Oι εξελίξεις στον κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) «τρέχουν» και ένα από τα βασικά θέματα συζήτησης είναι εάν τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα θα πρέπει να είναι ιδιόκτητα, ελεγχόμενα δηλαδή από τους κατασκευαστές τους, ή «ανοιχτού κώδικα», με συνεισφορές από την ευρύτερη κοινότητα. Πρωτοπόροι του κλάδου, όπως οι OpenAI, Microsoft και Google, θεωρούν πιο λογικό να διατηρούνται τα νέα μοντέλα υπό αυστηρότερο έλεγχο.
Αλλοι ωστόσο, όπως η IBM και η Meta, είναι πεπεισμένοι ότι μια ανοικτή προσέγγιση έχει περισσότερο νόημα, γι’ αυτό και αποφάσισαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους με περισσότερους από 50 «ομοϊδεάτες» –εταιρείες, ερευνητικές ομάδες και ακαδημαϊκά ιδρύματα– για να εγκαινιάσουν την AI Alliance, μια κοινότητα που επικεντρώνεται στην προώθηση της «ανοικτής, ασφαλούς και υπεύθυνης τεχνητής νοημοσύνης». Μεταξύ άλλων η ομάδα λέει ότι θέλει να συμβάλει στη δημιουργία πολύγλωσσων μοντέλων τα οποία μπορούν να «βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που αφορούν ολόκληρη την κοινωνία στο κλίμα, στην εκπαίδευση και όχι μόνο».
Ενα χρόνο μετά το ντεμπούτο του δημοφιλούς ChatGPT που άλλαξε τα δεδομένα στον κλάδο, ο συνασπισμός ΑΙ, στον οποίο συμμετέχουν μεταξύ άλλων η Intel, η Oracle, το Πανεπιστήμιο Κορνέλ και το Εθνικό Ιδρυμα Επιστημών, συγκεντρώνει πόρους, όπως διεμήνυσε, για να ενισχύσει την «καινοτομία και την ανοιχτή επιστήμη» στην τεχνητή νοημοσύνη. Τα μέλη της υποστηρίζουν σε μεγάλο βαθμό τον «ανοιχτό κώδικα», μια προσέγγιση που θέλει την τεχνολογία να μοιράζεται ελεύθερα και βασίζεται στο ιστορικό συνεργασίας μεταξύ των κολοσσών της Big Tech, των ακαδημαϊκών και ενός κινήματος ανεξάρτητων προγραμματιστών.
Η IBM ανακοίνωσε ότι βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις από τον περασμένο Αύγουστο με τη Meta για να φέρει σε επαφή οργανισμούς που δεν είχαν την ευκαιρία να βρεθούν στο προσκήνιο όπως η OpenAI (του ChatGPT), δήλωσε ο Ντάριο Γκιλ, ανώτερος αντιπρόεδρος της IBM και διευθυντής της ερευνητικής ομάδας του αμερικανικού κολοσσού. «Ημασταν λίγο δυσαρεστημένοι με τη συνολική συζήτηση για την τεχνητή νοημοσύνη τον τελευταίο χρόνο. Δεν αισθανόμασταν ότι αντικατοπτρίζει την ποικιλομορφία του οικοσυστήματος που κάνει δυνατή την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης».
Και αυτό γιατί η OpenAI και οι ανταγωνιστές της, όπως oι Anthropic και Cohere, ηγήθηκαν σε μεγάλο βαθμό της ανάπτυξης προηγμένων μοντέλων AI που κατασκευάστηκαν ως κλειστά ή ιδιόκτητα συστήματα τα οποία διαχειρίζονται οι δημιουργοί τους και απαιτούν από τις εταιρείες να πληρώσουν για τη χρήση τους. Πολλά από τα μέλη της συμμαχίας AI Alliance ωστόσο είναι εταιρείες με δικά τους προϊόντα τεχνητής νοημοσύνης που δυσκολεύτηκαν να ακολουθήσουν μια πορεία προς τα εμπρός, μετά τον «θόρυβο» που προκάλεσαν η OpenAI και ο επενδυτικός εταίρος της, η Microsoft.
