Η Πορτογαλία δεν θα καταργήσει το καθεστώς της «χρυσής βίζας», στο εξής όμως οι ξένοι που θέλουν να την αποκτήσουν δεν θα πρέπει να αποκτήσουν ακίνητα, αλλά να τοποθετήσουν χρήματα σε επενδυτικά ταμεία, τα οποία αναμένουν έκρηξη εισροών. Στις αρχές του 2023 η πορτογαλική κυβέρνηση είχε ανακοινώσει ότι θα καταργούσε το εν λόγω σύστημα, με φόντο και την επιδείνωση της στεγαστικής κρίσης, έκτοτε όμως έχει απλώς αυστηροποιήσει τους κανόνες για την απόκτηση βίζας. Προηγουμένως είχε προσπαθήσει να στρέψει τις επενδύσεις σε ακίνητα μακριά από τις μεγάλες πόλεις, σε αραιοκατοικημένες περιοχές.
Το πρόγραμμα, το οποίο προσφέρει σε πλούσιους υπηκόους τρίτων χωρών που επενδύουν στην Πορτογαλία το δικαίωμα να ζήσουν στη χώρα, έχει προσελκύσει κεφάλαια ύψους 7,3 δισ. ευρώ από την έναρξή του το 2012. Οι περισσότεροι συμμετέχοντες είναι από την Κίνα, τη Βραζιλία και τις ΗΠΑ, ενώ περίπου το 90% των χρημάτων αυτών κατευθύνθηκε σε αγορές ακινήτων, με αποτέλεσμα να «πάρουν φωτιά» οι τιμές κατοικιών σε μια από τις φτωχότερες χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Η Κομισιόν εν τω μεταξύ έχει ζητήσει να σταματήσουν τέτοια προγράμματα, επικαλούμενη κινδύνους για την ασφάλεια.
Η τοποθέτηση χρημάτων σε επενδυτικά κεφάλαια ήταν μια επιλογή στο πλαίσιο του πορτογαλικού συστήματος από το 2015, στο εξής όμως αναμένεται να γίνει η βασική προϋπόθεση για την απόκτηση «χρυσής βίζας». «Η ακίνητη περιουσία πάντα απομάκρυνε από τις άλλες επιλογές. Ο κύριος τύπος επένδυσης θα είναι στο εξής σε funds, δεν υπάρχει αμφιβολία», εξηγεί η δικηγόρος Βανέσα Λίμα από την Prime Legal, η οποία βοηθά τους ξένους να υποβάλουν αίτηση για βίζα. Για να είναι επιλέξιμοι, οι υποψήφιοι πρέπει να μεταφέρουν 500.000 ευρώ σε ένα ή περισσότερα ταμεία που πληρούν τις προϋποθέσεις. Μεταξύ εκείνων που ελπίζουν να επωφεληθούν είναι το επενδυτικό ταμείο βιώσιμης γεωργίας Pela Terra, το οποίο ήδη βοηθά στην αναγέννηση σχεδόν 2.500 στρεμμάτων γεωργικής γης στην περιοχή Αλεντέζο. Ο Τζιμ Ντέιβιντσον, επενδυτής της Pela Terra από τις ΗΠΑ, λέει ότι η ακίνητη περιουσία ήταν το βασικό του κριτήριο όταν ξεκίνησε τη διαδικασία της «χρυσής βίζας», αλλά ότι είχε επίγνωση των αυξανόμενων αντιδράσεων προς το σχέδιο. Ενα άλλο ταμείο, το Sharing Education, επενδύει σε διεθνή σχολεία στην Πορτογαλία.
Αν και δεν υπάρχουν ακόμη επίσημα στοιχεία, δικηγόροι που ειδικεύονται στις «χρυσές βίζες» είπαν στο Reuters ότι αναμένουν πως τα επενδυτικά ταμεία σύντομα θα αντιπροσωπεύουν το 80%-90% όλων αυτών των επενδύσεων. Με την αγορά ακινήτων ωστόσο να μην επιτρέπεται, ορισμένοι θεωρούν ότι οι εισροές κεφαλαίων στην Πορτογαλία θα είναι τελικά μικρότερες. Μία άλλη επιλογή για την εξασφάλιση «χρυσής βίζας» είναι η συνεισφορά τουλάχιστον 250.000 ευρώ σε πολιτιστικά έργα ή 500.000 ευρώ στην επιστημονική έρευνα – ή η δημιουργία 10 θέσεων εργασίας, με τους υποψηφίους να έχουν λευκό ποινικό μητρώο και να αποδεικνύουν ότι δεν έχουν εκκρεμείς οφειλές.
Ορισμένοι αναλυτές θεωρούν ότι η εξαίρεση των επενδύσεων σε ακίνητα θα καταστήσει την Πορτογαλία λιγότερο ελκυστική για τους επενδυτές, οι οποίοι θα στραφούν σε άλλες, πιο ελαστικές χώρες, όπως η γειτονική Ισπανία. Πολλοί, τέλος, ανησυχούν επίσης για την πολιτική αστάθεια στη χώρα, όπου θα διεξαχθούν πρόωρες εκλογές τον Μάρτιο, μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης με φόντο μια σειρά σκανδάλων. Το κλίμα αβεβαιότητας λειτουργεί αποτρεπτικά για τις επενδύσεις.
