Η «ακτινογραφία» του προϋπολογισμού – Ποιοι ενισχύονται και ποιοι φόροι μειώνονται

Σε μισθωτούς και συνταξιούχους θα κατευθυνθεί η μερίδα του λέοντος των μέτρων στήριξης του εισοδήματος, ύψους 2,5 δισ., που ενσωματώνει ο προϋπολογισμός του 2024. Για την πρώτη αύξηση μισθών των δημοσίων υπαλλήλων ύστερα από 14 χρόνια θα διατεθούν 931 εκατ., ενώ το δημοσιονομικό κόστος της αύξησης συντάξεων κατά 3% υπολογίζεται σε 430 εκατ. ευρώ. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες θα καταβάλουν 600 εκατ. επιπλέον λόγω της καθιέρωσης του ελάχιστου τεκμαρτού εισοδήματος. 

Αυξήσεις μισθών στο Δημόσιο μετά 14 χρόνια

Του Προκόπη Χατζηνικολάου

Παροχές και ελαφρύνσεις ύψους 1,6 δισ. ευρώ, οι οποίες φθάνουν τα 2 δισ. ευρώ με τη μονιμοποίηση – επέκταση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ, περιλαμβάνει ο προϋπολογισμός του 2024 που κατατέθηκε χθες στη Βουλή.

Οι «φρέσκες» αλλαγές οδηγούν στην αύξηση των αποδοχών των δημοσίων υπαλλήλων μετά 14 χρόνια, στην ενίσχυση των συντάξεων κατά περίπου 3,05%, στη μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 10% για κατοικίες που ασφαλίζονται για φυσικές καταστροφές και στην αύξηση του αφορολόγητου ορίου για τις οικογένειες με παιδιά. Οσον αφορά τους συντελεστές ΦΠΑ, μονιμοποιείται ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ που εφαρμόστηκε από την περίοδο της πανδημίας COVID-19 στις μεταφορές, στα γυμναστήρια, στις σχολές χορού, στους κινηματογράφους, στα θέατρα και σε μια σειρά αγαθών που σχετίζονται με τη δημόσια υγεία, ενώ ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ στον σερβιριζόμενο καφέ και στα ταξί θα διατηρηθεί για το πρώτο εξάμηνο του έτους 2024.

Τα νέα μέτρα

1. Αναμορφώνεται μετά 14 χρόνια το μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων, με το δημοσιονομικό κόστος να ανέρχεται στα 931 εκατ. ευρώ. Οι δημόσιοι υπάλληλοι θα κερδίσουν κατά μέσον όρο ένα μισθό ετησίως ή, διαφορετικά, περίπου 1.292 ευρώ. Για παράδειγμα, υπάλληλος πανεπιστημιακής εκπαίδευσης σε θέση διευθυντή με ένα παιδί θα δει 70 ευρώ τον μήνα αύξηση μισθού και επιπλέον 20 ευρώ τον μήνα αύξηση της οικογενειακής παροχής για το παιδί. Επιπλέον, θα δει 30% αύξηση του επιδόματος θέσης ευθύνης που λαμβάνει, δηλαδή επιπλέον 135 ευρώ τον μήνα. Ετήσιο όφελος: 2.700 ευρώ μεικτά ή 1.674 ευρώ καθαρά.

Επίσης, δημόσιος υπάλληλος με δύο παιδιά θα δει αύξηση περίπου 70 ευρώ τον μήνα στον μισθό του και επιπλέον 50 ευρώ αύξηση της οικογενειακής παροχής για τα δύο παιδιά. Συνολικό ετήσιο όφελος: 1.440 ευρώ. Αν ο υπάλληλος αυτός κατέχει και τη θέση τμηματάρχη, τότε θα έχει επιπλέον όφελος της τάξεως των 87 ευρώ τον μήνα λόγω της αύξησης κατά 30% του επιδόματος θέσης ευθύνης.

