Η τεχνητή νοημοσύνη, οι επιδόσεις και οι προοπτικές ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, οι πολιτικές υποστήριξης της καινοτομίας, καθώς και η παρουσία ενός αναδυόμενου οικοσυστήματος νεοφυών επιχειρήσεων στην Ελλάδα βρέθηκαν, μεταξύ άλλων, στο επίκεντρο της συζήτησης που πραγματοποιήθηκε μεταξύ του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του Νιλ Ράιμερ, συνιδρυτή του μεγαλύτερου επενδυτικού fund της Ευρώπης, Index Ventures. Η συζήτηση με τίτλο «Η Ελλάδα και ο κόσμος το 2024» πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο ετήσιας χριστουγεννιάτικης εκδήλωσης που διοργάνωσε πριν από λίγες ημέρες η Endeavor Greece και στην οποία παρευρέθησαν προσωπικότητες από τον χώρο της επιχειρηματικότητας, των επενδύσεων αλλά και της πολιτικής σκηνής.
Οι startups
«Υπάρχει ήδη ένα οικοσύστημα. Επομένως, τα περισσότερα από τα κομμάτια βρίσκονται στη θέση τους όσον αφορά στην κοινότητα των ανθρώπων που δραστηριοποιούνται στο επιχειρηματικό οικοσύστημα. Αλλάξαμε τους νόμους και το κανονιστικό πλαίσιο για να διευκολύνουμε την επιστροφή στην Ελλάδα με συγκεκριμένες φοροελαφρύνσεις. Θεωρώ ότι το σύστημα δικαιωμάτων προαίρεσης για την απόκτηση μετοχών (stock options) έκανε μεγάλη διαφορά ως προς την ευθυγράμμιση του φορολογικού μας καθεστώτος με, ουσιαστικά, κοινές πρακτικές στον κόσμο των νεοφυών επιχειρήσεων. Το ρυθμιστικό πλαίσιο έχει, σε μεγάλο βαθμό, απλοποιηθεί. Είναι εύκολο να ιδρύσεις μια εταιρεία στην Ελλάδα. Το ψηφιακό κράτος βοηθάει πολύ όσον αφορά στην αλληλεπίδραση μεταξύ των εταιρειών και των κρατικών μηχανισμών. Δεν έχουμε φτάσει ακόμη στο επιθυμητό σημείο, αλλά είναι πολύ πιο εύκολο να ιδρύσεις μια επιχείρηση στην Ελλάδα σήμερα», επισημαίνει o κ. Μητσοτάκης μιλώντας για το οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων που αναπτύσσεται στη χώρα μας.
Από την πλευρά του ο Νιλ Ράιμερ αποτιμά θετικά το σύστημα stock options που έχει υιοθετήσει η Ελλάδα, εκφράζοντας την άποψη πως αυτό θα πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω. «Το σημαντικό είναι ότι δεν φορολογείτε τα δικαιώματα προαίρεσης απόκτησης μετοχών τη στιγμή της χορήγησής τους, γεγονός που ακυρώνει το κίνητρο ενός προγράμματος stock options. Αρα αυτό είναι πολύ σημαντικό», εκτιμά ο ίδιος, επισημαίνοντας πως «παρεμπιπτόντως, ένα πράγμα που πιστεύω πως θα είναι πραγματικά ενδιαφέρον όταν αναφέρεστε σε scaleups, θα ήταν να συνεργαστείτε με ορισμένα σημαντικά κράτη της Ε.Ε., ώστε να μπορείτε να μεταφέρετε αυτά τα συστήματα σε όλες τις χώρες. Διότι αν κάποιος δημιουργήσει μια επιχείρηση εδώ και μετά θέλει να δημιουργήσει κάτι και στη Γερμανία ή στο Ηνωμένο Βασίλειο, θα ήταν άδικο γι’ αυτούς τους εργαζομένους να μην έχουν την ίδια φορολογική μεταχείριση όπως στην Ελλάδα ή κάτι παρόμοιο. Και προφανώς θα μπορούσε να είναι αμοιβαίο, σωστά;» διερωτάται. «Ετσι οι εργαζόμενοι θα μπορούν να κινηθούν πέρα από αυτά τα σύνορα και να μη χάσουν τα οφέλη ενός καλά δομημένου προγράμματος δικαιωμάτων προαίρεσης για την απόκτηση μετοχών», αναφέρει.
