Μπορεί η επικράτηση των ΑΠΕ να θεωρείται δεδομένη και να οδηγεί σε μείωση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, ωστόσο, ένα μέρος της πτώσης θα αντισταθμιστεί από την αύξηση στις χρεώσεις δικτύου, προκειμένου να συντηρούνται οι νέες υποδομές που απαιτούνται για να σηκώσουν τον όγκο των ΑΠΕ, το κόστος των μηχανισμών capacity mechanisms για την αποζημίωση συμβατικών μονάδων προκειμένου να παραμένουν σε καθεστώς ψυχρής εφεδρείας, αλλά και σε επιδοτήσεις νέων τεχνολογιών στον χώρο των ΑΠΕ (μπαταρίες, θαλάσσια αιολικά κ.λπ.). Τα κόστη αυτά θα αυξάνονται ολοένα και περισσότερο, και κάποιος πρέπει να τα επωμιστεί. Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα μελέτης του ινστιτούτου Bruegel για την ανταγωνιστικότητα της Ε.Ε., που παρουσιάστηκε στους 27 υπουργούς Οικονομικών κατά τη συνεδρίαση του Eurogroup στις 15 Ιανουαρίου.
Σχεδόν ένα μήνα μετά, στην Ελλάδα η ΡΑΑΕΥ επιβεβαιώνει πλήρως τις εκτιμήσεις του Bruegel και δίνει μια πρόγευση του προβλήματος με τις αναμενόμενες υπέρογκες αυξήσεις των χρεώσεων δικτύων που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις καθώς θα αυξάνεται όλο και περισσότερο η διείσδυση των ΑΠΕ. Η ΡΑΑΕΥ διαπίστωσε ότι το μέτρο που νομοθέτησε τον Ιούλιο του 2022 για τον επιμερισμό κατά 50%, μεταξύ διαχειριστών και ηλεκτροπαραγωγών, του κόστους των έργων επέκτασης του συστήματος διανομής και μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας για τη σύνδεση έργων ΑΠΕ και θερμικών μονάδων οδηγεί σε σημαντικές αυξήσεις των χρεώσεων χρήσης δικτύου, που θα επιβαρύνουν αντίστοιχα νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Στην περίπτωση του δικτύου διανομής που διαχειρίζεται ο ΔΕΔΔΗΕ, σύμφωνα με τη ΡΑΑΕΥ, τα σχετικά ποσά είναι περιορισμένα και δεν πρόκειται να προκαλέσουν σοβαρές επιβαρύνσεις. Τα δεδομένα είναι διαφορετικά για το δίκτυο υψηλής τάσης που διαχειρίζεται ο ΑΔΜΗΕ, καθώς ο προϋπολογισμός των απαιτούμενων έργων επέκτασης είναι πολύ μεγαλύτερος. Η ΡΑΑΕΥ εκτιμά πως η ανάληψη του 50% του κόστους των έργων επέκτασης για τη σύνδεση ΑΠΕ και θερμικών μονάδων θα μπορούσε να αυξήσει τη ρυθμιζόμενη περιουσιακή βάση του ΑΔΜΗΕ έως και κατά 400 εκατ. ευρώ, οδηγώντας σε μεγάλη άνοδο τα τιμολόγια χρήσης συστήματος. Στην ολομέλεια της περασμένης Πέμπτης, αποφασίστηκε να σταλούν επιστολές στους διαχειριστές, μέσω των οποίων η ΡΑΑΕΥ εισηγείται μια διαφορετική μεθοδολογία απόδοσης για τις συγκεκριμένες δαπάνες, έτσι ώστε να περιοριστούν οι επιβαρύνσεις για τους καταναλωτές. Συγκεκριμένα, προτείνει τα ποσά που δαπανώνται για έργα επέκτασης δικτύου που θα συνδέουν ΑΠΕ και θερμικές μονάδες να μπαίνουν στην περιουσιακή βάση αλλά να ανακτώνται με το επιτόκιο δανεισμού του διαχειριστή και όχι με βάση το μεσοσταθμικό κόστος κεφαλαίου (WAACC). Με την ολοκλήρωση του διαλόγου που έχει ανοίξει για το θέμα με τους δύο διαχειριστές, η ΡΑΑΕΥ θα το θέσει και στο ΥΠΕΝ.
