Σε αρνητικό έδαφος κινήθηκε η αποταμίευση στην Ελλάδα το 2022, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε χθες στη δημοσιότητα η Eurostat, αναδεικνύοντας ένα από τα προβλήματα που αποτελούν κατάλοιπο της πιστωτικής κρίσης, αφού τότε ξεκίνησε το σερί των αρνητικών προσήμων στα ποσοστά της αποταμίευσης στη χώρα.
Μόνο το 2020 και το 2021 η αποταμίευση έγινε ελαφρώς θετική, καθώς η πανδημία συνέβαλε στην αναβολή της ικανοποίησης των καταναλωτικών αναγκών μας, ενώ παράλληλα η κυβέρνηση στήριξε γενναιόδωρα τα εισοδήματα. Στη συνέχεια, όμως, το 2022, επέστρεψε πάλι σε αρνητικό πρόσημο.
Σύμφωνα με τη Eurostat, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ενωση το μέσο νοικοκυριό αποταμίευσε το 12,7% του διαθέσιμου εισοδήματός του, στην Ελλάδα, το ποσοστό ήταν αρνητικό, -4%. Αυτό σημαίνει, όπως επισημαίνει και η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας, ότι τα νοικοκυριά ξόδεψαν περισσότερο από το ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημά τους και συνεπώς είτε χρησιμοποίησαν συσσωρευμένες αποταμιεύσεις από προηγούμενες περιόδους είτε δανείστηκαν για να χρηματοδοτήσουν τις δαπάνες τους.
Μόνο η Ελλάδα και η Πολωνία είχαν τέτοιες αρνητικές επιδόσεις το 2022. Ωστόσο, η τάση της μείωσης ήταν γενική, καθώς και οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες είχαν ανάλογες καταναλωτικές αντιδράσεις την περίοδο της πανδημίας και μετά. Ετσι, κατά μέσον όρο, το ποσοστό της αποταμίευσης μειώθηκε από 16,4% που είχε ανέβει το 2021 στο 12,4% το 2022, πλησιάζοντας τις προπανδημικές επιδόσεις. Τα υψηλότερα ποσοστά αποταμίευσης μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε. σημειώθηκαν στη Γερμανία (19,9%), στην Ολλανδία (19,4%) και στο Λουξεμβούργο (18,1%).
Μόνο σε Ελλάδα και Πολωνία καταγράφεται αρνητική αποταμίευση στην Ευρωζώνη.
Το ποσοστό αποταμίευσης στην Ελλάδα ήταν αρνητικό από το 2012, φτάνοντας στο χαμηλότερο επίπεδό του το 2013, -6,20%. Το 2020 έγινε θετικό, 1,38% και το 2021 ήταν 2,10%, αλλά το 2022 ξαναέγινε αρνητικό.
Στην Ευρωπαϊκή Ενωση, συνολικά κινείτο στην περιοχή του 12% όλη τη δεκαετία του 2010 και σκαρφάλωσε στο 18,7% το 2020 και στο 16,43% το 2021, για να επιστρέψει στα προπανδημικά επίπεδα το 2022.
«Την περίοδο της πανδημίας έγινε υπερσυσσώρευση αποταμιεύσεων για δύο λόγους, λόγω αποχής από την κατανάλωση και λόγω των δημοσιονομικών μέτρων στήριξης, που ενίσχυσαν τα εισοδήματα και δεν δαπανήθηκαν. Στη συνέχεια, ήρθαν η ενεργειακή κρίση και ο πληθωρισμός. Ο συνδυασμός αυτών των δύο, της υπερσυσσώρευσης αποταμιεύσεων προ πανδημίας και των αυξημένων καταναλωτικών αναγκών και επιθυμιών στη συνέχεια, είχε ως αποτέλεσμα την επιστροφή των αποταμιεύσεων σε αρνητικό έδαφος το 2022», εξηγεί ο Παναγιώτης Καπόπουλος, επικεφαλής οικονομολόγος της Alpha Bank. Ο ίδιος εκτιμά πως το φαινόμενο αυτό συν τω χρόνω θα εξομαλυνθεί.
Γεγονός είναι ότι η χώρα πρέπει κάποια στιγμή να επιστρέψει στην κανονικότητα και στο θέμα αυτό. Οπως επεσήμαινε η Eurobank σε σχετική μελέτη της την περασμένη εβδομάδα (7 Ημέρες Οικονομία), «καθώς η Ελλάδα είναι μια ανοιχτή οικονομία, μπορεί να δαπανά περισσότερα απ’ όσο παράγει ή ισοδύναμα να επενδύει περισσότερα απ’ όσα αποταμιεύει, καλύπτοντας το κενό με κεφάλαια από την αλλοδαπή, είτε σε μορφή εξωτερικού δανεισμού είτε σε μορφή ξένων άμεσων επενδύσεων.
Ωστόσο, όταν για μεγάλο χρονικό διάστημα η δαπάνη υπερβαίνει κατά πολύ την παραγωγή, ή ισοδύναμα η επένδυση υπερβαίνει κατά πολύ την αποταμίευση (π.χ. λόγω της μείωσης της ανταγωνιστικότητας και της επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής) ελλοχεύουν κίνδυνοι για τη μεσομακροπρόθεσμη πορεία της οικονομίας, λόγω της αύξησης των εξωτερικών της υποχρεώσεων και λόγω της εξάρτησής της σε συνεχείς ροές εξωτερικού δανεισμού. Η κρίση χρέους στην Ελλάδα την περασμένη δεκαετία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα των συνεπειών αυτού του σεναρίου (προσαρμογή και ύφεση)».