Ουσιαστικά από την 1η Ιανουαρίου αυξάνεται κατά 70 ευρώ μεικτά ο βασικός μισθός όλων των δημοσίων υπαλλήλων. Παράλληλα αυξάνεται η οικογενειακή παροχή που λαμβάνει το 50,3% των δημοσίων υπαλλήλων (334.000) και σήμερα κυμαίνεται σε 50 ευρώ για υπάλληλο με ένα τέκνο, 70 ευρώ για δύο τέκνα, 120 ευρώ για τρία τέκνα, 170 ευρώ για τέσσερα τέκνα και συν 70 ευρώ για κάθε επιπλέον τέκνο (μεικτά). Από 1/1/2024 τα ποσά αυξάνονται σε 70 ευρώ για ένα τέκνο, 120 ευρώ για δύο τέκνα, 170 ευρώ για τρία τέκνα, 220 ευρώ για τέσσερα τέκνα και συν 70 ευρώ για κάθε επιπλέον τέκνο.

2. Αυξάνεται το αφορολόγητο όριο κατά 1.000 ευρώ για τους φορολογουμένους με ένα ή περισσότερα εξαρτώμενα τέκνα. Από τον Ιανουάριο του 2024 οι μισθωτοί, οι συνταξιούχοι και οι κατ’ επάγγελμα αγρότες θα δουν μείωση του φόρου εφόσον έχουν παιδιά. Ο φόρος μειώνεται:

• 777 ευρώ για τον φορολογούμενο χωρίς εξαρτώμενα τέκνα.

• 900 ευρώ για τον φορολογούμενο με ένα εξαρτώμενο τέκνο.

• 1.120 ευρώ για δύο εξαρτώμενα τέκνα.

Αυξάνεται το αφορολόγητο όριο κατά 1.000 ευρώ για τους φορολογουμένους με ένα ή περισσότερα εξαρτώμενα τέκνα.

• 1.340 ευρώ για τρία εξαρτώμενα τέκνα.

• 1.580 ευρώ για τέσσερα εξαρτώμενα τέκνα.

• 1.780 ευρώ για πέντε εξαρτώμενα τέκνα.

Για κάθε επιπλέον εξαρτώμενο τέκνο μετά το πέμπτο, η μείωση του φόρου αυξάνεται κατά 220 ευρώ για κάθε επόμενο τέκνο.

3. Μόνιμη παροχή ύψους 150 ευρώ για την πραγματοποίηση αγορών από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς του πολιτισμού, του τουρισμού και των μεταφορών, στο πλαίσιο της οικονομικής ενίσχυσης περίπου 200.000 νέων ηλικίας 18 και 19 ετών (συνολικό δημοσιονομικό κόστος 31 εκατ. ευρώ για καθένα από τα έτη 2023 και 2024).

4. Επεκτείνεται το επίδομα μητρότητας από το 2024 στους ελεύθερους επαγγελματίες και στους αγρότες στους εννέα μήνες, για την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας και τη στήριξη της οικογένειας, σε συνέχεια και της ήδη θεσμοθετημένης αύξησης σε εννέα μήνες για τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα.

5. Διπλασιασμός του προγράμματος «Σπίτι μου» με επιπλέον 375 εκατ. ευρώ υπό μορφή δανείων, για την αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος, ιδίως των νέων ατόμων, και τη στήριξη του οικογενειακού προγραμματισμού. Σημειώνεται ότι ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος ανήλθε στο 1 δισ. ευρώ, εκ του οποίου 750 εκατ. ευρώ προέρχονται από τα ταμειακά διαθέσιμα της ΔΥΠΑ και το υπόλοιπο από τις τράπεζες.

6. Μειώνεται ο ΕΝΦΙΑ κατά 10% για κατοικίες που ασφαλίζονται για φυσικές καταστροφές.

7. Μειώνονται ο φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίων από 0,5% σε 0,2% και κατά 50% ο φόρος χρηματιστηριακών συναλλαγών.