Η εντεινόμενη διείσδυση των ΑΠΕ καθιστά αναγκαίες νέες επενδύσεις για επέκταση δικτύου, οι οποίες όμως έχουν υψηλό κόστος.
Το ζήτημα που θέτει η ΡΑΑΕΥ αποτελεί ένα μέρος του προβλήματος που διογκώνεται πανευρωπαϊκά ως αποτέλεσμα της μεγάλης διείσδυσης των ΑΠΕ και της ανάγκης επέκτασης των δικτύων για την απορρόφηση και μεταφορά της παραγόμενης ενέργειας. Το Bruegel επισημαίνει στη μελέτη του ότι το 2021 μόνο το ένα τρίτο της μέσης λιανικής τιμής ηλεκτρικής ενέργειας που πλήρωσαν τα νοικοκυριά της Ε.Ε. αφορούσε αμιγώς το κόστος της ενέργειας. Τα άλλα δύο τρίτα ήταν φόροι. Τα επόμενα χρόνια, εκτιμά ότι οι φόροι, τα βάρη και άλλες ρυθμιζόμενες χρεώσεις θα έχουν ακόμη μεγαλύτερο μερίδιο στις τιμές. Προτείνει μάλιστα να ανοίξει η συζήτηση για την κάλυψη του κόστους της πράσινης μετάβασης μέσω της γενικής φορολογίας. Οπως χαρακτηριστικά επισημαίνει στη μελέτη που παρουσιάστηκε στο Eurogroup, κατά τον ίδιο τρόπο που οι φόροι χρηματοδοτούν αγαθά, όπως η δημόσια εκπαίδευση και η υγεία, με βάση την αρχή ότι ωφελούν το κοινωνικό σύνολο, έτσι πρέπει να γίνει και με την κατανάλωση της πράσινης ενέργειας.
Τα κεφάλαια που πρέπει να επενδυθούν μόνο στα δίκτυα έως το 2030 στην Ε.Ε. υπολογίζονται σε 584 δισ. ευρώ. Για να ανακτηθεί αυτό το κόστος, μέσω των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας, οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει, κατά το Bruegel, να εγκρίνουν μεσοσταθμικές αυξήσεις μεταξύ 1,5 με 2 σεντς ανά κιλοβατώρα. Η μετακύλισή του στους λογαριασμούς δεν είναι μεγάλη και μεταφράζεται σε μια μέση αύξηση των ετήσιων λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος των νοικοκυριών κατά 40 με 50 ευρώ. Στον βαθμό, όμως, που θα συνεχιστούν οι μεγάλες τάσεις διείσδυσης των ΑΠΕ, τότε θα απαιτηθούν ακόμη μεγαλύτερες επενδύσεις στα δίκτυα, επομένως οι χρεώσεις θα αυξηθούν περαιτέρω.
Επιδότηση ρεύματος για ευάλωτους
Στοχευμένη οικονομική στήριξη για τους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος που αφορούν πάνω από 730.000 νοικοκυριά, ενταγμένα στο Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο (ΚΟΤ), για το πρώτο δίμηνο του έτους ανακοίνωσε το ΥΠΕΝ. Για τον Ιανουάριο η επιδότηση διαμορφώνεται σε 2,6 λεπτά/κιλοβατώρα και για τον Φεβρουάριο σε 1,8 λεπτά/κιλοβατώρα για το σύνολο της κατανάλωσης των δικαιούχων. Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, με τις παραπάνω επιδοτήσεις απορροφάται το 100% του αυξημένου κόστους, όπως αυτό προκύπτει από τις προς κρίσης τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος. Η συνολική αξία της στήριξης που παρέχεται στα εν λόγω νοικοκυριά υπερβαίνει τα 8,6 εκατ. και παρέχεται από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ).