Σε κομβικό σημείο, που μπορεί να οδηγήσει στη Διαιτησία ή ακόμη και στην πλήρη διακοπή των εισαγωγών ρωσικού αερίου, βρίσκονται οι διαπραγματεύσεις της ΔΕΠΑ Εμπορίας με την Gazprom. Η έκβαση των διαπραγματεύσεων θα κρίνει επίσης το μέλλον της ελληνικής εταιρείας αερίου.
Οι ρήτρες και η τιμή
Η ΔΕΠΑ Εμπορίας διαθέτει σύμβαση με την Gazprom που λήγει το 2026 για ποσότητες φυσικού αερίου 2 δισ. κ.μ. ετησίως ή 22 TWh, με ρήτρα take or pay για ελάχιστη ποσότητα απορρόφησης 17 ΤWh ετησίως. Δηλαδή θα τις πληρώσει, είτε τις παραλάβει είτε όχι. Αντικείμενο των πολύμηνων διαπραγματεύσεων είναι οι ρήτρες take or pay, το κόστος των οποίων συνολικά για τη διετία 2021-2022 ανέρχεται για τη ΔΕΠΑ περίπου στα 400 εκατ. ευρώ, αλλά και η τιμή προμήθειας φυσικού αερίου, η οποία μετά την τελευταία αναθεώρηση της σύμβασης το 2021 είναι συνδεδεμένη σε ποσοστό 80% με την τιμή αερίου στο TTF της Ολλανδίας και 20% με την τιμή του πετρελαίου.
Η ελληνική πλευρά δεν αναγνωρίζει την ενεργοποίηση της ρήτρας take or pay και έχει ξεκαθαρίσει στους Ρώσους συνομιλητές της ότι δεν είναι διατεθειμένη να πληρώσει ούτε ένα ευρώ από τα 400 εκατ. που διεκδικούν οι Ρώσοι. Υποστηρίζει πως η μη απορρόφηση των ελάχιστων συμβατικών ποσοτήτων αερίου οφείλεται στην αθέτηση από την πλευρά της Gazprom ενός σημαντικού όρου της σύμβασης, που είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του μεριδίου της ΔΕΠΑ στην εσωτερική αγορά. Η Gazprom, σύμφωνα με αυτόν τον όρο, όπως μεταφέρουν στην «Κ» υψηλόβαθμα κυβερνητικά στελέχη, υποχρεούται να παραδίδει στη ΔΕΠΑ αέριο σε τιμή φθηνότερη από κάθε άλλη μορφή ενέργειας στην ελληνική αγορά. Ωστόσο, η ρωσική εταιρεία δεν τον τήρησε.
Η συμφωνία υποχρεώνει την Gazprom να πουλάει το αέριο σε τιμή φθηνότερη από κάθε άλλη μορφή ενέργειας στην ελληνική αγορά.
Πρώτον, υπήρξαν μήνες που το LNG, αλλά ακόμη και ο λιγνίτης ήταν φθηνότερα από το αέριο που έδινε η Gazprom. Επιπλέον, προμήθευσε αέριο σε πιο χαμηλή τιμή σε έναν τουλάχιστον πελάτη της στην Ελλάδα. Στη βάση αυτή, η ΔΕΠΑ διεκδικεί επιστροφή χρημάτων αλλά και μείωση της τιμής τουλάχιστον στα χαμηλότερα επίπεδα του ανταγωνιστή της. «Δεν μπορεί να σου δίνουν μια μη ανταγωνιστική τιμή, να σε ανταγωνίζονται και οι ίδιοι στο LNG και μετά να σου ζητάνε και ρήτρες γιατί δεν απορρόφησες τις ποσότητες», λέει στην «Κ» υψηλόβαθμο κυβερνητικό στέλεχος. Και προς επίρρωση των όσων υποστηρίζει, σημειώνει τα υψηλά μερίδια εισαγωγών ρωσικού LNG στη Ρεβυθούσα το τρέχον έτος, αλλά και συνολικά το μερίδιο του ρωσικού αερίου που παραμένει σταθερά στο 30%-40% και έφτασε στο 50% τους τελευταίους μήνες, έναντι 9% στην Ευρώπη.
