγματοποιεί καθημερινές πληρωμές στο ταμείο ή στο ηλεκτρονικό κατάστημα και παράλληλα να μεταφέρει χρήματα από λογαριασμό σε λογαριασμό θα αποτελέσει το ψηφιακό ευρώ που σχεδιάζεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτό επισημαίνει στη συνέντευξή του στην «Κ» ο σύμβουλος της Γενικής Διεύθυνσης Υποδομών Αγοράς και Πληρωμών στην ΕΚΤ Γιούργκεν Σάαφ, ξεκαθαρίζοντας ότι «το ψηφιακό ευρώ θα σέβεται το απόρρητο της ιδιωτικής ζωής και ο σχεδιασμός του διασφαλίζει ότι η ΕΚΤ δεν θα βλέπει, ούτε θα αποθηκεύει προσωπικά δεδομένα και συνήθειες πληρωμών των πολιτών».
– Ποιοι λόγοι οδήγησαν στην απόφαση να εξετάσει η ΕΚΤ το ενδεχόμενο έκδοσης ενός ψηφιακού ευρώ; Γιατί θα το χρειαζόμασταν; Αναπτύσσουν άλλες χώρες ψηφιακά νομίσματα κεντρικών τραπεζών;
– Ολες οι πτυχές της ζωής μας επηρεάζονται από τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Δεν εξαιρούνται ούτε η οικονομία ούτε η κοινωνία, αλλά ούτε και ο τρόπος με τον οποίο κάνουμε τις πληρωμές μας. Αρα χρειαζόμαστε και ένα δημόσιο ψηφιακό νόμισμα, το οποίο θα εκδίδει και θα εγγυάται η κεντρική τράπεζα. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο η ΕΚΤ εργάζεται πάνω στο ψηφιακό ευρώ. Μάλιστα, πάνω από το 90% όλων των κεντρικών τραπεζών παγκοσμίως εργάζονται για ένα ψηφιακό νόμισμα κεντρικής τράπεζας. Επιπλέον, η Ευρώπη δεν διαθέτει ψηφιακό μέσο πληρωμών που να εκδίδεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να είναι αποδεκτό σε ολόκληρη τη Ζώνη του Ευρώ.
– Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τη νομοθετική της πρόταση για ένα πιθανό ψηφιακό ευρώ στις 28 Ιουνίου. Αν υποθέσουμε ότι τα πράγματα εξελίσσονται ομαλά, πόσο σύντομα θα μπορούσαμε να το περιμένουμε;
– Πράγματι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε ένα νομοσχέδιο για το ψηφιακό ευρώ στις 28 Ιουνίου, το οποίο έχει αποσταλεί στους δύο συννομοθέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, για να το αναλύσουν και να το συζητήσουν με σκοπό να καθορίσουν ένα σταθερό νομικό πλαίσιο. Δεν υπάρχει αυστηρό χρονοδιάγραμμα γι’ αυτή τη διαδικασία, όμως η διεξοδικότητα της διαδικασίας θα είναι πιο σημαντική από την ταχύτητα αυτής.
– Ποια θα ήταν η διαφορά μεταξύ του ψηφιακού ευρώ και του ευρώ που έχουμε ήδη στους τραπεζικούς λογαριασμούς μας;
– Η βασική διαφορά μεταξύ του ψηφιακού ευρώ και των καθιερωμένων ψηφιακών τραπεζικών καταθέσεων είναι μάλλον τεχνικού χαρακτήρα, την οποία πολλοί προφανώς δεν γνωρίζουν. Εν συντομία, αφορά την ποιότητα του περιουσιακού στοιχείου: το ψηφιακό ευρώ θα ήταν ένα στοιχείο παθητικού της κεντρικής τράπεζας, όπως είναι τα τραπεζογραμμάτια. Ο κάτοχός του έχει απαίτηση έναντι της ΕΚΤ. Οι τραπεζικές καταθέσεις όμως είναι στοιχεία παθητικού των εμπορικών τραπεζών.
Θα οριστεί ένα πλαφόν στον λογαριασμό του ψηφιακού νομίσματος ώστε να αποφευχθούν τυχόν εκροές καταθέσεων από τις τράπεζες.
– Πώς θα λειτουργεί το ψηφιακό ευρώ; Θα μπορεί κανείς να το χρησιμοποιεί για καθημερινές συναλλαγές τόσο σε φυσικά όσο και σε ψηφιακά σημεία πώλησης;
– Το ψηφιακό ευρώ, αν αποφασιστεί από την ΕΚΤ να προχωρήσει σε προπαρασκευαστική φάση για να εξετάσει την ανάπτυξη και τη δοκιμή του μετά τη λήξη της διερευνητικής φάσης αυτό το φθινόπωρο, θα είναι ένα καθολικό μέσο πληρωμών σε μια ψηφιακή Ευρώπη, επικεντρωμένο μάλιστα στις καθημερινές πληρωμές. Θα μπορούμε να πληρώσουμε στο ταμείο, να πληρώσουμε για τις ηλεκτρονικές αγορές μας, να μεταφέρουμε χρήματα σε πρόσωπο της επιλογής μας και να το χρησιμοποιούμε για πληρωμές σε απευθείας σύνδεση (online) αλλά και εκτός σύνδεσης (offline). Θα συνδύαζε όλες τις σύγχρονες περιπτώσεις χρήσης.
