Το ψηφιακό εμπόριο, από τις πωλήσεις λογισμικού έως την ηλεκτρονική ροή ταινιών, διαδραματίζει μεγαλύτερο ρόλο από ποτέ στην παγκόσμια οικονομία. Ωστόσο, καθώς πολλές αναπτυσσόμενες χώρες καταβάλλουν προσπάθειες να συμμετάσχουν πλήρως στο ψηφιακό εμπόριο, τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για μεταρρυθμίσεις, οι οποίες βελτιώνουν τη συμπερίληψή τους – και αυτό μπορεί να ξεκινήσει από τη διατήρηση των τρεχουσών συνθηκών άνευ δασμών. Το ψηφιακό εμπόριο διαθέτει πολλά μοναδικά οφέλη πέραν εκείνων του συμβατικού.
Λόγου χάριν, οι συναλλαγές σε λογισμικό βοηθούν στην ψηφιοποίηση της οικονομίας, αυξάνοντας την αποτελεσματικότητα και ενισχύοντας την παραγωγικότητα. Το εμπόριο των υπηρεσιών ηλεκτρονικών μέσων, όπως οι συνδρομές σε ξένα περιοδικά, προωθεί τη διασυνδεσιμότητα, την επικοινωνία και τη μετάδοση γνώσης και καινοτομίας. Επιπροσθέτως, οι ψηφιακές αγορές, όπως τα καταστήματα εφαρμογών, διευκολύνουν τη συμπερίληψη, μειώνοντας τους εμπορικούς φραγμούς για τις μικρές επιχειρήσεις και τις επιχειρήσεις τις διοικούμενες από γυναίκες. Η αξία του παγκόσμιου εμπορίου προϊόντων που παραδίδονται ψηφιακά αυξήθηκε στα 3,82 τρισ. δολάρια πέρυσι, αντιπροσωπεύοντας το μερίδιο ρεκόρ του 54% του εμπορίου υπηρεσιών. Με μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 8,1% για σχεδόν 20 χρόνια, έχει ξεπεράσει άλλες κατηγορίες εμπορίου.
Παρά τις ευκαιρίες αυτές, πολλές αναπτυσσόμενες οικονομίες και ιδίως χώρες χαμηλού εισοδήματος κινδυνεύουν να μείνουν πίσω. Οι λόγοι σχετίζονται με κενά στη συνδεσιμότητα, στις υποδομές στην τεχνολογία πληροφοριών και επικοινωνιών και στις ψηφιακές δεξιότητες, καθώς και με την έλλειψη προβλέψιμου και διαφανούς νομικού και ρυθμιστικού πλαισίου. Μια νέα έκθεση του ΔΝΤ, του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και άλλων διεθνών ιδρυμάτων με θέμα τον ρόλο του ψηφιακού εμπορίου στην ανάπτυξη ρίχνει φως σε ζητήματα, τα οποία μπορούν να αντιμετωπισθούν, και να καταστεί πιο συμπεριληπτικό το παγκόσμιο ψηφιακό εμπόριο.
Επιπλέον, οι εγχώριοι κανονισμοί και πολιτικές θα πρέπει να επιτρέπουν τις εξ αποστάσεως συναλλαγές, να ενισχύουν την εμπιστοσύνη στις ψηφιακές αγορές, να προωθούν την προσιτή πρόσβαση και να υποστηρίζουν τις διασυνοριακές παραδόσεις προϊόντων. Η παροχή κατάλληλων ασφαλιστικών δικλίδων σχετικά με τις ηλεκτρονικές συναλλαγές (όπως το απόρρητο των δεδομένων, η προστασία των καταναλωτών και η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο) είναι απαραίτητη για την ευημερία του ψηφιακού εμπορικού οικοσυστήματος. Συν τοις άλλοις, η διεθνής συνεργασία για το ψηφιακό εμπόριο έχει ζωτική σημασία, ώστε να προωθηθούν κοινοί κανόνες στη διεξαγωγή του, οπότε να μπορεί και να αναπτύσσεται και να ωφελεί.
Αν και οι συμφωνίες του ΠΟΕ καλύπτουν όλους τους τύπους εμπορίου, ο μόνος πολυμερής κανόνας που αφορά το ψηφιακό εμπόριο είναι το μορατόριουμ των τελωνειακών δασμών στις ηλεκτρονικές μεταδόσεις. Το μορατόριουμ, το οποίο παρατείνεται περιοδικά από την εισαγωγή του το 1998, απαγορεύει τους δασμούς στις ψηφιακές εισαγωγές, συμβάλλοντας έτσι σε ένα σταθερό και προβλέψιμο περιβάλλον πολιτικής για το ψηφιακό εμπόριο. Τώρα, το εάν θα παραταθεί το μορατόριουμ, θα είναι ένα από τα μείζονα ζητήματα που θα απασχολήσουν τη 13η υπουργική διάσκεψη του ΠΟΕ τον Φεβρουάριο.
Ενα πολυσυζητημένο σημείο στο πλαίσιο των συνομιλιών πριν από τη διάσκεψη στο Αμπου Ντάμπι έχει να κάνει με τις δημοσιονομικές επιπτώσεις του μορατόριουμ. Ορισμένες χώρες φοβούνται πως οι ισχύοντες κανόνες θα μπορούσαν να βλάψουν τις δυνατότητες εσόδων και να περιορίσουν τον χώρο άσκησης της πολιτικής τους. Οι υπάρχουσες μελέτες πάντως δείχνουν ότι το μορατόριουμ έχει σχετικά μικρό αντίκτυπο στα δημοσιονομικά έσοδα – μεταξύ 0,01% και 0,33% επί των συνολικών κρατικών εσόδων κατά μέσον όρο.
* Οι κ. Μισέλ Ρούτα και Ανταμ Τζακούμπικ είναι επιστημονικά στελέχη του ΔΝΤ. Το άρθρο δημοσιεύεται στο ιστολόγιο του Ταμείου.
