ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Μόλις τρία χρόνια ζωής μετράει το Ταμείο Ανάκαμψης της Ε.Ε., που αποτέλεσε «ορόσημο» για την τρέχουσα θητεία της Κομισιόν ως καινοτόμο «εργαλείο» για την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας, μετά την πρωτοφανή κρίση της πανδημίας. Γνωστό ως NextGenerationEU (NGEU) –θεσπίστηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2021–, ο πολυετής προϋπολογισμός του, ύψους 832 δισ. ευρώ, χρηματοδοτείται από εκδόσεις χρέους της Ε.Ε., κάτι που έως τότε θεωρούνταν αδιανόητο. Σύμφωνα με τη χθεσινή, πρώτη ενδιάμεση αξιολόγηση της Κομισιόν, έως σήμερα έχουν εκταμιευθεί σχεδόν 225 δισ. ευρώ στα κράτη-μέλη από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), το βασικό εργαλείο του Ταμείου Ανάκαμψης. Καθώς ο χρόνος ζωής του έχει ημερομηνία λήξης τον Ιούνιο του 2026, υπολογίζεται ότι 91 δισ. ευρώ θα παραμείνουν αδιάθετα, καθώς δεν υπήρξαν έως το τέλος του 2023 σχετικές αιτήσεις από τα κράτη-μέλη.
Σύμφωνα με τη χθεσινή ενδιάμεση αξιολόγηση της Κομισιόν, έως σήμερα έχουν εκταμιευθεί σχεδόν 225 δισ. ευρώ.
Ο αρμόδιος επίτροπος Πάολο Τζεντιλόνι εστίασε, ωστόσο, στο γεγονός ότι στα τρία χρόνια ζωής «έχει επιτευχθεί πρόοδος», αλλά παραδέχθηκε ότι υπάρχει πάντα περιθώριο βελτίωσης. Τόνισε, εξάλλου, ότι έως το 2026 το δεύτερο μισό του δρόμου «θα είναι πιο δύσκολο από το πρώτο, καθώς τώρα οι επενδύσεις φτάνουν στο κρίσιμο στάδιο της υλοποίησής τους». To RRF είχε διπλό στόχο: να βοηθήσει τα κράτη-μέλη να ανακάμψουν από την πανδημία και να αποφευχθεί ο κίνδυνος απόκλισης στην ανάπτυξη μεταξύ των κρατών-μελών με επενδύσεις σε κοινές προτεραιότητες, όπως η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Αλλά η εξασφάλιση των απαραίτητων κονδυλίων ήρθε μαζί με έναν αγώνα «ταχύτητας», καθώς πρόκειται για «εργαλείο εφάπαξ», που λήγει το 2026. Ο πρώτος στόχος επετεύχθη, καθώς η συμφωνία που συμπληρώθηκε με το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων από την ΕΚΤ και τη χαλάρωση των αυστηρών δημοσιονομικών κανόνων είχε άμεσες επιπτώσεις στις αγορές και τις οικονομίες της Ε.Ε. Η ανάπτυξη της Ε.Ε το πρώτο μισό του 2022 πέτυχε ρυθμούς μεγαλύτερους από των ΗΠΑ και της Κίνας (από 3% το 2019 έφθασε στο 3,2% το 2022), υπενθύμισε ο Πάολο Τζεντιλόνι. «Επρόκειτο για μια εντυπωσιακή ανάκαμψη», τόνισε, αλλά σημείωσε ότι αμέσως μετά ήρθε ο πόλεμος στην Ουκρανία καθώς και οι επιπτώσεις στην ενέργεια και την αλυσίδα εφοδιασμού, περιορίζοντας πλέον τους ρυθμούς ανάπτυξης.
Γι’ αυτόν τον λόγο ο δεύτερος στόχος παραμένει ανεκπλήρωτος και ίσως να μην επιτευχθεί έως τον Ιούνιο του 2026. Παρατηρείται καθυστέρηση στην εφαρμογή λόγω διαφωνιών μεταξύ κυβερνήσεων και Βρυξελλών για μεταρρυθμίσεις που εμπόδισαν την εκταμίευση χρημάτων, ορισμένες επενδύσεις επίσης δεν προχώρησαν, ενώ κάποιες αποσύρθηκαν και λόγω του πληθωρισμού. Εως σήμερα μόλις το 1/3 των κονδυλίων έχει διανεμηθεί στα κράτη-μέλη.
Η Κομισιόν παράλληλα αναφέρει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είχε εγκρίνει τις αναθεωρήσεις και των 27 σχεδίων έως το τέλος του 2023, ενώ έχουν επιτευχθεί συνολικά 1.150 ορόσημα και στόχοι. Σε Ελλάδα, Σλοβενία και Κροατία τα σχέδια επικαιροποιήθηκαν για να βοηθήσουν και στην αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών. Η Ελλάδα, μαζί με την Ισπανία και τη Σλοβακία, περιλαμβάνεται επίσης στα κράτη όπου η πορεία υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων είναι σε «καλό δρόμο». Ερωτηθείς σχετικά με τη δυνατότητα χρονικής επέκτασης του RRF, o Πάολο Τζεντιλόνι ανέφερε πάντως ότι δεν θα «επένδυε πολιτικό κεφάλαιο σε αυτό, αλλά στον καθορισμό νέων κοινών χρηματοδοτικών εργαλείων για κρίσιμους τομείς όπως η άμυνα (σ.σ. η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία), δίνοντας σαφές στίγμα μιας βασικής προτεραιότητας για τον θεσμικό κύκλο της επόμενης Κομισιόν.