Πρόσφατα ο επικεφαλής μιας εταιρείας παραγωγής αλκοολούχων ποτών που εδρεύει στην περιοχή της Μαγνησίας και επλήγη από τη φωτιά στη Νέα Αγχίαλο, επισκέφτηκε τον διευθύνοντα σύμβουλο μεγάλης συστημικής τράπεζας.
Ο λόγος της επίσκεψης ήταν να πάρει τη σύμφωνη γνώμη του τραπεζίτη έτσι ώστε να απελευθερωθεί η αποζημίωση που ενέκρινε η ασφαλιστική εταιρεία για την κάλυψη της ζημιάς που προκλήθηκε στην επιχείρησή του, η οποία ήταν ασφαλισμένη έναντι πυρκαγιάς. Η έγκριση ήταν απαραίτητη στον βαθμό που η επιχείρηση –όπως όλες οι επιχειρήσεις άλλωστε– είχε δανεισμό με υποθήκη το ακίνητο και άρα η αποζημίωση θα μπορούσε να παρακρατηθεί από την τράπεζα ως αντίκρισμα στο ενέχυρο. Ο CEO της τράπεζας χωρίς πολλή σκέψη ενέκρινε το αίτημα και την αποζημίωση πήρε τελικώς η επιχείρηση. Το σκεπτικό ήταν ότι είναι προς το συμφέρον της τράπεζας η επιβίωση της επιχείρησης έτσι ώστε να αποκαταστήσει τη δραστηριότητά της και να αποπληρώνει τα δάνειά της μέσα από τη συνέχιση της λειτουργίας της. Η περίπτωση αυτή δεν είναι εξαίρεση, αφού με βάση την ισχύουσα πρακτική που εφαρμόζεται και στην κακοκαιρία «Daniel», οι τράπεζες κατανοούν ότι η στήριξη των επιχειρήσεων που πλήττονται από καταστροφικά φαινόμενα όπως πυρκαγιές ή πλημμύρες, αποτελεί μονόδρομο για τη συνέχιση της δραστηριότητάς τους και συναινούν έτσι ώστε η αποζημίωση να πάει για την αποκατάσταση των ζημιών. Δεν είναι όμως και αυτονόητο, αφού στην περίπτωση των ενυπόθηκων δανείων το μαχαίρι και το πεπόνι το έχουν οι τράπεζες.
Στις πρόσφατες καταστροφές τόσο από την κακοκαιρία «Daniel» όσο και την «Elias», που σε ορισμένες περιπτώσεις χτύπησε τις ίδιες επιχειρήσεις ή τα νοικοκυριά, τα αιτήματα για την απελευθέρωση των αποζημιώσεων που εγκρίνουν οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν ήδη αρχίσει να πέφτουν βροχή στις αρμόδιες τραπεζικές διευθύνσεις. Αυτό γιατί, σύμφωνα με στοιχεία της «Κ», το 70% των ζημιών αφορά σπίτια με δανεισμό και άρα ενυπόθηκα, ενώ για τις επιχειρήσεις το ποσοστό είναι σχεδόν καθολικό, αφού όπως είναι εύλογο, η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων έχει δανεισμό προς τις τράπεζες. Με δεδομένο ότι με βάση τα ασφαλιστήρια συμβόλαια δικαιούχοι σε περίπτωση καταστροφής από φυσικά φαινόμενα ή άλλη αιτία ενός ενυπόθηκου περιουσιακού στοιχείου είναι οι τράπεζες, οι αρμόδιες διευθύνσεις των τραπεζών καλούνται να αξιολογήσουν τα αιτήματα που αποστέλλουν οι ασφαλιστικές έτσι ώστε να πιστωθούν τα χρήματα.
Το 70% των ζημιών μετά τις πρόσφατες κακοκαιρίες αφορά σπίτια με δανεισμό, ενώ για τις επιχειρήσεις το ποσοστό είναι σχεδόν καθολικό.
Οπως εξηγούν πηγές της αγοράς, το πρώτο κριτήριο που εξετάζει η τράπεζα για να εγκρίνει ή όχι την απελευθέρωση της αποζημίωσης είναι κατά πόσο ο δανειολήπτης είναι συνεπής. Ετσι, για μια επιχείρηση ή ένα νοικοκυριό που δεν πλήρωνε το δάνειό του, η αποζημίωση θα πάει για την αποπληρωμή του δανείου και δεν θα πιστωθεί στον πληγέντα. Η τράπεζα στην περίπτωση αυτή θα κρατήσει το ποσό που αναλογεί στο ανεξόφλητο ποσό –εφόσον η αποζημίωση είναι μεγαλύτερη– και το υπόλοιπο θα το λάβει αυτός που έχει πληγεί.
Εκτός από αυτόν τον γενικευμένο κανόνα υπάρχει πληθώρα περιπτώσεων που εξετάζονται μεμονωμένα και η αντιμετώπιση της τράπεζας έχει να κάνει π.χ. με το εάν το ακίνητο έχει πάθει ολική καταστροφή ή μερική. Στην περίπτωση της ολικής καταστροφής ενός κτιρίου είτε αυτό είναι σπίτι είτε το ακίνητο που στεγάζεται η επιχείρηση, η συνήθης πρακτική είναι η αποζημίωση της ασφαλιστικής εταιρείας να κρατηθεί από την τράπεζα, ανάλογα και με το ύψος του δανείου. Στην περίπτωση που η ζημιά είναι στα εμπορεύματα, η πρακτική υπαγορεύει την αποζημίωση να λάβει η επιχείρηση μετά την έγκριση της τράπεζας ή της εταιρείας leasing, εάν π.χ. τα μηχανήματα έχουν αποκτηθεί με σύμβαση leasing.