Σύνθετη διαπραγμάτευση
Την κρισιμότητα των διαπραγματεύσεων της ΔΕΠΑ με την Gazprom για τη βιωσιμότητα της εταιρείας, ανέδειξε και ο υπουργός κ. Σκυλακάκης όταν ρωτήθηκε την περασμένη Πέμπτη σε συνέντευξη Τύπου για τη στάση της ελληνικής πλευράς απέναντι στην επιβολή από τη Βουλγαρία έκτακτης εισφοράς (10,2 ευρώ/ΜWh) στο ρωσικό αέριο που διέρχεται των εδαφών της. «Είναι ένα σύνθετο θέμα, αυτό που αφορά τη διαπραγμάτευση της ΔΕΠΑ και της Gazprom που είναι σε εξέλιξη για τον επόμενο χρόνο και υπάρχει επίσης η ευρωπαϊκή πολιτική που θέλει να μειώσει τη συμμετοχή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη», είπε ο υπουργός. Ο ίδιος αναγνώρισε ότι η έκτακτη αυτή εισφορά θα αυξήσει το συνολικό κόστος εισαγωγών αερίου για τη χώρα, αλλά προέταξε ως πιο αρνητική επίπτωση την επιβάρυνση που θα έχει η ΔΕΠΑ και το Δημόσιο ως μέτοχος από τις ρήτρες take or pay.
Μη βιώσιμη σύμβαση
Θέτοντας ως άμεση προτεραιότητα την απαλλαγή της ΔΕΠΑ από το μη βιώσιμο συμβόλαιο με την Gazprom –όπως έχει εξελιχθεί λόγω της σημαντικής μείωσης της ζήτησης φυσικού αερίου στην εγχώρια αγορά (-19,2% πέρυσι και -15,38% στο εννεάμηνο φέτος) και της υποχώρησης του μεριδίου της γύρω στο 30%– η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ φέρεται να επιδιώκει ακόμη και την πλήρη διακοπή των ροών ρωσικού αερίου στη χώρα μας.
Μια «εκούσια» διακοπή μάλιστα που θα μπορούσε να προκύψει στην περίπτωση που η Gazprom αρνηθεί να πληρώσει την έκτακτη εισφορά στη Βουλγαρία, θα έβγαζε το ΥΠΕΝ από τη δύσκολη θέση να κάνει κάτι αντίστοιχο, με στόχο να διακόψει την προμήθεια ρωσικού αερίου προκειμένου να απαλλάξει τη ΔΕΠΑ από μια «μη βιώσιμη σύμβαση», που αλλιώς θα λήξει το 2026. Αυτό που δεν έχει αξιολογηθεί σε αυτή την περίπτωση είναι η επίπτωση συνολικότερα στην ελληνική οικονομία από την έλλειψη του «καταραμένου», πλην ανταγωνιστικού, ρωσικού φυσικού αερίου και την παράλληλη εκτόξευση της τιμής του LNG που θα προκαλέσει.
Τα σενάρια για τη ΔΕΠΑ
H κατάληξη των διαπραγματεύσεων με την Gazprom θα κρίνει και τα επόμενα βήματα αναδιάρθρωσης της ΔΕΠΑ, με την κυβέρνηση να εξετάζει σχέδιο εξαγοράς από τη ΔΕΗ, που αποτελεί και τον μεγαλύτερο πελάτη της και μπορεί να απορροφήσει μεγάλες ποσότητες αερίου για τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής. Αλλωστε, οι δύο εταιρείες είναι συνεταίροι τόσο στο FSRU όσο και στην υπό κατασκευή μονάδα ηλεκτροπαραγωγής Αλεξανδρούπολης.