Κατόπιν των προεδρικών εκλογών στην Τουρκία τον Μάιο του 2023, σημειώθηκε μεταστροφή της νομισματικής πολιτικής σε περιοριστική, με κύριο στόχο την αναχαίτιση του υψηλού πληθωρισμού –που παραμένει διψήφιος από τον Οκτώβριο 2019, φθάνοντας έως στο 85,5% τον Οκτώβριο του 2022– και τη σταθεροποίησή του μεσοπρόθεσμα στο 5%. Από τον Ιούνιο έως τον Δεκέμβριο του 2023 πραγματοποιήθηκαν από την κεντρική τράπεζα επτά διαδοχικές αυξήσεις του επιτοκίου πολιτικής, συνολικού ύψους 3.400 μ.β., διαμορφώνοντάς το στο 42,5%. Ταυτόχρονα, όμως, ο πληθωρισμός επανήλθε σε ανοδική τροχιά, καθώς επιταχύνθηκε από 38,2% τον Ιούνιο σε 61,4%-62,0% την περίοδο Σεπτεμβρίου-Νοεμβρίου, ενώ τον Δεκέμβριο παρουσίασε μικρή περαιτέρω αύξηση, στο 64,8%.
Η επιτάχυνση του πληθωρισμού οφείλεται αφενός στη νέα ισχυρή υποχώρηση της ισοτιμίας της λίρας, π.χ. περίπου κατά 47% έναντι του δολαρίου έως τον Δεκέμβριο σε σύγκριση με τον Μάιο, τελευταίο μήνα πριν από την ορθολογική αλλαγή κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής για επίτευξη χαμηλότερου πληθωρισμού. Αυτή η εξέλιξη ενδεχομένως αποτυπώνει τη χαμηλή επενδυτική εμπιστοσύνη στη συνέπεια της νομισματικής πολιτικής μεσοπρόθεσμα και στην αποτελεσματικότητά της στην τουρκική οικονομία.
Ενας άλλος παράγοντας που οδήγησε στην εκ νέου άνοδο του πληθωρισμού είναι οι αυξήσεις από τον Ιούλιο στον κατώτατο μισθό (+34,0% στον καθαρό μισθό), στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων και στις συντάξεις (+25%), σε συνέχεια αντίστοιχων αυξήσεων στην αρχή του 2023, προκειμένου να περιοριστούν οι απώλειες αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών. Οι υψηλότεροι μισθοί, όμως, επηρεάζουν ανοδικά το κόστος παραγωγής των επιχειρήσεων, μετακυλίονται στις τιμές προϊόντων και υπηρεσιών, καταλήγοντας σε μια ανατροφοδοτούμενη σχέση αυξήσεων σε μισθούς και τιμές, η οποία αποτρέπει την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού.
Η αλλαγή νομισματικής πολιτικής εκ πρώτης όψης άσκησε θετικές επιδράσεις στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, καθώς το έλλειμμά του μειώθηκε κατά 51,8% την περίοδο Ιουλίου – Νοεμβρίου έναντι της ίδιας περιόδου του 2022, εν αντιθέσει με τη διεύρυνσή του το πρώτο εξάμηνο του 2023 κατά 27,3%. Ωστόσο, η βελτίωση προέρχεται αποκλειστικά από το ισοζύγιο αγαθών και, κυρίως, την υποχώρηση των εισαγωγών, εν πολλοίς λόγω των χαμηλότερων τιμών των ορυκτών καυσίμων, συνεπώς όχι από κάποια σημαντική βελτίωση ανταγωνιστικότητας των τούρκικων προϊόντων. Συνοψίζοντας, προκύπτει πως όσο δεν είναι συντονισμένες στην Τουρκία οι πολιτικές που κυρίως επηρεάζουν τις τιμές καταναλωτή και γενικότερα τα κόστη στην οικονομία (νομισματική και εισοδηματική πολιτική), ο χρονικός ορίζοντας αναχαίτισης του καλπάζοντος πληθωρισμού και αποκατάστασης της αξιοπιστίας της οικονομίας δεν θα είναι ορατός στο εγγύς μέλλον.
* EUROBANK RESEARCH