Καλλιέργειες κάτω από το νερό για ημέρες, νεκρά ζώα, τρακτέρ βυθισμένα στη λάσπη και λάστιχα κομμένα και ξεβρασμένα στους δρόμους. Αυτές είναι μόνο οι ορατές ζημιές που μπορεί να εντοπίσει όποιος βρεθεί στη Θεσσαλία μετά το πέρασμα της φονικής κακοκαιρίας Daniel.
Αλλες τόσες είναι οι «αόρατες» ζημιές που προκλήθηκαν στον πρωτογενή τομέα στον οποίο βασίζεται μεγάλο μέρος της οικονομίας της περιοχής, αλλά και τομείς του συνόλου της ελληνικής οικονομίας.
Όπως αναφέρει ο Γιώργος Βλόντζος, αναπληρωτής καθηγητής διευθυντής Εργαστηρίου Αγροτικής Οικονομίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, οι ζημιές είναι διαφόρων επιπέδων, ωστόσο δεν μπορούν να ποσοτικοποιηθούν ακόμα γιατί το φαινόμενο είναι σε εξέλιξη.
Για την αγροτική παραγωγή, η καταστροφή ξεκινάει από τα ήδη σπαρμένα, τα οποία έπειτα από τόσες ημέρες κάτω από το νερό, είτε έχουν καταστραφεί, είτε η ποιότητά τους έχει υποβαθμιστεί σημαντικά.
Οπως περιγράφει ο κ. Βλόντζος, αντίστοιχη ζημιά έχει προκληθεί σε κάποιες καλλιέργειες που είχαν συγκομιστεί. «Αν μπήκε νερό στις αποθήκες σιταριού, οι ποσότητες καταστράφηκαν», τόνισε λέγοντας πως είχαν ήδη συγκομιστεί σιτηρά, πρώιμες ποικιλίες καλαμποκιού, αμύγδαλα ή διάφορα λαχανικά, όπως είναι το κρεμμύδι ή το σκόρδο.
Η ζημιά είναι τεράστια αν αναλογιστεί κανείς ότι στη Θεσσαλία καλλιεργείται το 1/3 της παραγωγής σιτηρών στη χώρα ενώ μόνο στη Λάρισα καλλιεργούνται το 23,9% του σκληρού σιταριού και το 22,5% του κριθαριού. Στην Περιφέρεια Θεσσαλίας βρίσκεται το 12,3% της χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης της επικράτειας, που αντιστοιχεί σε 3.470.692 στρέμματα. Πλέον από αυτά, τα 720.000 έχουν πλημμυρίσει.
Γεωπόνος και γεωργικός σύμβουλος, ο Γιώργος Δημόκας θέτει και το ζήτημα των ζωοτροφών. Αφενός όσοι τις είχαν προαγόρασει έχασαν χρήματα, αφετέρου όσοι τις καλλιεργούσαν και τις έχασαν θα πρέπει να αγοράσουν καινούργιες από τρίτες χώρες, κάτι που δεν είναι πολύ εύκολο στην παρούσα στιγμή.
Παρασύρθηκε ακριβός εξοπλισμός
Μόνο τα λάστιχα ποτίσματος κοστίζουν περίπου 150 ευρώ το στρέμμα, σκεφτείτε το κόστος για κάποιον που έχει 200-300 στρέμματα χωράφια.
Ακόμα μεγαλύτερη ζημιά όμως προκλήθηκε στα καρποφόρα δέντρα, τα οποία μπορεί να καταστράφηκαν από έλλειψη οξυγόνου στις περιοχές που έμειναν πολλές ημέρες κάτω από το νερό. «Για τις δενδρώδεις καλλιέργειες, μήλα και ακτινίδια, η ζημιά είναι μεγαλύτερη γιατί τα δέντρα κάνουν χρόνια μέχρι να γίνουν καρποφόρα και η αξία τους είναι μεγαλύτερη», τόνισε ο Θανάσης Σαρόπουλος, πρόεδρος του Περιφερειακού Παραρτήματος Κεντρικής Μακεδονίας του ΓΕΩΤ.Ε.Ε., που έχει ασχοληθεί εκτενώς με τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης.
Παρότι δεν έχουν καταγραφεί στο σύνολό τους, τεράστια είναι η ζημιά που προκλήθηκε στις εγκαταστάσεις και τον εξοπλισμό των παραγωγών, όπως τρακτέρ και άροτρα. Η αξία του εξοπλισμού είναι υψηλή ακόμα και στις περιπτώσεις των πιο απλών εξαρτημάτων. Ο κ. Βλόντζος φέρνει ως παράδειγμα τα λάστιχα ποτίσματος τα οποία είχαν μαζέψει πια οι αγρότες σε κουλούρες που παρασύρθηκαν από την ορμή του νερού σε κάθε άκρη του κάμπου. «Τα λάστιχα αυτά κοστίζουν περίπου 150 ευρώ το στρέμμα, σκεφτείτε το κόστος για κάποιον που έχει 200-300 στρέμματα χωράφια».