Η AI Alliance θέλει να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που αφορούν ολόκληρη την κοινωνία στο κλίμα, στην εκπαίδευση και όχι μόνο.
Για πολλές από αυτές τα έσοδα από την επιχειρηματική τεχνολογία οδηγούν μεγάλο μέρος της ανάπτυξής τους. Οι επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο θα δαπανήσουν σχεδόν 16 δισ. δολάρια μόνο για εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης που δημιουργούνται φέτος, σύμφωνα με πρόβλεψη της ερευνητικής εταιρείας International Data Corp, με τις δαπάνες να αγγίζουν τα 143 δισ. δολάρια μέχρι το 2027. Με άλλα λόγια, ο σύνθετος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης της γενετικής τεχνητής νοημοσύνης θα είναι σχεδόν 13 φορές μεγαλύτερος από τις παγκόσμιες δαπάνες IT για την ίδια τετραετία, δηλαδή από το 2023 έως το 2027.
Η ιστορία της ίδιας της IBM στην τεχνητή νοημοσύνη αμαυρώθηκε από την αποτυχία του συστήματος Watson, το νέο της σύστημα ονόματι Watsonx ωστόσο είναι μια εντελώς νέα πλατφόρμα, λένε οι «εγκέφαλοί» του. Η Meta έχει αναπτύξει επίσης τα δικά της μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης, παρά το γεγονός ότι έμεινε πίσω τα τελευταία χρόνια. Μετά την «ανταρσία» στο OpenAI στο τέλος Νοεμβρίου, οι επιχειρήσεις θέλουν να έχουν περισσότερους παρόχους προϊόντων τεχνητής νοημοσύνης για να μειώσουν τον κίνδυνο συνεργασίας με έναν και μόνο προμηθευτή, ενώ εξερευνούν άλλα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης ως βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις. «Αν πιστεύετε ότι το μέλλον της τεχνητής νοημοσύνης θα καθοριστεί από δύο, τρία ή πέντε ιδρύματα, κάνετε λάθος», καταλήγει ο Γκιλ της IBM, εκφράζοντας την ελπίδα ότι η νέα ομάδα δείχνει έμπρακτα πως η ανοιχτή καινοτομία είναι ένας κόσμος στον οποίο αξίζει κανείς να επενδύσει.
Οι σημαντικοί σταθμοί ανάπτυξης της AI
Σμήνη από «δολοφονικά» drones τεχνητής νοημοσύνης θα μπορούσαν σύντομα να πλημμυρίσουν τα πεδία των μαχών. Η Humane, μια εταιρεία που συστάθηκε από δύο πρώην υπαλλήλους της Apple, λέει ότι το ΑΙ pin της, ένα μικρό «έξυπνο» μαγνητικό μενταγιόν, μπορεί να απελευθερώσει τον κόσμο από τον εθισμό στα smartphones. Ενώ πολύ σύντομα «πράκτορες ΑΙ» θα μπορούν να αποστέλλουν emails, να προγραμματίζουν συναντήσεις, να κάνουν κρατήσεις σε εστιατόρια και να χειρίζονται άλλες περίπλοκες εργασίες στη θέση μας. Πώς απέκτησε όμως η τεχνητή νοημοσύνη τόσο νευραλγικό ρόλο στη ζωή και την καθημερινότητά μας; Ας ρίξουμε μια ματιά σε οκτώ βασικές στιγμές που οδήγησαν στην κυριαρχία της AI στο μυαλό των CEO και των υπευθύνων χάραξης πολιτικής.
Από την πρώτη συγκέντρωση μελετητών το 1956 μέχρι την άφιξη του ChatGPT το 2022.