– Αν εισαχθεί, θα μπορούσε το ψηφιακό ευρώ να αντικαταστήσει τα μετρητά; Θα μπορούσε να οδηγήσει στην κατάργησή τους;
– Το ψηφιακό ευρώ θα συμπλήρωνε τη λειτουργία των μετρητών και δεν θα τα αντικαθιστούσε. Θα ήταν μια επιπλέον επιλογή στα χέρια μας. Οπως σήμερα μπορούμε να επιλέξουμε μεταξύ των κερμάτων, των τραπεζογραμματίων και των ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η ΕΚΤ δεσμεύονται πλήρως να διασφαλίσουν ότι τα μετρητά θα παραμείνουν διαθέσιμα και στις 20 χώρες της Ζώνης του Ευρώ. Η ΕΚΤ και το Ευρωσύστημα θα συνεχίσουν να παρέχουν μετρητά και τις σχετικές υπηρεσίες εξυπηρέτησης.
– Θα ήταν το ψηφιακό ευρώ ένα μέσο αποταμίευσης; Ποιο είναι το όριο διακράτησης που θα ισχύει σύμφωνα με την πρόταση;
– Το ψηφιακό ευρώ προορίζεται να είναι μέσο πληρωμών και όχι ένα επενδυτικό μέσο. Δεν προορίζεται να προσελκύει εισροές επενδύσεων. Γι’ αυτό ακριβώς προβλέπουμε για το ψηφιακό ευρώ ένα ανώτατο όριο διακράτησης, το οποίο θα προσδιοριστεί ποσοτικά πιο κοντά στον χρόνο έκδοσης. Αυτό είναι αναγκαίο για να αποφευχθεί τυχόν σημαντική εκροή καταθέσεων από τις τράπεζες, η οποία θα είχε αρνητικές επιπτώσεις στον τραπεζικό δανεισμό προς την οικονομία. Αντιμετωπίζουμε αυτό το ζήτημα από τον αρχικό σχεδιασμό, δηλαδή πριν ακόμη μπορέσει να συμβεί κάτι τέτοιο.
– Ποιος θα ήταν ο ρόλος του ιδιωτικού τομέα στην ανάπτυξη του ψηφιακού ευρώ;
– Εχουμε εμπιστοσύνη στην ικανότητα του ιδιωτικού τομέα να καινοτομεί και σεβόμαστε την εμπειρογνωμοσύνη του σε τομείς που εμείς δεν τη διαθέτουμε. Σήμερα πολλές κεντρικές τράπεζες έχουν ήδη αναθέσει την εκτύπωση τραπεζογραμματίων σε ιδιωτικές επιχειρήσεις. Ομοίως, η τεχνική ανάπτυξη του ψηφιακού ευρώ θα μπορούσε να ανατεθεί σε ιδιωτικές επιχειρήσεις – προφανώς υπό τον έλεγχο και την καθοδήγηση του Ευρωσυστήματος. Επιπλέον, ο ιδιωτικός τομέας θα αναλάβει τη διανομή του ψηφιακού ευρώ. Οπως σήμερα που προμηθευόμαστε τα τραπεζογραμμάτιά μας από τα ΑΤΜ ή από τα ταμεία των τραπεζών και όχι από την ΕΚΤ.
Η ΕΚΤ δεν αποθηκεύει προσωπικά δεδομένα
– Το ευρύ κοινό έχει την εντύπωση ότι το ψηφιακό ευρώ θα είναι ένα εργαλείο για να ελέγχονται η ροή και η χρήση του νομίσματος κεντρικά από την ΕΚΤ. Εχει βάση αυτή η ανησυχία; Ποιοι θα έχουν πρόσβαση στα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα; Πώς διασφαλίζονται τα ζητήματα προστασίας της ιδιωτικής ζωής των πολιτών με τη χρήση του ψηφιακού ευρώ;
– Η ΕΚΤ δεν ενδιαφέρεται καθόλου για τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα και τις συνήθειες πληρωμών των πολιτών. Προκειμένου να επιτύχουμε συμμόρφωση με το υψηλότερο επίπεδο προστασίας των δεδομένων, θα διασφαλίσουμε ότι δεν θα βλέπουμε, ούτε θα αποθηκεύουμε τέτοιου είδους δεδομένα. Το απόρρητο της ιδιωτικής ζωής αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα που σεβόμαστε ιδιαίτερα. Ταυτόχρονα, ο ιδιωτικός τομέας που θα αναλάβει τη διανομή του ψηφιακού ευρώ θα πρέπει να μεριμνήσει ούτως ώστε οι πληρωμές να συμμορφώνονται με τις νομικές διατάξεις που διέπουν, για παράδειγμα, την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος…
Το απόρρητο της ιδιωτικής ζωής αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα που σεβόμαστε ιδιαίτερα.
– Ποια τεχνολογία θα χρησιμοποιηθεί; Θα είναι το ψηφιακό ευρώ κάποιο είδος κρυπτονομίσματος;
– Το ψηφιακό ευρώ αναπτύσσεται με βάση το δόγμα «η τεχνολογία ακολουθεί τη λειτουργία». Δηλαδή αναζητούμε την καλύτερη εννοιολογική λύση, η οποία θα είναι τεχνολογικά ουδέτερη και ανοικτή. Μόνο όταν ολοκληρωθεί αυτή η αποστολή θα επιλέξουμε την τεχνολογία που εξυπηρετεί καλύτερα τον σκοπό προς το συμφέρον των χρηστών. Η βασική διαφορά από τα κρυπτοπεριουσιακά στοιχεία είναι ότι αυτά είναι πολύ ευμετάβλητα, δεν καλύπτονται από εξασφαλίσεις και δεν είναι καθόλου ασφαλή.
– Εκτός από την ΕΚΤ, ποιος άλλος θα μπορούσε να εκδώσει ψηφιακό νόμισμα;
– Μόνο η ΕΚΤ και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες της ζώνης του ευρώ μπορούν να εκδίδουν ψηφιακό ευρώ. Κανένας άλλος.