Όπως διευκρίνισε ο κ. Βλόντζος, δυσκολίες, μα όχι αξεπέραστες, θα συναντήσουν οι αγρότες όταν καλλιεργήσουν ξανά τα χωράφια που πλημμύρισαν. Ανάλογα με το πάχος του στρώματος αργίλου που θα συσσωρευτεί θα χρειαστούν οι ανάλογες διαδικασίες ώστε το χωράφι να καλλιεργηθεί ξανά.
Οπως εκτιμά ο κ. Σαρόπουλος, οι ζημιές που έχουν προκληθεί, παρότι θα προκαλέσουν αναταραχές όπως πιθανή αύξηση των τιμών, δεν θα θέσουν ζήτημα επάρκειας στο εσωτερικό, καθώς τα σκληρά σιτηρά και το βαμβάκι είναι κυρίως εξαγωγικό προϊόν.
Μεγάλος προβληματισμός επικρατεί στον κλάδο του βαμβακιού καθώς στη Θεσσαλία παράγεται το 1/3 του ελληνικού βαμβακιού, ένα ισχυρό εξαγωγικό προϊόν. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το 70% στη βαμβακοκαλλιέργεια της Θεσσαλίας ενδέχεται να έχει υποστεί καταστροφές, που θα έχουν ως αποτέλεσμα μείωση της παραγωγής.
Μεγάλη πληγή η απώλεια του ζωικού κεφαλαίου
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΛΓΑ μέχρι στιγμής έχουν χαθεί 49.050 αιγοπρόβατα, 19.295 χοίροι, 4.186 βοοειδή και 40.330 πτηνά.
Σε σύγκριση με τα γεωργικά προϊόντα, σε μεγαλύτερη πληγή σύμφωνα με τους ειδικούς εξελίσσεται η απώλεια ζωικού κεφαλαίου που διαμορφώνεται σε 70.935 αιγοπρόβατα, 6.136 βοοειδή, 20.326 χοιρινά και 131.795 πτηνά, σύμφωνα με την τελευταία ενημέρωση από τον υφυπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Σταύρο Κελέτση. Πλήγμα δέχθηκε και η μελισσοκομία, καθώς σύμφωνα με τον ΕΛΓΑ, οι απώλειες στα μελισσοσμήνη ανέρχονται στις 47.666, με τους ειδικούς να προβλέπουν ότι ο τελικός αριθμός θα είναι μεγαλύτερος.
Έχουμε μια βίαιη αλλαγή και μηδενική παροχή πρώτης ύλης στα τυροκομεία.
Οι επιστήμονες αγροτικής οικονομίας εστιάζουν την προσοχή τους κυρίως στα χιλιάδες αιγοπρόβατα που μόνο στην περιφερειακή ενότητα Λάρισας αποτελούν το 7% του συνολικού πληθυσμού στην Ελλάδα. «Είναι πιο σύνθετο γιατί έχουμε μια βίαιη αλλαγή και μηδενική παροχή πρώτης ύλης στα τυροκομεία», σημείωσε ο κ. Βλόντζος επισημαίνοντας ότι αυτή τη στιγμή δεν δουλεύουν τα περισσότερα τυροκομεία. «Θα προκληθεί ανωμαλία στην αλυσίδα αξίας των τυροκομικών προϊόντων που ειδικά για τη φέτα μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα κοντά στα Χριστούγεννα, καθώς μεσολαβούν και οι τρεις μήνες ωρίμανσης.
«Η ανεπανόρθωτη ζημιά έχει γίνει στα ζώα», συμφωνεί ο κ. Σαρόπουλος. Όπως επισημαίνει, η Θεσσαλία έχει μεγάλη συμμετοχή στον τομέα των αιγοπροβάτων, τόσο στα γαλακτοκομικά όσο και τα τυροκομικά. Και ο ίδιος εστιάζει στη φέτα προβλέποντας πως θα ενδέχεται να υπάρξει ζήτημα στις εξαγωγές καθώς οι μεγάλες γαλακτοβιομηχανίες έχουν την έδρα τους στη Θεσσαλία.
Επηρεάζεται όλη η οικονομία
Μην ξεχνάμε ότι το 40% της βιομηχανίας σχετίζεται με την τροφή.
Οι γαλακτοβιομηχανίες και η περίπτωση της φέτας είναι ένα μόνο παράδειγμα του τρόπου που οι καταστροφές που προκάλεσαν οι πλημμύρες θα επηρεάσουν το σύνολο της οικονομίας.
Όπως αναφέρει ο κ. Σαρόπουλος, το ποσοστό της αγροτικής παραγωγής στο ΑΕΠ είναι μικρό, αλλά έχει μεγάλο πολλαπλασιαστή καθώς μέρος του δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα στηρίζονται στα τρόφιμα και τη μεταποίησή τους. «Μην ξεχνάμε ότι το 40% της βιομηχανίας σχετίζεται με την τροφή».
Προβλέποντας πως οι φυσικές καταστροφές θα έχουν σύντομα αντίστοιχες οικονομικές επιπτώσεις και σε άλλες περιφέρειες της χώρας, ο κ. Σαρόπουλος υπογραμμίζει την ανάγκη εκπόνησης σχεδίου αντιμετώπισης των ζημιών που αναμένεται να έρθουν τα επόμενα χρόνια.
*Φωτογραφίες: In Time