8. Από τον Ιανουάριο του 2024 μονιμοποιείται ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ που εφαρμόστηκε από την περίοδο της πανδημίας COVID-19 στις μεταφορές, στα γυμναστήρια, στις σχολές χορού, στους κινηματογράφους, στα θέατρα και σε μια σειρά αγαθών που σχετίζονται με τη δημόσια υγεία, με κόστος 305 εκατ. ευρώ κατ’ έτος. Οι εν λόγω κατηγορίες αφορούν τις αστικές, προαστιακές, χερσαίες και σιδηροδρομικές μεταφορές, τις θαλάσσιες και αεροπορικές μεταφορές, τα γυμναστήρια και τις σχολές χορού, τους κινηματογράφους και τους ζωολογικούς κήπους και μια σειρά αγαθών που σχετίζονται με τη δημόσια υγεία, τα οποία περιλαμβάνουν μέσα ατομικής υγιεινής και προστασίας, φίλτρα και γραμμές αιμοκάθαρσης, αιμοδιήθησης, αιμοδιαδιήθησης και πλασμαφαίρεσης, καθώς και απινιδωτές.

Επιπροσθέτως, ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ στον καφέ και στα ταξί διατηρείται για το πρώτο εξάμηνο του έτους 2024, με κόστος 77 εκατ. ευρώ. Ο μειωμένος συντελεστής δεν θα επεκταθεί στα σερβιριζόμενα μη αλκοολούχα ποτά, με εκτιμώμενη εξοικονόμηση 37 εκατ. ευρώ ετησίως. Το συνολικό δημοσιονομικό κόστος των ανωτέρω επεκτάσεων του χαμηλού ΦΠΑ εκτιμάται σε 382 εκατ. ευρώ για το 2024.

Πρόσθετα έσοδα 600 εκατ. από τη φορολόγηση των επαγγελματιών

Σε τουλάχιστον 600 εκατ. ευρώ θα ανέλθουν τα πρόσθετα έσοδα από την αλλαγή του τρόπου φορολόγησης των ελευθέρων επαγγελματιών και των αυτοαπασχολουμένων σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού, ποσό που θα κατευθυνθεί στους τομείς της Υγείας και της Παιδείας. Σημειώνεται ότι έχει προβλεφθεί αύξηση της επιχορήγησης προς τα νοσοκομεία κατά 481 εκατ. ευρώ το 2024 έναντι του 2023 (αύξηση 20%), ενώ η αύξηση στον τακτικό προϋπολογισμό του υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού ανέρχεται σε 255 εκατ. ευρώ. Το σχέδιο νόμου με τις αλλαγές στον τρόπο φορολόγησης των επαγγελματιών αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή στα τέλη του μήνα ή στις αρχές Δεκεμβρίου και προβλέπει την τεκμαρτή φορολόγηση των εισοδημάτων τους από την τρέχουσα χρήση.

Συνολικά ο προϋπολογισμός προβλέπει πρόσθετα φορολογικά έσοδα ύψους 1,632 δισ. ευρώ, με τη μεγαλύτερη αύξηση να καταγράφεται στις εισπράξεις από ΦΠΑ (+1,161 δισ. ευρώ) αλλά και στον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων (+707 εκατ. ευρώ). Συγκεκριμένα, ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων προβλέπεται να διαμορφωθεί στα 13,337 δισ. ευρώ και είναι αυξημένος κατά 959 εκατ. ευρώ έναντι του 2023, γεγονός που οφείλεται στην αναμενόμενη αύξηση των αμοιβών καθώς και στον νέο τρόπο φορολόγησης των ελευθέρων επαγγελματιών. Αντίθετα, ο φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων προβλέπεται να είναι μειωμένος κατά 295 εκατ. ευρώ έναντι του 2023, όπου κατέγραψε μεγάλη αύξηση εξαιτίας και της συνεισφοράς αλληλεγγύης στις εταιρείες διύλισης.

Σε ό,τι αφορά τις εισπράξεις από τον ΕΝΦΙΑ, αυτές θα είναι μειωμένες κατά 52 εκατ. ευρώ έναντι του 2023, κυρίως λόγω της έκπτωσης 10% στους ιδιοκτήτες που θα ασφαλίσουν τις κατοικίες τους για φυσικές καταστροφές.

Εντυπωσιακή αύξηση καταγράφουν και τα έσοδα από φόρους κατά το τρέχον έτος. Υπολογίζεται ότι θα ανέλθουν στα 61,327 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 4,579 δισ. ευρώ ή 8,1% έναντι του στόχου του προϋπολογισμού 2023. Η αύξηση αυτή οφείλεται:

α) Στους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας λόγω της επαναφοράς της στην κανονικότητα μετά τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 και των μέτρων στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

β) Στην αύξηση των τουριστικών εισπράξεων, οι οποίες κατά το οκτάμηνο του τρέχοντος έτους ξεπέρασαν τα επίπεδα της αντίστοιχης περιόδου του 2019 κατά 11% περίπου.