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που κατά το παρελθόν οι τράπεζες απελευθέρωσαν το ποσό της αποζημίωσης όταν δικαιούχος τελικά ήταν ο παθών, ανάλογα με την πρόοδο των εργασιών, πρακτική που σύμφωνα με τις εκτιμήσεις δεν ενδείκνυται στην περίπτωση των καταστροφών της κακοκαιρίας «Daniel» προκειμένου να επισπευσθεί η αποκατάσταση των ζημιών. Σημαντικό θέμα που θα αντιμετωπιστεί το προσεχές διάστημα είναι π.χ. ο τρόπος αποζημίωσης των φωτοβολταϊκών, τα οποία έχουν όλα εγκατασταθεί με δανεισμό. Σύμφωνα με ειδικούς της αγοράς, στις περιπτώσεις αυτές θα εξεταστεί εάν έχει υπάρξει ολική καταστροφή, δηλαδή εάν έχει απαξιωθεί και το πάνελ και ο μηχανισμός λειτουργίας τους, προκειμένου να διαπιστωθεί στη συνέχεια εάν η μονάδα μπορεί να επισκευαστεί και άρα να συνεχίσει τη λειτουργία της ή όχι. Ανάλογη είναι η εικόνα που υπάρχει για τα σπίτια, τα οποία σε περίπτωση που έχουν υποστεί ολική καταστροφή, η τράπεζα θα κρατήσει την αποζημίωση για την εξόφληση του δανείου και θα απελευθερώσει το υπόλοιπο ποσό για τον πληγέντα. Η ασφαλιστική αγορά έχει ξεκινήσει να καταβάλλει τις πρώτες αποζημιώσεις με τη μορφή προκαταβολών, ενώ έχει στείλει τα πρώτα κλιμάκια με πραγματογνώμονες για την καταγραφή των ζημιών και την οριστικοποίηση των ποσών των αποζημιώσεων με βάση την πραγματική εικόνα της καταστροφής.
Πάνω από μισό δισ. θα πληρώσουν οι ασφαλιστικές μετά τις πλημμύρες
Τα πρώτα στοιχεία της Ενωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος ανεβάζουν τις ζημιές που είχαν δηλωθεί μέχρι την περασμένη εβδομάδα στις 6.011. Από αυτές, οι 4.307 αφορούν ασφαλίσεις περιουσίας και μεταξύ αυτών είναι 1.714 κατοικίες, 2.032 επιχειρήσεις, 69 βιομηχανικές εγκαταστάσεις, 116 τεχνικά έργα και 376 φωτοβολταϊκά συστήματα. Οι υπόλοιπες 1.699 αφορούν ασφάλιση αυτοκινήτων και 5 ασφάλιση σκαφών, αριθμός που θεωρείται εξαιρετικά χαμηλός σε σχέση με τον αριθμό των οχημάτων της περιοχής, επιβεβαιώνοντας ότι η πλειονότητα των οχημάτων δεν είχε την κάλυψη από φυσικές καταστροφές.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, οι συνολικές ζημιές θα αυξηθούν περίπου κατά 20%, καθώς σ’ αυτές που προκάλεσε η κακοκαιρία «Daniel» θα προστεθούν και οι ζημιές που προκάλεσε η κακοκαιρία «Elias», που έπληξε εκ νέου τον Βόλο και την Εύβοια, προκαλώντας νέες καταστροφές σε σπίτια, αυτοκίνητα και επιχειρήσεις. Συντηρητικές εκτιμήσεις ανεβάζουν το κόστος των αποζημιώσεων πάνω από τα 500 εκατ. ευρώ και σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις δεν αποκλείεται να φτάσει και τα 700 εκατ. ευρώ, με τον κύριο όγκο των αποζημιώσεων να αντιπροσωπεύουν οι ζημιές των επιχειρήσεων που επλήγησαν.
Από την πλευρά των τραπεζών, το ύψος των δανείων που έχουν επηρεαστεί από τις πρόσφατες καταστροφές υπολογίζεται ότι φθάνει τα 2 δισ. ευρώ.
Από την πλευρά των τραπεζών, το ύψος των δανείων που έχουν επηρεαστεί από τις πρόσφατες πλημμύρες υπολογίζεται ότι φθάνει τα 2 δισ. ευρώ και με βάση την απόφαση της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών, τα δάνεια αυτά «παγώνουν» ως προς την καταβολή δόσεων έως τα τέλη Δεκεμβρίου. Αντιστοίχως, μέχρι την ίδια ημερομηνία έχει ανασταλεί το σύνολο των διαδικασιών δικαστικής και εξώδικης είσπραξης απαιτήσεων για φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις, υπό την προϋπόθεση ότι οι δανειολήπτες αυτοί ήταν συνεπείς στις δανειακές τους υποχρεώσεις. Τα μέτρα αφορούν τους πληγέντες που εμπίπτουν στην περίμετρο προστασίας των κρατικών μέτρων στήριξης και αναμένεται να επανεξεταστούν κατά τη λήξη της περιόδου χάριτος που αποφασίστηκε από τις τράπεζες, δηλαδή στα τέλη του χρόνου, ανάλογα με την αποτίμηση της κατάστασης.
Τέλος, περίπου άλλα 3 δισ. ευρώ είναι τα δάνεια που έχουν πουληθεί σε funds και τα οποία έχουν «παγώσει» για έναν μήνα με πρωτοβουλία της Ενωσης των Εταιρειών Διαχείρισης Πιστώσεων. Η αναστολή πληρωμής δόσεων ισχύει έως τα μέσα Οκτωβρίου –ενώ η αναστολή των δικαστικών ενεργειών έως τα μέσα Νοεμβρίου– και η τύχη αυτών των δανείων θα επανεξεταστεί στη συνέχεια μετά τη λήξη της περιόδου χάριτος.