Συγκριτικό πλεονέκτημα
Αναφερόμενος στα πλεονεκτήματα της Ελλάδας, ο κ. Μητσοτάκης εστίασε και στο ταλέντο που έχει η χώρα. «Αν εξετάσετε, ωστόσο, ποιο είναι το συγκριτικό μας πλεονέκτημα, πιστεύω ότι σε μεγάλο βαθμό είναι η δεξαμενή ταλαντούχων ανθρώπων και το γεγονός ότι, παρά τις δυσκολίες, έχουμε ένα καλό σύστημα δημόσιων πανεπιστημίων, που παράγει αποφοίτους οι οποίοι είναι ενεργοί και πολύ πιο ενημερωμένοι σχετικά με τις ευκαιρίες απασχόλησης στον κόσμο των νεοφυών επιχειρήσεων». «Αυτό που βρίσκω συναρπαστικό είναι ότι αναπτύσσονται τεχνολογικά clusters όχι μόνο στην Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη, αλλά και σε πόλεις όπως τα Γιάννενα, για παράδειγμα, η Πάτρα ή το Ηράκλειο. Αυτό από μόνο του είναι μια πολύ πολύ ενδιαφέρουσα εξέλιξη. Βέβαια δεν είναι τυχαίο ότι αυτά τα οικοσυστήματα συνδέονται συνήθως με καλής ποιότητας πανεπιστήμια. Αλλο ένα πλεονέκτημα που έχει η Ελλάδα, φυσικά, είναι η διασπορά της».
Η ευκαιρία
Ο Νιλ Ράιμερ αναφέρθηκε στo Index Ventures, το venture capital που ιδρύθηκε το 1996 και εξελίχθηκε στο μεγαλύτερο στην Ευρώπη, ανακαλώντας στη μνήμη του τους στόχους που είχε θέσει όταν ξεκινούσε το εγχείρημά του. «Ηταν μια τεράστια ευκαιρία και ήταν πολύ φιλόδοξο από εμάς να νομίζουμε, το 1996, πως θα μπορούσαμε να αφήσουμε το στίγμα μας στον κόσμο των venture capitals». «Θέσαμε τους στόχους μας, να ανταγωνιστούμε τις καλύτερες εταιρείες στον κόσμο, οι οποίες τότε βρίσκονταν στη Σίλικον Βάλεϊ. Επειδή αποφασίσαμε ότι εάν προσπαθούσαμε απλώς να είμαστε οι καλύτεροι στην Ευρώπη ή οι καλύτεροι στην Ελβετία, τη Γερμανία και την Αυστρία δεν θα είχε σημασία, αφού στο τέλος της ημέρας τα κεφάλαια που επενδύουμε, οι θεσμοί που μας χορηγούν κεφάλαια ψάχνουν για αποτελέσματα που τους αποζημιώνουν για τον τεράστιο κίνδυνο που αναλαμβάνουν». O ίδιος κάνοντας μια αποτίμηση εκείνης της εποχής λέει πως «εκ των υστέρων διαπιστώνω πως είμαι χαρούμενος που ξεκινήσαμε τότε διότι μάθαμε πολλά, και σε εκείνη την περίοδο είδαμε τεράστιες αλλαγές στην Ευρώπη. Τότε ξεκινούσαμε όλες τις συναντήσεις μας με μια διαφάνεια που εξηγούσε τι είναι το venture capital». Πλέον αυτό δεν είναι απαραίτητο. «Τώρα ο κόσμος καταλαβαίνει πως είναι μέρος του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Το venture capital παίζει σημαντικό ρόλο σε πολλά χαρτοφυλάκια, αλλά κυρίως προωθεί την καινοτομία, τη δημιουργία θέσεων εργασίας καθώς και τη δημιουργία επιχειρήσεων σε πολλές οικονομίες. Και είμαστε πάρα πολύ ικανοποιημένοι να βλέπουμε αυτή τη μετάβαση, αυτόν τον μετασχηματισμό που πραγματοποιείται στην Ευρώπη. Αναγνωρίζουμε όμως ακόμη πως είναι πραγματικά μόνο η αρχή».
Βρίσκω συναρπαστικό ότι αναπτύσσονται τεχνολογικά clusters όχι μόνο στην Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη, αλλά και στα Γιάννενα, στην Πάτρα ή στο Ηράκλειο.
Ερωτηθείς για την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών οικοσυστημάτων καινοτομίας, ο ίδιος τονίζει πως η δημιουργία ενός ανθεκτικού οικοσυστήματος καινοτομίας αποτελεί μια συνειδητή επιλογή για τις χώρες που θέτουν στρατηγικά την τεχνολογία, την καινοτομία και τη δημιουργία επιχειρήσεων στον πυρήνα της οικονομίας τους. Απαιτεί πολλή ενέργεια για να ενεργοποιηθεί, αλλά μόλις ξεκινήσει αυτή η δυναμική καθίσταται αυτο-διατηρούμενη.