γ) Στην αύξηση των μισθών και των συντάξεων, γεγονός που επηρεάζει κυρίως τα έσοδα από τους άμεσους φόρους (φόροι εισοδήματος).

δ) Στην εκτεταμένη χρήση πιστωτικών καρτών και στην εν γένει αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών.

Συνολικά τα έσοδα από φόρους θα ανέλθουν στα 61,327 δισ., αυξημένα κατά 4,579 δισ. έναντι του στόχου του προϋπολογισμού 2023.

ε) Στις πληθωριστικές πιέσεις.

Τα επιπλέον έσοδα σε σχέση με το 2023 είναι αποτέλεσμα, όπως προαναφέρθηκε, και της αύξησης των ηλεκτρονικών συναλλαγών και των μέτρων που έχουν ληφθεί για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο υφυπουργός Οικονομικών Θάνος Πετραλιάς, το «κενό» ΦΠΑ στη χώρα μας έχει μειωθεί από 23,4% που ήταν το 2019 στο 15% σήμερα, κάτι που έχει οδηγήσει στην αύξηση των εσόδων του ΦΠΑ κατά 2 δισ. ευρώ, ενώ ταυτόχρονα εμφανίσθηκαν και επιπλέον 500 εκατ. ευρώ από τον φόρο εισοδήματος. Εως το 2026 το «κενό» ΦΠΑ εκτιμάται ότι θα μειωθεί περαιτέρω στο μέσο επίπεδο των χωρών της Ε.Ε., που σύμφωνα με τις τελευταίες διαθέσιμες μετρήσεις ανέρχεται σε περίπου 9%.

Στο πλαίσιο αυτό ενεργοποιούνται σταδιακά από τις αρχές του έτους πρόσθετες παρεμβάσεις για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Αυτές περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων:

• Την ολοκλήρωση της διασύνδεσης των ταμειακών μηχανών με τα POS και την επέκταση της υποχρέωσης κατοχής συστήματος ηλεκτρονικών πληρωμών στους υπόλοιπους κλάδους της λιανικής αγοράς.

• Τον περιορισμό της χρήσης μετρητών με καθιέρωση της αγοραπωλησίας ακινήτων αποκλειστικά με χρήση τραπεζικών μέσων, την πληρωμή των προνοιακών επιδομάτων μέσω χρεωστικών καρτών και την αύξηση των προστίμων για αγορές άνω των 500 ευρώ με μετρητά.

• Τη θέσπιση υποχρεωτικής ηλεκτρονικής διαβίβασης των λογιστικών αρχείων στην ΑΑΔΕ (myDATA).

• Την πρόβλεψη χρηματικού μπόνους (100 έως 3.000 ευρώ) για τους πολίτες που κάνουν καταγγελίες για παραποιημένες ταμειακές μηχανές, οι οποίες καταλήγουν σε έλεγχο και επιβολή προστίμου.

Αύξηση 3% στις συντάξεις τους θα δουν 1,5 εκατ. συνταξιούχοι

Της Ρούλας Σαλούρου

«Κλείδωσε» στο 3% η αύξηση των συντάξεων που θα λάβουν περισσότεροι από 1,5 εκατ. συνταξιούχοι, καθώς στο τελικό κείμενο του προϋπολογισμού για το 2024, που κατατέθηκε χθες στη Βουλή, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας επιβεβαιώνει ότι περίπου 0,15 της μονάδας θα «συμψηφιστεί» με την αύξηση του 2023 (7,75% αντί 7,6%), λόγω μικρής διαφοράς στο «κλείσιμο» του πληθωρισμού της προηγούμενης χρονιάς. Συνολικά, η αύξηση των συντάξεων θα κοστίσει στο ελληνικό Δημόσιο 430 εκατ. ευρώ, χωρίς αυτό να επηρεάζει ιδιαίτερα το ύψος του πλεονάσματος στον ΕΦΚΑ. Ετσι, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του προϋπολογισμού, το πλεόνασμα των ασφαλιστικών ταμείων θα ανέλθει στα 950 εκατ. ευρώ, αυξημένο κατά 199 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με τα 751 εκατ. ευρώ που υπολογίζεται ότι θα είναι τελικά το αντίστοιχο πλεόνασμα του τρέχοντος έτους.

