Ο κόσμος σήμερα ζει στον ρυθμό της επανάστασης που έχει φέρει η τεχνητή νοημοσύνη. Αποτελεί ένα από τα πιο επίκαιρα θέματα της εποχής μας, αφού αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την οικονομία, την παραγωγικότητα και την κοινωνία μας. Αντίθετα με προηγούμενες τεχνολογικές εξελίξεις, η εισαγωγή της τεχνητής νοημοσύνης στην καθημερινότητά μας έχει καθυστερήσει. Βέβαια, αν η ιστορία μας διδάσκει κάτι, τότε σίγουρα θα δούμε μια εκθετική αύξηση της χρήσης της στην αγορά εργασίας, στην επαφή μας με το κράτος και σε όλες τις άλλες εκφάνσεις της ζωής μας.
Ολες οι χώρες παγκοσμίως αναγνωρίζουν την ανάγκη προσαρμογής και υιοθέτησης των τεράστιων αλλαγών που φέρνει η τεχνητή νοημοσύνη. Η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση και πρόσφατα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έλαβε μια σημαντική απόφαση να συστήσει μια συμβουλευτική επιτροπή, που θα διαδραματίσει έναν κεντρικό ρόλο στην προετοιμασία της χώρας για τις βαθιές τομές που θα έρθουν.
Η επιλογή για την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι απλώς μια προσωρινή απόφαση. Ηδη κατά τη διάρκεια της πανδημίας της COVID η χώρα μας είχε δημιουργήσει σε συνεργασία με Ελληνες ερευνητές, στα Πανεπιστήμια USC και Wharton, μια επιτυχημένη εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης, την «Eva», που εντόπιζε ταξιδιώτες υψηλού κινδύνου οι οποίοι δεν εμφάνιζαν συμπτώματα – εντόπισε σχεδόν τους διπλάσιους σε σύγκριση με τον αριθμό που θα είχαμε βρει, βασιζόμενοι μόνο σε περιορισμούς και τυχαίες εξετάσεις.
Η Ελλάδα διαθέτει εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Σύμφωνα με δεδομένα της MacroPolo, το 11% των ερευνητών τεχνητής νοημοσύνης στην Ευρώπη προέρχεται από την Ελλάδα, κατατάσσοντας τη χώρα μας την 7η μεγαλύτερη πηγή ερευνητών στην Ευρώπη.
Διεθνώς υπάρχουν δισεκατομμύρια που ήδη επενδύονται στην τεχνητή νοημοσύνη. Μόνο το 2023 οι επενδύσεις παγκοσμίως σε νεοφυείς επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην αγορά της τεχνητής νοημοσύνης έχουν ξεπεράσει τα 23 δισ. δολάρια. Μιλάμε πλέον για μια νέα πραγματικότητα που απαιτεί ενεργά μέτρα για να τροφοδοτήσουμε τη συνεχιζόμενη πρόοδο και ανάπτυξη της χώρας μας.
Βέβαια, όπως και με πολλές άλλες νέες και επαναστατικές τεχνολογίες στην αρχή τους, έτσι και για την τεχνητή νοημοσύνη έχουμε ακούσει διάφορες τρομακτικές ιστορίες. Θυμάστε όταν το Διαδίκτυο, η ρομποτική και τα κρυπτονομίσματα βρίσκονταν στην εκκίνησή τους; Υπήρχαν αρκετοί άνθρωποι που πίστευαν πως ήταν φούσκες ή ότι κάπως θα μας έβλαπταν. Σίγουρο είναι πως η συζήτηση γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική, με ορισμένους να υποστηρίζουν τη θέσπιση κανονιστικών πλαισίων και άλλους να προσπαθούν να επωφεληθούν από αυτήν.
Εδώ και μήνες ακούω πως η τεχνητή νοημοσύνη αφαιρεί θέσεις εργασίας. Η πραγματικότητα όμως είναι πολύ διαφορετική. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που οδηγούν σε απώλεια θέσεων εργασίας, αλλά η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι ένας από αυτούς. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του World Economic Forum, πάνω από το 20% των επιχειρήσεων που θα υιοθετήσουν την τεχνητή νοημοσύνη θα οδηγηθούν σε προσλήψεις αντί απολύσεων, καθώς θα υπάρξουν ανάγκες για εξειδικευμένο προσωπικό. Αναπόφευκτα η χρήση των ρομπότ θα αντικαταστήσει τον άνθρωπο σε επικίνδυνες και αυτοματοποιημένες δραστηριότητες, όμως η τεχνητή νοημοσύνη θα βοηθήσει για να αναπτύξουμε τις δεξιότητες που χρειαζόμαστε προκειμένου να προσαρμοστούμε στο νέο εργασιακό τοπίο.