Η ελληνική οικονομία
«Ηταν μια πολύ ευχάριστη έκπληξη το γεγονός ότι ο “Economist” μας κατέταξε ως την οικονομία με τις καλύτερες επιδόσεις, ως την αγορά με τις καλύτερες επιδόσεις ανάμεσα σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ, εξετάζοντας διάφορους δείκτες. Πιστεύω ότι είναι μια σημαντική επιβεβαίωση της σημαντικής δουλειάς που έχουμε κάνει όσον αφορά στον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας και την τοποθέτησή της σε μια βιώσιμη αναπτυξιακή πορεία, ενώ ταυτόχρονα διασφαλίζουμε ότι διαχειριζόμαστε τα δημόσια οικονομικά με υπεύθυνο τρόπο». Αυτό επισήμανε ο κ. Μητσοτάκης μιλώντας για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και ερωτηθείς από τον Παναγιώτη Καραμπίνη, managing director της Endeavor Greece, για την επιλογή του περιοδικού «Economist» να κατατάξει την Ελλάδα στην πρώτη θέση από πλευράς επιδόσεων για το 2023. «Βέβαια πιστεύω ότι μέρος της επιτυχίας της ελληνικής οικονομίας σχετίζεται επίσης με το γεγονός ότι πετύχαμε διαφοροποίηση πέρα από ορισμένους κλάδους, οι οποίοι ασφαλώς εξακολουθούν να είναι πολύ σημαντικοί για την ελληνική ανάπτυξη, όπως ο τουρισμός, και στραφήκαμε σε νέους τομείς. Πιστεύω ότι το οικοσύστημα των νεοφυών επιχειρήσεων και οι επενδύσεις που έχουμε κάνει στις νέες τεχνολογίες συμβάλλουν σημαντικά στην αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της ελληνικής οικονομίας».
Τεχνητή νοημοσύνη
«Πιστεύω πράγματι πως η τεχνητή νοημοσύνη προσφέρει μια ευκαιρία», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Ράιμερ, καθώς η συζήτηση προχωρεί στην τεχνητή νοημοσύνη και στις ευκαιρίες ή τις προκλήσεις που μπορεί να φέρει. «Ωστόσο η τεχνητή νοημοσύνη είναι το είδος της τεχνολογίας το οποίο εμφανίζεται κάθε, δεν θα έλεγα μία δεκαετία, αλλά πολλές δεκαετίες. Επίσης εξισώνει τους παίκτες στην αγορά. Εχουμε πολλές εταιρείες στο χαρτοφυλάκιό μας που πηγαίνουν πολύ καλά, αλλά τώρα ανησυχούν επειδή έχει εμφανιστεί αυτή η τεχνολογία που μπορεί να εξαλείψει την ανάγκη γι’ αυτό που έχουν χτίσει και πουλάνε. Και φυσικά προσπαθούν να διερωτηθούν πώς μπορούμε να ανανεωθούμε εκ βάθρων; Είναι όμως δύσκολο να κάνεις κάτι τέτοιο όταν έχεις ήδη παρουσιάσει στην αγορά ένα προϊόν ή μια υπηρεσία και έχεις εκατοντάδες εκατ. δολάρια έσοδα, με την εταιρεία σου να διαθέτει ήδη χιλιάδες υπαλλήλους», υποστηρίζει. «Είσαι αφοσιωμένος προς την κατεύθυνση που έχεις χαράξει και κάποιος μπορεί να εμφανιστεί από το πουθενά με τρεις ανθρώπους και ένα πρωτότυπο και να προσπεράσει εσένα και οτιδήποτε έχεις χτίσει μέχρι τότε», αναφέρει μιλώντας για την έλευσή της τεχνητής νοημοσύνης.
Μιλώντας για τις εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης o κ. Μητσοτάκης, με τη σειρά του, λέει πως «οι ευκαιρίες είναι αναρίθμητες, από την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής μέχρι εφαρμογές που σχετίζονται με την πολιτική προστασία και την έγκαιρη ανίχνευση πυρκαγιών. Το ζητούμενο είναι: ας εξετάσουμε τους τομείς πολιτικής που μπορούν πραγματικά να αλλάξουν ριζικά από την τεχνητή νοημοσύνη και ας προσπαθήσουμε να υλοποιήσουμε πιλοτικές εφαρμογές, να εφαρμόσουμε αυτή την τεχνολογία αιχμής για να επιτύχουμε καλύτερα αποτελέσματα στη δημόσια πολιτική».