Συνολικά, οι Οργανισμοί Κοινωνικής Πολιτικής θα παρουσιάσουν πλεόνασμα ύψους 1,15 δισ. ευρώ, αυξημένο κατά 89 εκατ. ευρώ, συγκριτικά με το 1,06 δισ. ευρώ που προβλέπεται ότι θα κλείσει στο τέλος του 2023. Μείωση της ανεργίας, μικρότερη αλλά συνεχιζόμενη αύξηση της απασχόλησης και αύξηση των εσόδων από εισφορές, λόγω και των αυξήσεων στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων για πρώτη φορά μετά 14 χρόνια, έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση των εσόδων κατά περίπου ένα δισ. ευρώ. Περίπου 700 εκατ. ευρώ θα αυξηθούν, βέβαια, και οι δαπάνες, όχι μόνο λόγω της αύξησης των συντάξεων κατά 3%, αλλά και εξαιτίας της συνεχιζόμενης μείωσης του στοκ των εκκρεμοτήτων, όσον αφορά τις ληξιπρόθεσμες συντάξεις. Σύμφωνα μάλιστα με ανακοίνωση του ΕΦΚΑ, που διαψεύδει πληροφορίες περί σημαντικής αύξησης του ποσοστού λαθών στην έκδοση συντάξεων, σε εκκρεμότητα παραμένουν 72.000 αιτήσεις συνταξιοδότησης, 32.000 για κύριες και 40.000 για επικουρικές συντάξεις. Οσο για τα λάθη, η διοίκηση του ΕΦΚΑ διαψεύδει ότι υπάρχουν μεγάλα λάθη κατά τη fast track διαδικασία απονομής σύνταξης και επισημαίνει πως το 87,1% των συντάξεων εκδίδεται χωρίς καμία απόκλιση. Αλλά και το 12,9% για το οποίο υποβάλλονται ενστάσεις, εξετάζεται εντός τριμήνου και βάσει των διαπιστώσεων, τελικά, τα λάθη αφορούν ακόμη μικρότερο ποσοστό.

Το πλεόνασμα των ασφαλιστικών ταμείων θα ανέλθει στα 950 εκατ., από 751 εκατ. που εκτιμάται ότι θα κλείσει φέτος.

Στον προϋπολογισμό, πάντως, το οικονομικό επιτελείο εκτιμά πως το ποσοστό ανεργίας θα συνεχίσει την πορεία αποκλιμάκωσης και θα υποχωρήσει το 2024 στο 10,6%. Η απασχόληση θα αυξηθεί, με τον αριθμό των απασχολουμένων στη χώρα να εκτιμάται ότι θα φτάσει στον αντίστοιχο του 1995, με τον ρυθμό αύξησης όμως να μειώνεται στο 0,9% έναντι 1,4% το 2023. Ετσι, τα έσοδα του ΕΦΚΑ θα αυξηθούν κατά 955 εκατ. ευρώ, από 49,03 δισ. ευρώ φέτος, στα 49,99 δισ. ευρώ το 2024. Για τον λόγο αυτό, μάλιστα, η κρατική ενίσχυση προς το σύστημα θα είναι μειωμένη κατά 152 εκατ. ευρώ.

Στα 49,15 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 672 εκατ. ευρώ, υπολογίζονται και οι δαπάνες του ΕΦΚΑ το 2024, κυρίως λόγω των 869 εκατ. ευρώ που εκτιμάται ότι θα ανέλθει η επιβάρυνση λόγω της αύξησης των συνταξιούχων και των συντάξεων.

Ο κρατικός προϋπολογισμός θα επιδοτήσει με 207 εκατ. ευρώ τον τομέα επικουρικής ασφάλισης του ΕΦΚΑ, όπως άλλωστε έχει δεσμευθεί το ελληνικό Δημόσιο από τον ιδρυτικό νόμο του νέου Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ).