Το μέλλον των «γερασμένων» ανεμογεννητριών βρίσκεται στην καρδιά της πράσινης πολιτικής της Ε.Ε., που υπήρξε επί δεκαετίες πρωτοπόρος στην αιολική ενέργεια. Καθώς χιλιάδες αιολικά πάρκα πλησιάζουν στη «συνταξιοδότηση», οι ιδιοκτήτες καλούνται να αποφασίσουν αν θα επενδύσουν στην αναβάθμισή τους ή αν θα απομακρυνθούν από μια ζωτική πηγή καθαρής ενέργειας. Η μάχη ενάντια στην υπερθέρμανση του πλανήτη μπορεί να είναι εξαιρετικά επείγουσα, με δεδομένο όμως ότι οι υποδομές γερνούν, το ενεργειακό μέλλον της ηπείρου εξαρτάται μεταξύ άλλων από ένα ερώτημα με ρίζες στο παρελθόν: τι θα απογίνουν οι παλαιότεροι στρόβιλοι; Το ένα πέμπτο των περίπου 90.000 χερσαίων στροβίλων της Ευρώπης είναι τουλάχιστον 15 ετών, την ώρα που η κανονική διάρκεια ζωής ενός αιολικού πάρκου με ελάχιστη συντήρηση είναι 20 χρόνια.
Το ένα πέμπτο των περίπου 90.000 ανεμογεννητριών της Ευρώπης είναι τουλάχιστον 15 ετών, την ώρα που η κανονική διάρκεια ζωής τους είναι 20 χρόνια.
Στην Ισπανία, πρωτοπόρος της αιολικής ενέργειας τη δεκαετία του 1990, μαζί με τη Γερμανία και τη Δανία, τα 15ετή αιολικά πάρκα αποτελούν το ήμισυ του συνόλου, το υψηλότερο ποσοστό στην Ε.Ε., σύμφωνα με τον οργανισμό Wind Europe. Οι αποφάσεις που καλούνται να λάβουν οι ιδιοκτήτες τους θα έχουν ευρύτερες συνέπειες, με φόντο τον στόχο της Ε.Ε. για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050. Το δίλημμα αν θα επενδύσουν περισσότερο σε αυτά ή θα τα εγκαταλείψουν, τίθεται σε μια εποχή που τμήματα της αιολικής βιομηχανίας λυγίζουν υπό την πίεση του αυξανόμενου κόστους. Αυτό που είναι καλύτερο για το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας του μπλοκ –και κατ’ επέκταση για τον πλανήτη– δεν είναι πάντα η σωστή επιλογή για τους επιχειρηματίες.
«Εάν δεν ληφθεί απόφαση γι’ αυτά τα πάρκα, υπάρχει κίνδυνος για πρώτη φορά να χαθεί σημαντικό μέρος της παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ισπανία και την Ευρώπη», προειδοποιεί ο Χοάν Παγιέρας, επικεφαλής της κυβερνητικής υπηρεσίας που προωθεί τις μηδενικές εκπομπές άνθρακα. Το κλείσιμο των παλαιών πάρκων θα είχε ως αποτέλεσμα να χάσει η χώρα 5-10 γιγαβάτ (GW) αιολικής ισχύος έως το 2030, ποσότητα ικανή να προμηθεύσει έως και 6 εκατ. ισπανικά σπίτια. Η Ισπανία όμως πρέπει να κινηθεί προς την αντίθετη κατεύθυνση. Η συνολική αιολική της ισχύς σήμερα είναι 30 GW και το κλιματικό της σχέδιο προβλέπει υπερδιπλασιασμό σε 62 GW την επόμενη εξαετία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Μαδρίτη και η Ε.Ε. πιέζουν γι’ αυτό που οι ειδικοί αποκαλούν ανανέωση ισχύος: την κατάργηση δηλαδή των παλαιότερων ανεμογεννητριών και τη χρήση των ίδιων τοποθεσιών για την ανέγερση νέων ανεμόμυλων αιχμής, οι οποίοι είναι πιο αποτελεσματικοί και αντλούν περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια. Η αντικατάσταση αυτή όμως είναι μια δαπανηρή, περίπλοκη διαδικασία. Η απλή εναλλακτική είναι η παράταση της διάρκειας ζωής μιας τουρμπίνας με μερικά ανταλλακτικά. Μπορεί να περιστρέφεται για 35 ή 40 ακόμη χρόνια, δεν θα φέρει ωστόσο την Ε.Ε. πιο κοντά στον περιβαλλοντικό της στόχο, λένε οι ειδικοί.
Η αιολική βιομηχανία άντεξε ένα δύσκολο 2023, με έναν συνδυασμό υψηλότερων επιτοκίων, αυξημένων τιμών εμπορευμάτων, αβέβαιης ζήτησης και τεταμένων αλυσίδων εφοδιασμού. Η Siemens Energy, που κατασκευάζει τουρμπίνες, χρειάστηκε πέρυσι «σωσίβιο» 15 δισ. ευρώ. Και ο δανικός όμιλος Ørsted, ο μεγαλύτερος κατασκευαστής υπεράκτιων αιολικών στον κόσμο, ανακοίνωσε αυτόν τον μήνα περικοπές 800 θέσεων εργασίας και μείωσε τους στόχους για νέα έργα. Το κόστος των αιολικών έργων στην Ευρώπη έχει αυξηθεί κατά 30%-35% από την περίοδο προ πανδημίας, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς. Ολες αυτές οι προκλήσεις κάνουν την ανανέωση πιο δύσκολη. Το ίδιο και οι αντιδράσεις από κατοίκους και οικολόγους που διαμαρτύρονται για «βιομηχανοποιημένα» τοπία και «νεκροταφεία λεπίδων», όπου απορρίπτονται παροπλισμένα εξαρτήματα. Τον περασμένο Νοέμβριο η Ε.Ε. απάντησε κατοχυρώνοντας την υπόθεση ότι τα αιολικά έργα είναι «υπέρτατου δημόσιου συμφέροντος». Ο χρόνος που χρειάζεται για μια αδειοδότηση είναι επίσης εμπόδιο, καθώς σε πολλές χώρες ένα ρεαλιστικό χρονικό πλαίσιο αναμονής είναι τα πέντε χρόνια.