Σημείο αναφοράς μέχρι πρότινος, η οικονομία της Γερμανίας αντιμετωπίζει πλέον μια συνεχιζόμενη ενεργειακή κρίση, που έφερε στο φως παθογένειες δεκαετιών. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του αιώνα η λεγόμενη «ατμομηχανή της Ευρώπης» σημείωνε τη μια οικονομική επιτυχία μετά την άλλη, κυριαρχώντας στις παγκόσμιες αγορές με προϊόντα υψηλής ποιότητας, όπως αυτοκίνητα πολυτελείας και βιομηχανικά μηχανήματα, πουλώντας τόσο πολλά στον υπόλοιπο κόσμο που η μισή σχεδόν οικονομία της λειτουργούσε με εξαγωγές. Οι θέσεις εργασίας ήταν άφθονες και τα ταμεία γέμιζαν, την ώρα που άλλες ευρωπαϊκές χώρες πνίγονταν στα χρέη. Οχι πια. Η Γερμανία είναι πλέον η μεγαλύτερη αναπτυγμένη οικονομία με τις χειρότερες επιδόσεις στον κόσμο, με το ΔΝΤ και την Ε.Ε. να αναμένουν ότι θα συρρικνωθεί φέτος. Καταλύτης ήταν η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και η απώλεια του φθηνού φυσικού αερίου από τη Μόσχα, ένα άνευ προηγουμένου σοκ για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες της Γερμανίας, που υπήρξε η παραγωγική δύναμη της Ευρώπης. Η κρίση της μεγαλύτερης ευρωπαϊκής οικονομίας πυροδότησε κύμα επικρίσεων, αλλά και συζητήσεις για το μέλλον.
Η Γερμανία κινδυνεύει με «αποβιομηχάνιση», καθώς το υψηλό ενεργειακό κόστος και η κυβερνητική αδράνεια σε πολλά χρόνια προβλήματα απειλούν να οδηγήσουν νέα εργοστάσια και υψηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας εκτός συνόρων, εξηγεί ο Κρίστιαν Κάλμαν, διευθύνων σύμβουλος της μεγάλης γερμανικής χημικής εταιρείας Evonik Industries AG. Από το γραφείο του στον 21ο όροφο στην Εση της δυτικής Γερμανίας, βλέπει τα σύμβολα της προηγούμενης επιτυχίας στη βιομηχανική περιοχή της κοιλάδας του Ρουρ: φουγάρα από εργοστάσια, σωροί απορριμμάτων από κλειστά πλέον ανθρακωρυχεία, ένα τεράστιο διυλιστήριο της BP και η εγκατάσταση του χημικού κολοσσού Evonik. Γεμάτη πλέον από ανεμογεννήτριες και χώρους πρασίνου, η περιοχή είναι σήμερα σύμβολο της ενεργειακής μετάβασης. Η απώλεια φθηνού ρωσικού φυσικού αερίου που απαιτείται για την τροφοδοσία των εργοστασίων «έβλαψε οδυνηρά το επιχειρηματικό μοντέλο της γερμανικής οικονομίας», προσθέτει ο Κάλμαν.
Μία από τις λύσεις που συζητιούνται έντονα είναι η επιβολή ανωτάτου ορίου στις τιμές βιομηχανικής ηλεκτρικής ενέργειας, για να μεταβεί η γερμανική οικονομία στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η πρόταση από τον αντικαγκελάριο Ρόμπερτ Χάμπεκ του κόμματος των Πρασίνων συνάντησε αντίσταση από τον Σοσιαλδημοκράτη καγκελάριο Ολαφ Σολτς και τους Ελεύθερους Δημοκράτες, εταίρους στον κυβερνητικό συνασπισμό. Οι περιβαλλοντολόγοι λένε ότι θα παρατείνει την εξάρτηση του Βερολίνου από τα ορυκτά καύσιμα.
Ο κίνδυνος αποβιομηχάνισης, η μεγάλη καθυστέρηση στην ψηφιοποίηση κυβέρνησης και επιχειρήσεων και η εκτεταμένη γραφειοκρατία.
Η τιμή του φυσικού αερίου είναι περίπου διπλάσια από ό,τι ήταν το 2021, βλάπτοντας τις εταιρείες που το χρειάζονται, ενώ σε ένα δεύτερο πλήγμα η Κίνα, ο βασικός εμπορικός εταίρος της Γερμανίας, βιώνει επιβράδυνση έπειτα από αρκετές δεκαετίες ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης. Αυτά τα εξωτερικά «σοκ» αποκάλυψαν ρωγμές στο οικοδόμημα της Γερμανίας, που αγνοήθηκαν τα χρόνια της επιτυχίας, όπως η καθυστέρηση στην ψηφιοποίηση της κυβέρνησης και των επιχειρήσεων, η εκτεταμένη γραφειοκρατία που καθυστέρησε την πράσινη μετάβαση, αλλά και η σοβαρή έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού.
Η Γερμανία πληρώνει το τίμημα για τον εφησυχασμό της κατά τη «χρυσή δεκαετία» οικονομικής ανάπτυξης (2010-2020) μετά τις μεταρρυθμίσεις του πρώην καγκελάριου Γκέρχαρντ Σρέντερ το 2003-2005, που μείωσαν το κόστος εργασίας και αύξησαν την ανταγωνιστικότητα, συμφωνούν οι αναλυτές. Ο Χόλγκερ Σμίντινγκ, αναλυτής της γερμανικής τράπεζας Berenberg, ο οποίος αποκάλεσε πρώτος τη Γερμανία «ασθενή της Ευρώπης» το 1998, είναι σχετικά αισιόδοξος. Θεωρεί ότι αυτός ο χαρακτηρισμός θα ήταν υπερβολικός σήμερα, λαμβάνοντας υπόψη τη χαμηλή ανεργία και τα ισχυρά δημοσιονομικά.
Αυτό δίνει στη Γερμανία περιθώριο δράσης, αλλά μειώνει παράλληλα την πίεση για αλλαγές. Το πιο σημαντικό άμεσο βήμα, συνοψίζει, θα ήταν να τερματιστεί η αβεβαιότητα σχετικά με τις τιμές της ενέργειας, μέσω ενός ανώτατου ορίου τιμών για να βοηθηθούν, όχι μόνον οι μεγάλες εταιρείες, αλλά και οι μικρότερες. Οποιες πολιτικές κι αν επιλέξουν οι ιθύνοντες, η κυβέρνηση θα πρέπει να συμφωνήσει γρήγορα «ώστε οι εταιρείες να γνωρίζουν τι κάνουν και να μπορούν να σχεδιάσουν ανάλογα τις επενδυτικές τους αποφάσεις», καταλήγει.