Πηγή εντεινόμενης ανησυχίας αποτελεί για την Ευρώπη η εξάρτησή της από την Κίνα σε καίριας σημασίας πρώτες ύλες, όπως οι σπάνιες γαίες, αλλά και πολλά άλλα βιομηχανικά μέταλλα που χρειάζονται αφενός για τις νέες τεχνολογίες και αφετέρου για τη μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση και την πράσινη οικονομία. Αξιωματούχοι της Ε.Ε. εκφράζουν φόβους πως η πρόσφατη απόφαση των Βρυξελλών να διερευνήσουν το θέμα των επιδοτήσεων σε κινεζικά ηλεκτροκίνητα οχήματα ενδέχεται να προκαλέσει αντίποινα από την πλευρά του Πεκίνου, με περιορισμούς ή και πλήρη απαγόρευση στις εξαγωγές σπάνιων γαιών ή άλλων πρώτων υλών.
Το Πεκίνο εξετάζει ήδη την επιβολή ελέγχων στις εξαγωγές αυτών των πρώτων υλών, ενώ επικαλούμενο θέμα εθνικής ασφάλειας επέβαλε από τον Αύγουστο απαγόρευση στις εξαγωγές σε γερμάνιο, που απαιτείται για την παραγωγή φωτοβολταϊκών πάνελ και οπτικών ινών, όπως και σε γάλλιο, που απαιτείται για την παραγωγή κινητών τηλεφώνων, ημιαγωγών και συστημάτων δορυφορικής επικοινωνίας. Σύμφωνα με στοιχεία από τα κινεζικά τελωνεία, οι εξαγωγές της Κίνας σε γερμάνιο μηδενίστηκαν πλήρως τον Αύγουστο, όταν μόλις τον προηγούμενο μήνα είχαν ανέλθει στους 8,63 μετρικούς τόνους. Και αυτό γιατί τον Ιούλιο οι πελάτες της Κίνας επιτάχυναν τις αγορές τους φοβούμενοι τη διαφαινόμενη κλιμάκωση στις τεταμένες σχέσεις ανάμεσα στο Πεκίνο και την Ουάσιγκτον αλλά και την κυοφορούμενη ένταση με τις Βρυξέλλες. Εφεξής για άδεια εξαγωγής των δύο μετάλλων θα αναφέρουν εκτενώς ποιος θα είναι ο εισαγωγέας, ποιος ο τελικός χρήστης και πώς ακριβώς θα χρησιμοποιηθούν.
Η πρόσφατη απόφαση των Βρυξελλών να διερευνήσουν το θέμα των επιδοτήσεων σε κινεζικά ηλεκτροκίνητα οχήματα ενδέχεται να προκαλέσει αντί-ποινα από την πλευρά του Πεκίνου.
Είναι, άλλωστε, ορατός ο κίνδυνος να υπάρξουν ανάλογα αντίποινα από την πλευρά του Πεκίνου σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές σπάνιων γαιών, και δεν θα είναι πρώτη φορά. Η Κίνα έχει επανειλημμένως προκαλέσει αναταράξεις στην παγκόσμια αγορά επιβάλλοντας ποσοστώσεις στις εξαγωγές των μετάλλων που απαιτούνται για τις σύγχρονες τεχνολογίες και την ηλεκτροκίνηση. Εδώ και περίπου τρεις δεκαετίες, και αφού επέδειξε ολιγωρία η άλλοτε κυρίαρχη δύναμη στον κλάδο, Αμερική, κατέχει παγκόσμιο μονοπώλιο στις σπάνιες γαίες, η ζήτηση για τις οποίες αυξάνεται καθώς χρειάζονται για την παραγωγή ηλεκτροκίνητων οχημάτων, ανεμογεννητριών και πολλών άλλων σύγχρονων τεχνολογιών. Σύμφωνα μάλιστα με την Project Blue, συμβουλευτική για θέματα μετάλλων στρατηγικής σημασίας, η παγκόσμια αγορά σπάνιων γαιών ανέρχεται φέτος σε μόλις 9 δισ. δολ., αλλά αναμένεται να υπερδιπλασιαστεί μέσα στα επόμενα 10 χρόνια φθάνοντας στα 21 δισ. δολ. Και στο μεταξύ η Ευρωπαϊκή Συμμαχία Πρώτων Υλών (ERMA) προβλέπει πως οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες αυτοκινήτων, που χρησιμοποιούν τις σπάνιες γαίες για την παραγωγή ηλεκτροκίνητων οχημάτων, θα έχουν αναπτυχθεί μέχρι το 2030 και θα φθάνουν συνολικά στα 400 δισ. δολ.
Ο κίνδυνος νέων αναταράξεων στην παγκόσμια αγορά σπάνιων γαιών και βιομηχανικών μετάλλων από κινήσεις της Κίνας έχει αναγκάσει άλλες χώρες να αυξήσουν τις επισφαλείς για το περιβάλλον εξορύξεις και την παραγωγή σπάνιων γαιών. Σύμφωνα με στοιχεία των ΗΠΑ, από το 2015 μέχρι το περασμένο έτος η παραγωγή σπάνιων γαιών σε άλλες χώρες πλην της Κίνας σχεδόν τετραπλασιάστηκε φθάνοντας στους 90.000 τόνους. Στο ίδιο χρονικό διάστημα όμως και η Κίνα διπλασίασε την παραγωγή της, που έφθασε από 105.000 τόνους σε 210.000 τόνους. Ουσιαστικά εξουδετέρωσε, έτσι, τις προσπάθειες των άλλων χωρών και διατήρησε το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και το σχεδόν παγκόσμιο μονοπώλιο. Η δεσπόζουσα θέση της στην παγκόσμια αγορά εκτείνεται σε κάθε ένα από όλα τα στάδια της παραγωγής των σπάνιων γαιών, χάρη σε μια συντονισμένη βιομηχανική στρατηγική που έχουν αναπτύξει οι επιχειρήσεις της με την υποστήριξη των κρατικών επιδοτήσεων.
