Η Τουρκία εγκαταλείπει σταδιακά τις ανορθόδοξες πολιτικές του Τούρκου προέδρου καθώς μετά τις δύο αλλεπάλληλες αυξήσεις επιτοκίων και τις αυξήσεις φόρων, τώρα αποκηρύττει το πρόγραμμα προστατευμένων καταθέσεων σε τουρκικές λίρες. Πρόκειται για μια ακόμη αμφιλεγόμενη πολιτική της κυβέρνησης Ερντογάν που συνίσταται στην αναπλήρωση του όποιου τμήματος των καταθέσεων χάνεται εξαιτίας της υποτίμησης της λίρας υπό τον όρο ότι ο λογαριασμός θα παραμένει στο τουρκικό νόμισμα. Η πολιτική αυτή εξαγγέλθηκε στα τέλη του 2021 και αποτέλεσε πυλώνα της πολιτικής που εφάρμοζε την τελευταία πενταετία ο Ταγίπ Ερντογάν. Εχει επιτύχει να συγκεντρώσει σε τραπεζικούς λογαριασμούς ποσά αξίας 125 δισ. δολ. σε τουρκικές λίρες, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 25% του συνόλου των καταθέσεων. Την Κυριακή, όμως, η κυβέρνηση και η κεντρική τράπεζα κάλεσαν για πρώτη φορά επιχειρήσεις και καταθέτες να μην προτιμούν το συγκεκριμένο είδος λογαριασμών. Με δημοσίευσή τους στην εφημερίδα της κυβερνήσεως, ανακοίνωσαν επίσης ότι δίνουν τέλος στην πολιτική επιβολής προστίμων σε όποιες τράπεζες δεν μετατρέπουν σε τουρκικές λίρες ένα συγκεκριμένο τμήμα των λογαριασμών τους όπως συνέβαινε έως τώρα. Προανήγγειλαν, άλλωστε, ότι θα αυξηθεί το αποθεματικό που οφείλουν να διατηρούν οι τουρκικές τράπεζες έναντι των βραχυπρόθεσμων καταθέσεων σε ξένο νόμισμα.
Η είδηση προκάλεσε την άμεση αντίδραση του χρηματιστηρίου της Κωνσταντινούπολης με τις μετοχές των τουρκικών τραπεζών να σημειώνουν σημαντική πτώση από 5,5% έως 6,7%, την τουρκική λίρα να υποχωρεί κατά 0,2% με την ισοτιμία της στις 27,1676 λίρες προς ένα δολάριο και τις αποδόσεις των δεκαετών ομολόγων της Τουρκίας να σημειώνουν πτώση 88 μονάδων βάσης στο 21,17%.
Οικονομολόγοι και επενδυτές είχαν θεωρήσει ευθύς εξαρχής ιδιαιτέρως επισφαλή αυτήν την αμφιλεγόμενη πρακτική της αναπλήρωσης των λογαριασμών σε τουρκικές λίρες. Τόνισαν επανειλημμένως ότι καλλιεργεί σχέση αλληλεξάρτησης ανάμεσα στα οικονομικά της κυβέρνησης και στο νόμισμα της Τουρκίας. Πηγές που μίλησαν στο Bloomberg σε καθεστώς ανωνυμίας υποστηρίζουν πως ένας από τους παράγοντες πίσω από την ανάκληση της επίμαχης αυτής πολιτικής ήταν η σφοδρή διαφωνία που εξέφρασε ο υπουργός Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ σε ιδιωτική συνάντησή του με ξένους επενδυτές. Η πληροφορία διαψεύδεται, πάντως, από πηγές του τουρκικού υπουργείου Οικονομικών.
Εχουν προηγηθεί αποφάσεις για δύο αλλεπάλληλες ανόδους επιτοκίων και αυξήσεις φόρων.
Στόχος της επίμαχης πρακτικής ήταν βέβαια να ανακόψει την πτώση της τουρκικής λίρας περιορίζοντας τη ζήτηση για δολάρια και γενικότερα για σκληρό νόμισμα. Μολονότι έχει πράγματι επιτύχει να επιβραδύνει τη μετατροπή των καταθέσεων σε σκληρό νόμισμα, η S&P Global Ratings εκτιμά ότι σήμερα η «δολαριοποίηση» της τουρκικής οικονομίας είναι πολύ περισσότερη και βαθύτερη από όσο ήταν το 2019 μετά τη θυελλώδη νομισματική κρίση του 2018. Ως πρακτική είναι, άλλωστε, ιδιαιτέρως δαπανηρή για τα οικονομικά της Τουρκίας. Μόνον στη διάρκεια του 2023 έχουν δαπανηθεί 20 δισ. δολ. για την αναπλήρωση όποιων κεφαλαίων χάνονταν εξαιτίας της υποτίμησης του νομίσματος καθώς η τουρκική λίρα έχει χάσει στη διάρκεια του έτους το 31% της αξίας της έναντι του δολαρίου. Το κόστος του προγράμματος μοιράζονται το υπουργείο Οικονομικών και η κεντρική τράπεζα και υπολογίζεται πως το περασμένο έτος το υπουργείο δαπάνησε 3,4 δισ. δολ. για την εν λόγω αναπλήρωση των καταθέσεων.
Εν τω μεταξύ, μετά τις δύο συναπτές αυξήσεις επιτοκίων που αποφάσισε από τον Ιούνιο, οπότε ανέλαβε καθήκοντα η νέα επικεφαλής Χαφιζέ Γκέι Ερκάν, η Τράπεζα της Τουρκίας αναμένεται να προχωρήσει σε νέα αύξηση του κόστους του δανεισμού στη συνεδρίαση αυτής της εβδομάδας.