Ο Ιανουάριος είναι η εποχή για αναθεώρηση στόχων και σχεδίων και ανανέωση των δεσμεύσεών μας για τη ζωή μας, αλλά και επιστροφής προϊόντων, που δεν μας ικανοποιούν. Με ένα κλικ στην αντίστοιχη ιστοσελίδα μπορεί να δώσουμε πίσω μια αναβαθμισμένη μηχανή εσπρέσο, ίσως όχι και τόσο απαραίτητη, αλλά κι ένα εντυπωσιακό φόρεμα, που, αν και αγοράστηκε, δεν μπορούσε να φορεθεί χωρίς… πολύ σφίξιμο. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, οι επιστροφές ειδών στην Αμερική έφτασαν σε επίπεδα ρεκόρ το 2022. Το ποσοστό των προϊόντων που κατευθύνθηκαν πίσω στο κατάστημα διπλασιάστηκε στο 16% από 8% των πωλήσεων μεταξύ 2019 και 2022.
Η δε επιστροφή πραγμάτων στο Διαδίκτυο, όντας πανεύκολη –«απλώς σαρώστε τον κωδικό QR που έχετε λάβει!»– γίνεται σε τριπλάσιους ρυθμούς από τις επιστροφές στα φυσικά μαγαζιά. Δεδομένου ότι και απλό είναι και άνευ κόστους για μας, μας αρέσει να πιστεύουμε ότι τα ανεπιθύμητα παπούτσια μας πηγαίνουν εκεί από όπου προέρχονται, τακτοποιούνται και οδεύουν στην επόμενη πελάτισσα. Δυστυχώς, στην πραγματικότητα η διαδικασία απέχει πολύ από έναν ενάρετο κύκλο ανακύκλωσης. Οπως ισχύει για πολλά πράγματα στο Διαδίκτυο –εκφοβισμός, παραπληροφόρηση, θεωρίες συνωμοσίας–, όταν κάτι είναι εύκολο και «δωρεάν», συνήθως έχει ένα τρομακτικό και –σε μεγάλο βαθμό– κεκαλυμμένο κόστος. Πρόκειται για το τεράστιο κόστος της συσκευασίας επιστροφής, της επεξεργασίας και της μεταφοράς, αν κι αυτό που πολλοί διαδικτυακοί αγοραστές δεν συνειδητοποιούν είναι ότι πολλά επιστρεφόμενα προϊόντα δεν μεταπωλούνται καν.
Οι επιστροφές είναι πανάκριβες για τους ομίλους λιανεμπορίου, εξ ου και έχουν επικεντρωθεί στο να κάνουν τη διαδικασία όσο το δυνατόν πιο φθηνή και εύκολη για τον εαυτό τους και, ως επί το πλείστον, ο πλανήτης πληρώνει το τίμημα. Οι διαδικτυακές επιστροφές δημιουργούν 16 εκατ. τόνους εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ή το ισοδύναμο της κυκλοφορίας 3,5 εκατ. αυτοκινήτων στους δρόμους επί έναν ολόκληρο χρόνο. Πολλές φορές κοστίζει λιγότερο για τον λιανέμπορο να πετάξει απλώς το αντικείμενο, παρά να το επιθεωρήσει για ζημιές, να το επανασυσκευάσει και να το μεταπωλήσει. Οι επιστροφές ντάμπινγκ (μερικές φορές φέρουν τον χαρακτηρισμό «μη επισκευαζόμενο» ή «βλάβη») είναι συχνά λιγότερο δαπανηρές από την επαναχρησιμοποίησή τους.
Ορισμένες νεοφυείς επιχειρήσεις έχουν δημιουργήσει υπηρεσίες μεσάζοντα για να εξορθολογίσουν τη διαδικασία ή να αυξήσουν την «κυκλικότητα», εκτρέποντας τις επιστροφές σε διαδικτυακούς μεταπωλητές ή φιλανθρωπικά ιδρύματα, αλλά το πρόβλημα παραμένει και αφορά τρομακτικά μεγάλες ποσότητες. Μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, 2,6 εκατ. τόνοι επιστρεφόμενων ρούχων κατέληξαν σε χωματερές το 2020. Κι αυτή η ποσότητα είναι απλώς ρούχα. Αλλά ακόμη κι αν εξετάσουμε μόνο αυτή τη μία κατηγορία, τα νέα είναι δυσοίωνα. Οι διαδικτυακές αγορές ρούχων αντιπροσωπεύουν μια καλή ποσότητα επιστρεφόμενων απορριμμάτων. Οι πελάτες επιστρέφουν περίπου το 24% των ρούχων που αγοράστηκαν ηλεκτρονικά.
Αυτές οι ίδιες τάσεις αλλάζουν και τις αγοραστικές συνήθειες, καθώς το 63% των Αμερικανών παραδέχεται ότι αγοράζει πολλαπλά μεγέθη μέσω Διαδικτύου να τα δοκιμάσει στο σπίτι, ακολουθώντας μια πρακτική που ονομάζεται «bracketing» ή «προγραμματισμένες επιστροφές». Σύμφωνα με έκθεση της Vogue Business του 2022, «οι πελάτες έχουν αντικαταστήσει τα δοκιμαστήρια, αγοράζοντας πολλαπλά μεγέθη ηλεκτρονικά για να τα επιστρέψουν σωρηδόν». Αυτό είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο μεταξύ των Millennials και της Γενιάς Ζ. Τέλος, μια ακόμη περιβαλλοντικά επιζήμια πρακτική είναι η λεγόμενη «ντουλάπα», το να φοράς ένα ρούχο μια φορά μόνον, πριν το επιστρέψεις.