Ο πόλεμος στην Ουκρανία λειτουργεί ως τροχοπέδη στις προσπάθειες της Ε.Ε. να αναβαθμίσει τη φθίνουσα ανταγωνιστικότητά της καθώς ανατρέπει τα δεδομένα και αλλάζει τις προτεραιότητες. Καλλιεργώντας το αίσθημα του κινδύνου και σε συνδυασμό με την προοπτική επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο και όσων αρνητικών εξελίξεων ενδέχεται να την συνοδεύσουν, ο πόλεμος στην Ουκρανία αναγκάζει τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να δώσουν προτεραιότητα στην ασφάλεια και να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες.
Εχοντας αναλάβει να εκπονήσει μελέτη για την αναβάθμιση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι έκρουσε για μια ακόμη φορά τον κώδωνα του κινδύνου το Σάββατο, όταν υπενθύμισε στους Ευρωπαίους πολιτικούς τις θεμελιώδεις αλλαγές που έχουν επέλθει στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων και τους κάλεσε να διασφαλίσουν το τάχιστο δυνατό τα απαιτούμενα κεφάλαια για εκτεταμένες επενδύσεις. Μιλώντας από την πόλη Γκεντ του Βελγίου όπου συναντήθηκε με τους υπουργούς Οικονομικών της Ε.Ε., ο κ. Ντράγκι υπογράμμισε πως «τα τελευταία χρόνια έχουν σημειωθεί βαθύτατες μεταβολές στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων και επιφέρουν επιπτώσεις, μία εκ των οποίων είναι η επιτακτική ανάγκη να επενδύσει η Ευρώπη κολοσσιαία ποσά και σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα». Παράλληλα, υπογράμμισε ότι χρειάζονται τολμηρά μέτρα για να μπορέσει η Ε.Ε. να χρηματοδοτήσει τη μετάβαση στην πράσινη οικονομία και την ψηφιακή οικονομία και να καλύψει το κόστος των αμυντικών δαπανών, ενώ παράλληλα θα διατηρεί το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο.
Ανάμεσα στις ιδέες που πρότεινε για την άντληση των απαιτούμενων κεφαλαίων, ο κ. Ντράγκι αναφέρθηκε στη δυνατότητα θέσπισης ενός ταμείου που θα έχει αποκλειστικό στόχο τη χρηματοδότηση των επενδύσεων αλλά και τη σύναψη συμφωνιών συνεργασίας ανάμεσα στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Τις συστάσεις ακολούθησαν παρεμβάσεις άλλων Ευρωπαίων αξιωματούχων και μεταξύ άλλων προτάθηκε η έκδοση κοινού χρέους της Ε.Ε. στα πρότυπα του κοινού χρέους που εκδόθηκε με σκοπό την αντιμετώπιση της πανδημίας. Υπέρ της έκδοσης κοινού χρέους τάχθηκε ο επίτροπος Οικονομίας Πάολο Τζεντιλόνι, ο οποίος απευθυνόμενος σε δημοσιογράφους δήλωσε ότι η εμπειρία μας έχει δείξει πως η έκδοση κοινού χρέους αποτελεί «συνετό τρόπο» διαχείρισης των κρίσεων. Προσέθεσε μάλιστα ότι δεν βλέπει «κανένα λόγο να μη συνεχίσουμε με κοινή χρηματοδότηση των κοινών μας στόχων».
Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τον Ντράγκι, χρειάζονται κολοσσιαία κεφάλαια σε σύντομο χρονικό διάστημα για αναβάθμιση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας.
Την ίδια στιγμή, όμως, ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Βάλντις Ντομπρόβσκις, τόνισε πως η Ε.Ε. πρέπει μεν να δράσει από κοινού αλλά οφείλει να δώσει πολύ μεγαλύτερη έμφαση και προσοχή στις αμυντικές της δυνατότητες. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Εσθονός υπουργός Οικονομίας Μαρτ Βόρκλαεφ, ο οποίος τόνισε πως «αν θέλουμε να προστατευτούμε και να ενισχύσουμε την αμυντική μας βιομηχανία, πρέπει να αυξηθούν οι αμυντικές δαπάνες». Εν μέσω της ανησυχίας που έχει καλλιεργήσει στην Ευρώπη η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και ο παρατεταμένος πόλεμος, οι περισσότερες χώρες έχουν ήδη αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες.
Στη διάρκεια του περασμένου έτους οι ευρωπαϊκές χώρες-μέλη της βορειοατλαντικής συμμαχίας και ο Καναδάς δαπάνησαν για την άμυνά τους 11% περισσότερα σε σύγκριση με το 2022. Οπως σχολίασε ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, πρόκειται για μια «αύξηση άνευ προηγουμένου, ενώ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της βορειοατλαντικής συμμαχίας, το τρέχον έτος οι 18 από τις 31 χώρες-μέλη της θα διοχετεύσουν τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ τους σε αμυντικές δαπάνες. Πρόκειται για τον στόχο που είχαν θέσει από το 2014 και την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και ο οποίος δεν είχε επιτευχθεί έως τώρα.
Το αποτέλεσμα είναι η αύξηση της κερδοφορίας των ευρωπαϊκών αμυντικών βιομηχανιών, με τη σουηδική Saab να έχει αυξήσει το προσωπικό της κατά 3.600 μέσα στα δύο χρόνια που έχουν μεσολαβήσει από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Σύμφωνα, άλλωστε, με τον διευθύνοντα σύμβουλο της σουηδικής βιομηχανίας, Μιχάελ Γιόχανσον, σχεδιάζει να προσλάβει άλλα 2.000 άτομα μέσα στο τρέχον έτος. Ομοίως η βρετανική BAE Systems παρουσιάζει αύξηση κερδών κατά 8% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2022, ενώ τα στελέχη των αμυντικών βιομηχανιών συγκλίνουν στην εκτίμηση ότι η τάση για αύξηση των αμυντικών δαπανών θα συνεχιστεί και μετά το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία εξαιτίας της γενικευμένης ανασφάλειας. Σημειωτέον ότι στις αρχές Φεβρουαρίου το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών (IISS) ανακοίνωσε ότι σε παγκόσμιο επίπεδο οι αμυντικές δαπάνες αυξήθηκαν το περασμένο έτος κατά 9%.