Μια άλλη πλευρά προς διερεύνηση είναι η γεωπολιτική. Ο αγώνας κυριαρχίας της συγκεκριμένης τεχνολογίας εντείνει τις γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις, καθώς οι χώρες επιδιώκουν να την αξιοποιήσουν για οικονομικό όφελος, τεχνολογική υπεροχή και επιρροή. Σήμερα η Ταϊβάν αποτελεί την κυρίαρχη χώρα στην παραγωγή υπολογιστών που χρησιμοποιούνται από εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης και αυτό της δίνει σημαντική δύναμη και επιρροή. Η παραγωγή του λογισμικού της τεχνητής νοημοσύνης είναι ακόμη ένα καυτό πολιτικό ζήτημα, και ο έλεγχός του είναι ακόμη πιο δύσκολος από τους υπολογιστές.
Οι κυβερνήσεις ψάχνουν να βρουν τη σωστή προσέγγιση για τον έλεγχο της χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης και είναι σίγουρο πως θα δούμε διαφορετικούς κανονισμούς από χώρα σε χώρα. Σημαντικό θα είναι να μη θυσιαστεί η καινοτομία στον βωμό των κανονισμών. Είναι κρίσιμο να διασφαλίσουμε πως η πρόσβαση σε τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης δεν δημιουργεί πολίτες δύο ταχυτήτων και ανισότητες. Η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης αποτελεί μια ευκαιρία για χώρες των οποίων η ανάπτυξη υστερεί, προκειμένου να κάνουν ένα τεχνολογικό άλμα και να υπερπηδήσουν τις προηγούμενες φάσεις της βιομηχανικής επανάστασης. Εδώ είναι απαραίτητη η συνεργασία που διασφαλίζει την πρόσβαση σε πλατφόρμες και δεδομένα και βελτιώνει τη ζωή όλων.
Επίσης έχουμε ακούσει βιβλικά σενάρια στα οποία οι έξυπνες μηχανές στρέφονται εναντίον μας και μας υποδουλώνουν ή μας εξαφανίζουν. Καταστάσεις… Matrix το μόνο που θα πω είναι ότι αποτελούν «υπερβολές» που προέρχονται από άγνοια. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν έχει συνείδηση, δεν είναι κακόβουλη και δεν θέλει να μας βλάψει. Είναι σημαντικό να ξεχωρίσουμε την πραγματικότητα από την επιστημονική φαντασία.
Μπορεί η ίδια η τεχνητή νοημοσύνη να μην μπορεί να βλάψει την ύπαρξή μας, θα μπορούσε όμως να μας δημιουργήσει άλλα προβλήματα. Ενα απλό και άκακο παράδειγμα είναι ένα αυτόνομο αυτοκίνητο που έχει προγραμματιστεί να βελτιώσει την αποδοτικότητα της καυσίμου και να επιλέξει μια πιο μακρινή διαδρομή για να αποφύγει την κίνηση, αντί να φτάσει εγκαίρως για ένα σημαντικό ραντεβού. Σε αυτή την περίπτωση, ο στόχος του συστήματος είναι διαφορετικός από τον δικό μας, και ανάλογα με την εφαρμογή θα μπορούσαν να δημιουργηθούν μικρά και μεγάλα προβλήματα.
Από νομικής πλευράς βρισκόμαστε μέσα σε μια ανεξερεύνητη ζούγκλα. Για παράδειγμα, θα μπορούσε μια πλατφόρμα τεχνητής νοημοσύνης να θεωρηθεί εφευρέτης κάποιας καινοτομίας και όχι απλώς το μέσο που χρησιμοποιήσαμε για να την ανακαλύψουμε; Σήμερα δεν υπάρχει απάντηση γι’ αυτό. Επίσης υπάρχει το θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων όσον αφορά την εκπαίδευση της πλατφόρμας τεχνητής νοημοσύνης. Η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιεί δεδομένα που της έχουμε δώσει για να δημιουργήσει νέα, πρωτότυπα αποτελέσματα, όπως και εμείς όταν με την έκθεσή μας σε βιβλία, τέχνη ή μουσική συνθέτουμε και δημιουργούμε. Νομίζω πως αντί να επικεντρωνόμαστε στον τρόπο με τον οποίο η τεχνητή νοημοσύνη μαθαίνει, θα πρέπει να επικεντρωθούμε σε αυτό που παράγει.
Καθώς το τοπίο της τεχνητής νοημοσύνης εξελίσσεται, η υιοθέτησή της στη χώρα μας δεν αφορά μόνο την υιοθέτηση μιας προηγμένης τεχνολογίας. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι μια κρίσιμη τεχνολογία που μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της οικονομίας, στην ανάπτυξη της καινοτομίας και στη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών και της λειτουργίας του κράτους. Ομως, πολύ περισσότερο είναι μια ευκαιρία που θα μπορούσε να καταστήσει τη χώρα μας πρωταγωνιστή στη διεθνή σκηνή, καθώς η ενεργή συμμετοχή μας σε αυτό το ταξίδι είναι κρίσιμη για την ασφάλεια, την ευημερία της χώρας μας, με πολλαπλά οφέλη τόσο στρατηγικά όσο και οικονομικά.
*Ο κ. Ηλίας Χατζής είναι επιχειρηματίας της τεχνολογίας και σύμβουλος νεοφυών επιχειρήσεων.