Η Τράπεζα της Ελλάδος αναμένεται να αποτελέσει και πάλι εξαίρεση στον γενικότερο κανόνα των ζημιών που καταγράφουν οι κεντρικές τράπεζες διεθνώς, παρά τη σημαντική αύξηση των εξόδων που έχει προκαλέσει η άνοδος των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Αλλωστε αυτό ήταν που οδήγησε την ίδια την ΕΚΤ να ανακοινώσει χθες ζημίες – ρεκόρ για το 2023, με τον ισολογισμό της να γυρίζει στο «κόκκινο» για πρώτη φορά από το 2004.
Η Τράπεζα της Ελλάδος, στα αποτελέσματα χρήσεως 2023 που αναμένεται να δημοσιευθούν τον επόμενο μήνα, θα εμφανίσει κέρδη –αν και θα είναι αρκετά μειωμένα σε σχέση με το 2022–, κάτι που ελάχιστες εθνικές κεντρικές τράπεζες στον κόσμο θα καταφέρουν. Τα καθαρά κέρδη χρήσεως 2022, κατόπιν της ενίσχυσης των προβλέψεων κατά 132,6 εκατ. ευρώ, είχαν ανέλθει σε 456,8 εκατ. ευρώ.
Η μείωση των κερδών το 2023 οφείλεται κυρίως στην αύξηση του κόστους στα έξοδα από την άνοδο των τόκων προς τράπεζες και Δημόσιο που καταβάλλει η ΤτΕ (το 2022 τα συνολικά έξοδα από τόκους είχαν διαμορφωθεί στο 1,104 δισ. ευρώ). Ωστόσο, οι τόκοι – έσοδα επί των στοιχείων ενεργητικού δεν αυξήθηκαν στον ίδιο βαθμό, δεδομένου ότι τα εν λόγω στοιχεία έχουν κυρίως σταθερά (και χαμηλά) επιτόκια και μακρές διάρκειες.
Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι ίσως η μόνη κεντρική τράπεζα στον κόσμο η οποία όχι μόνο θα προσφέρει και αυτό το έτος στήριξη στο Δημόσιο, αλλά η στήριξη αυτή θα είναι και μεγαλύτερη από ό,τι την προηγούμενη χρονιά. Και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι εκτός του ότι θα διανείμει μέρισμα από τα κέρδη του 2023 –πολύ μικρότερο βέβαια από αυτό της περασμένης χρονιάς που είχε ξεπεράσει τα 400 εκατ. ευρώ, το οποίο δεν έχει υπολογιστεί στον προϋπολογισμό της κυβέρνησης–, η ΤτΕ δεν προχώρησε σε μείωση του επιτοκίου με το οποίο αμείβονται οι καταθέσεις του Δημοσίου, όπως έκαναν οι άλλες κεντρικές τράπεζες, με πολλές από αυτές μάλιστα να το έχουν μηδενίσει, οδηγώντας έτσι σε αυξημένα έσοδα για το ελληνικό Δημόσιο.
Οι τόκοι στις καταθέσεις του Δημοσίου διατηρήθηκαν στα επίπεδα της διατραπεζικής, με αποτέλεσμα τα έξοδα για την ΤτΕ να είναι σημαντικά αυξημένα, πιέζοντας έτσι την κερδοφορία. Σημειώνεται πως το 2023 το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων αυξήθηκε στο ρεκόρ του 4%, από 2% στα τέλη του 2022, ενώ το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης ήταν στο 4,5%, από 2,5% το 2022. Περιττό να σημειωθεί ότι αυτά τα επιτόκια ήταν αρνητικά ή μηδενικά το 2021…
Από την πλευρά της η ΕΚΤ ανακοίνωσε ζημίες ύψους 1,266 δισ. ευρώ το 2023, για πρώτη φορά εδώ και δύο δεκαετίες, ενώ δήλωσε ότι είναι πιθανές περαιτέρω ζημίες καθώς οι επιθετικές αυξήσεις των επιτοκίων την αναγκάζουν να πληρώνει δισ. ευρώ στις τράπεζες.
Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι ίσως η μόνη κεντρική τράπεζα στον κόσμο η οποία θα προσφέρει και αυτό το έτος στήριξη στο Δημόσιο.
Οι ζημίες λαμβάνουν υπόψη, όπως εξήγησε, την αποδέσμευση ολόκληρου του ποσού της πρόβλεψης έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων, ύψους 6,62 δισ. ευρώ, με την οποία καλύφθηκε μέρος των ζημιών που πραγματοποιήθηκαν στη διάρκεια του έτους, Οι ζημίες, συνεπώς, πριν από την αποδέσμευση των προβλέψεων ήταν 7,9 δισ. ευρώ, μετά από ζημίες 1,6 δισ. ευρώ το 2022.
Η ζημία αντανακλά τον ρόλο και τις απαραίτητες ενέργειες πολιτικής που ανέλαβε το Ευρωσύστημα κατά την εκπλήρωση της πρωταρχικής αποστολής του να διατηρεί τη σταθερότητα των τιμών και δεν επηρεάζει την ικανότητά του να ασκεί αποτελεσματική νομισματική πολιτική, όπως ανέφερε στην ανακοίνωσή της. Η αύξηση των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ για την καταπολέμηση του πληθωρισμού στη Ζώνη του Ευρώ είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των τόκων – εξόδων επί των υποχρεώσεων της ΕΚΤ που υπόκεινται σε κυμαινόμενα επιτόκια, όπως εξήγησε. Ωστόσο, οι τόκοι – έσοδα επί των στοιχείων ενεργητικού της ΕΚΤ δεν αυξήθηκαν στον ίδιο βαθμό ή με τον ίδιο ρυθμό.
Ειδικότερα, το 2023 οι καθαροί τόκοι – έξοδα της ΕΚΤ ανήλθαν σε 7,193 δισ. ευρώ, κυρίως λόγω των τόκων – εξόδων που προέκυψαν από την καθαρή υποχρέωση της ΕΚΤ στο πλαίσιο του TARGET, ύψους 14,2 δισ. ευρώ. Οι υψηλότεροι τόκοι – έξοδα οφείλονται στην αύξηση του επιτοκίου των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης, δηλαδή του επιτοκίου που χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό του τόκου της εν λόγω υποχρέωσης, το οποίο αυξήθηκε από 0,6% κατά μέσον όρο το 2022 σε 3,8% κατά μέσον όρο το 2023.
Η κεντρική τράπεζα επισήμανε πως το 2023 είναι πιθανό να αποτελεί το πρώτο σε μια σειρά ζημιογόνων ετών στη συνέχεια. «Η ΕΚΤ είναι πιθανόν να καταγράψει ζημίες και τα αμέσως επόμενα έτη, αλλά στη συνέχεια προβλέπεται να επανέλθει σε διατηρήσιμη κερδοφορία», όπως ανέφερε, σημειώνοντας πάντως ότι εξακολουθεί να είναι καλά κεφαλαιοποιημένη και μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά, ανεξάρτητα από τυχόν ζημίες. Σημειώνεται πως, σε αντίθεση με τις εμπορικές τράπεζες, μια κεντρική τράπεζα μπορεί να λειτουργήσει με εξάντληση των προβλέψεων και ακόμη και αρνητικά ίδια κεφάλαια.