Μια εδαφική διαμάχη 200 ετών εισέρχεται σε ένα κεφάλαιο επικίνδυνης κλιμάκωσής της, με δημοψήφισμα που εμφανώς υποκινείται από το πλούσιο υπέδαφος της διαφιλονικούμενης περιοχής. Το μήλον της Εριδος είναι το Εσεκίμπο, μια έκταση 160.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων που ανήκει στη Γουιάνα από το 1899 και τη σχετική απόφαση επιτροπής διαιτησίας την οποία είχε αποδεχθεί η Βενεζουέλα μέχρι το 1962. Εκτοτε, όμως, η Βενεζουέλα άλλαξε γνώμη και άρχισε να το διεκδικεί, έως τώρα σε χαμηλούς τόνους. Το Καράκας υποστηρίζει πως ο ποταμός Εσεκίμπο στα ανατολικά της περιοχής αποτελεί το φυσικό σύνορό της με τη Γουιάνα, που έχει αναγνωρίσει από το 1777 το λεγόμενο Γενικό Καπετανάτο της Βενεζουέλας, μια αποικιοκρατική διοίκηση της Ισπανίας. Επικαλείται επίσης τη Συμφωνία της Γενεύης που υπεγράφη το 1966, πριν από την ανεξαρτησία της Γουιάνας από τη Βρετανία.
Κι ενώ όλα αυτά εκκρεμούν επί δεκαετίες, αν όχι επί αιώνες, το Καράκας αποφάσισε ξαφνικά να κλιμακώσει τις διεκδικήσεις του τώρα και να διεξαγάγει αύριο δημοψήφισμα. Θέτει στον λαό της Βενεζουέλας σειρά ερωτημάτων, που ουσιαστικά συνοψίζονται στο αν το Εσεκίμπο ανήκει στη Βενεζουέλα ή στη Γουιάνα. Από την πλευρά της, η κυβέρνηση της Τζορτζτάουν εκφράζει φόβους πως το Καράκας θα χρησιμοποιήσει το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος για να δημιουργήσει την «πολιτεία» του Εσεκίμπο και ουσιαστικά να το προσαρτήσει μονομερώς στην επικράτειά του, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου. Εχει ήδη την υποστήριξη της Caricom –κοινότητα των χωρών της Καραϊβικής– και του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών (OAS), ενώ έχει ζητήσει και την προστασία των Ηνωμένων Εθνών. Ολα αυτά θα έμοιαζαν απλώς αναχρονιστικοί εθνικισμοί, αν δεν επρόκειτο για μια ζώνη πλούσια σε πλουτοπαραγωγικές πηγές, που έχει μετατρέψει την άλλοτε πάμπτωχη Γουιάνα σε μια από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου. Το Εσεκίμπο αποτελεί περισσότερο από τα 2/3 του εδάφους της Γουιάνας, αλλά κυρίως είναι η περιοχή στην οποία οφείλει η χώρα τη… διαστημική εκτόξευση της οικονομίας της και τη μετατροπή της σε Ελ Ντοράντο, καθώς στο Εσεκίμπο βρίσκονται τα μεγαλύτερα κατά κεφαλήν αποθέματα αργού πετρελαίου στον κόσμο. Υπολογίζεται ότι ανέρχονται σε 11 δισ. βαρέλια.
Τον θησαυρό του υπεδάφους του Εσεκίμπο έχει εντοπίσει από το 2015 η ExxonMobil και έκτοτε η Γουιάνα έχει κατακλυσθεί από υπαλλήλους πετρελαϊκών βιομηχανιών, από υπερπολυτελή ξενοδοχεία, ενώ σύμφωνα με το ΔΝΤ τα έσοδά της έχουν τριπλασιαστεί από το 2017 και μετά, όπως και το μέγεθος της οικονομίας της. Μέχρι τον Σεπτέμβριο η χώρα είχε ήδη εισπράξει 1,88 δισ. δολ. από τα έσοδα του πετρελαίου και από εισφορές στο κρατικό ταμείο εθνικών πόρων. Ο όγκος του πετρελαίου που βρίσκεται στο υπέδαφος των ακτών της έχει, άλλωστε, προσελκύσει το ενδιαφέρον του ΟΠΕΚ, που φλερτάρει τη Γουιάνα και της έχει προτείνει να προσχωρήσει, αποκτώντας μια θέση δίπλα στη Σαουδική Αραβία και το Ιράκ. Τον περασμένο μήνα, άλλωστε, η Γουιάνα, που έχει προτιμήσει την ανεξαρτησία και αποφεύγει την πολιορκία του ΟΠΕΚ, ανακοίνωσε ότι εντόπισε νέο και «σημαντικό» κοίτασμα πετρελαίου στο Εσεκίμπο. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της, το νέο κοίτασμα προσθέτει τουλάχιστον άλλα 10 δισ. βαρέλια αργό στα αποθέματά της, περισσότερα δηλαδή από όσα διαθέτει το Κουβέιτ ή από όσα έχουν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Στη συνέχεια, η Τζορτζτάουν έσπευσε να αναθέσει συμβόλαια εξόρυξης σε οκτώ εταιρείες, ξένες και εγχώριες. Προκάλεσε, έτσι, την αντίδραση του προέδρου της Βενεζουέλας, Νίκολας Μαδούρο, που χαρακτήρισε τον Ιρφάαν Αλί, ομόλογό του της Γουιάνας, «σκλάβο» του αμερικανικού πετρελαϊκού κολοσσού της ExxonMobil. Από την πλευρά της η Exxon και οι εταίροι της, η κινεζική CNOOC και η Hess, δεν αφήνουν τίποτε στην τύχη, αλλά μεριμνούν ώστε να αφήνουν παντού το αποτύπωμά τους. Μέχρι στιγμής η Exxon έχει δαπανήσει σχεδόν ένα δισ. δολ., με αποτέλεσμα να έχει επενδύσει στην άλλοτε αποικία της Βρετανίας, που καλύπτεται από οργιώδη ζούγκλα, περισσότερα από όσα έχει τοποθετήσει σε αναδυόμενες αγορές της Ασίας και της Αφρικής. Στα τέλη Οκτωβρίου, άλλωστε, η Chevron, μόνιμη ανταγωνίστρια της Exxon, διείσδυσε στο χρυσωρυχείο της Γουιάνας εξαγοράζοντας το 1/3 της Hess έναντι 53 δισ. δολ. Οι δρόμοι της Τζορτζτάουν είναι γεμάτοι με το σύνθημα «το Εσεκίμπο είναι δικό μας». Η Γουιάνα έχει ήδη ενισχύσει τις στρατιωτικές της δυνάμεις κοντά στα σύνορα με τη Βενεζουέλα, ενώ ΜΜΕ της Λατινικής Αμερικής υποστηρίζουν πως η Βραζιλία έχει στείλει στρατό στην περιοχή. Και το ερώτημα είναι αν η κλιμάκωση μπορεί να οδηγήσει σε πόλεμο.