Tο ιδρυτικό γεγονός για την AI θεωρείται μια καλοκαιρινή συγκέντρωση μελετητών στο Dartmouth College στο Ανόβερο του Νιου Χαμσάιρ, το 1956. Διοργανώθηκε από τον Τζον Μακάρθι, έναν επιστήμονα υπολογιστών στον οποίο πιστώθηκε η επινόηση του όρου «τεχνητή νοημοσύνη», ύστερα από δεκαετίες σχετικής έρευνας, μεταξύ άλλων από τον «πατέρα της επιστήμης των υπολογιστών», Αλαν Τούρινγκ. Ακολούθησε ένας κύκλος άνθησης – απώλειας, με την έρευνα να διακόπτεται τη δεκαετία του 1970, εν μέσω σκεπτικισμού σχετικά με τις δυνατότητες της ΑΙ. Στη δεκαετία του 1980 παρατηρήθηκε ανανεωμένο εταιρικό ενδιαφέρον, καθώς και μια φιλόδοξη προσπάθεια από την ιαπωνική κυβέρνηση, ενώ μέχρι τη δεκαετία του 1990, οι επενδυτές κουράστηκαν εκ νέου και εκατοντάδες εταιρείες άρχισαν να καταποντίζονται. Σταθμός για την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης θεωρείται το 1997, όταν ο Deep Blue, ένας υπολογιστής της IBM ο οποίος μπορούσε να παίζει σκάκι, νίκησε τον παγκόσμιο πρωταθλητή Γκάρι Κασπάροφ.
Το 2015 ιδρύθηκε ο κολοσσός OpenAI από μία ομάδα επενδυτών τεχνολογίας, μεταξύ των οποίων οι Ελον Μασκ και Πίτερ Τίελ που δέσμευσαν 1 δισ. δολάρια σε μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση για ένα εγχείρημα AI που θα ωφελούσε, όπως υπόσχονταν, την ανθρωπότητα. Τρία χρόνια μετά εμφανίστηκαν τα νευρωνικά δίκτυα που έφεραν επανάσταση στον κλάδο, τα λεγόμενα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα που «εκπαιδεύονταν» αναλύοντας τεράστιες ποσότητες κειμένου. Το BERT με την υπογραφή της Google μπορούσε να ολοκληρώσει προτάσεις και σηματοδότησε μια σημαντική ανακάλυψη. To 2020 ήταν μια χρονιά ορόσημο για τους «αρνητές» της ανεξέλεγκτης προόδου. Η πολιτική ακτιβίστρια και ερευνήτρια στην Google Τίμνιτ Γκεμπρού και οι συνάδελφοί της έγραψαν μια εργασία σημειώνοντας τις προκαταλήψεις και τα επικίνδυνα κενά των μεγάλων γλωσσικών μοντέλων, την οποία η Google αρνήθηκε να δημοσιεύσει. Η ίδια εκδιώχθηκε από την εταιρεία, ενώ λίγους μήνες αργότερα ακολούθησε και η συνεπικεφαλής στο τμήμα Ethical AI, Μάργκαρετ Μίτσελ.
Ορόσημο στην «έκρηξη» της ΑΙ είναι το δίχως άλλο το 2022 και η άφιξη του ChatGPT, του πολυσυζητημένου διαδικτυακού chatbot της OpenAI. Η ακρίβειά του επικρίνεται, η ικανότητά του όμως να παρέχει δοκίμια εισαγωγής στο κολέγιο και συμβουλές ζωής σηματοδοτεί μια σημαντική ανακάλυψη για την AI, εγείροντας παράλληλα ανησυχίες για την ορθή χρήση του. Στις 17 Νοεμβρίου, «ο κόσμος της ΑΙ» κατέρρευσε για λίγο, όταν ο διευθύνων σύμβουλος της OpenAI, Σαμ Αλτμαν, απομακρύνθηκε από το διοικητικό συμβούλιο για να επιστρέψει λίγες μέρες αργότερα, αφού οι υπάλληλοι απείλησαν να παραιτηθούν. Το επεισόδιο υπογράμμισε το χάσμα που επικρατεί στον κλάδο, μεταξύ των αισιόδοξων και εκείνων που ανησυχούν για την ανορθόδοξη χρήση της τεχνολογίας.
