Ραντάρ που σαρώνει τον αγρό και διανέμει λίπασμα ή άλλο χημικό ανάλογα με τις ανάγκες του χωραφιού, ηλεκτρικό ρομπότ-τανκ που με ένα κλικ αναλαμβάνει δράσεις στους αγρούς κατόπιν εντολής του παραγωγού, ρομποτικό μηχάνημα που εξολοθρεύει με λέιζερ τα ζιζάνια στις καλλιέργειες κ.ά. Πρόκειται για μερικές ελληνικές «πατέντες» που οι δημιουργοί τους τεστάρουν στην Ελλάδα για να μπουν στα χωράφια των παραγωγών και να πιάσουν δουλειά.
Στην Ελλάδα, όμως, λίγοι παραγωγοί τις αξιοποιούν. «Δεν έχει γίνει αντιληπτό πόσο προνομιούχοι είμαστε στην Ελλάδα. Η χώρα μας έχει εδαφικές, κλιματικές και μορφολογικές συνθήκες που μας επιτρέπουν να καλλιεργούμε τα πάντα. Σκεφτείτε πως εταιρείες του κλάδου μας αναγκάζονται να αγοράζουν χωράφια σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές για να τεστάρουν προϊόντα και γενικώς να καλύψουν τις ανάγκες τους σε παραγωγή», λέει στην «Κ» ο Δημήτρης Ευαγγελόπουλος, τονίζοντας πως η ευκαιρία για την αξιοποίηση τέτοιων τεχνολογιών στην Ελλάδα δεν πρέπει να χαθεί.
Ο ίδιος ίδρυσε μαζί με τον Γιώργο Βαρβαρέλη την εταιρεία Augmenta, την οποία απέκτησε έναντι 110 εκατ. δολ. η CNH Industrial, ο δεύτερος μεγαλύτερος κατασκευαστής τρακτέρ στον κόσμο. Εχει αναπτύξει ένα σύστημα με πολυφασματικές κάμερες που εγκαθίσταται στην κορυφή των τρακτέρ και με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης αντιλαμβάνεται τα σημεία όπου η καλλιέργεια χρειάζεται λίπασμα ή κάποιο άλλο χημικό (μυκητοκτόνα, ζιζανιοκτόνα, ρυθμιστές ανάπτυξης κ.λπ.). Το σύστημα αποφασίζει να ρίξει λίπασμα στην περιοχή εκείνη του χωραφιού που είναι απαραίτητο, στέλνοντας μετά τα δεδομένα της υγείας της καλλιέργειας στους αγρότες.
Ο πατέρας του ασχολούνταν με τα χωράφια από χόμπι, «αλλά το αγαπούσε πιο πολύ από τη δουλειά του. Ετσι έμαθα να οδηγώ τρακτέρ από 7 χρόνων. Πρέπει να έχεις ένα ερέθισμα για να ασχοληθείς με τον κλάδο αυτό».
Εμπόδια, το χαμηλό επίπεδο κατάρτισης των Ελλήνων αγροτών και ο γερασμένος στόλος μηχανημάτων, λένε ιδρυτές των startups.
Πού στοχεύουν αυτές οι τεχνολογίες; Μεταξύ άλλων, στην αντιμετώπιση του προβλήματος της έλλειψης εργατικών χεριών, απαντούν στην «Κ» νέοι επιχειρηματίες του κλάδου της αγροτικής τεχνολογίας. «Για αυτό αναδύεται μια καινούργια αγορά, αυτή των ρομπότ. Το κακό είναι ότι οι αγροτικές εργασίες έχουν γίνει εποχικές, είναι περίπου σαν τον τουρισμό. Υπάρχουν πελάτες μας στην Αμερική που κατά την περίοδο των συγκομιδών δεν βρίσκουν εργατικό δυναμικό να κάνει αυτή τη δουλειά», παρατηρεί ο κ. Ευαγγελόπουλος. «Στο χωριό μου, Περίβλεπτο Μαγνησίας, είχαμε 20 ανθρώπους που έκαναν τέτοιες εργασίες, τώρα δεν έχουμε κανέναν. Το δε πρόβλημα είναι ακόμη μεγαλύτερο σε καλλιέργειες που απαιτούν μεγαλύτερη χειρωνακτική εργασία, π.χ. μάζεμα ελιάς», επισημαίνει. «Οι περισσότερες εταιρείες σαν τη δική μας καλύπτουν αυτό το κενό. Αφού δεν υπάρχουν τόσα εργατικά χέρια, ας καλυφθούν οι ανάγκες με την τεχνολογία ώστε οι αγρότες να στραφούν σε πιο δημιουργικές εργασίες».
Ο Δημήτρης Κούτρας, απόφοιτος του Πολυτεχνείου Ξάνθης, προέρχεται επίσης από αγροτική οικογένεια, αφού ο πατέρας του καλλιεργεί ελιές και αμπέλια στην Καβάλα σε εκτάσεις 120 στρεμμάτων. Πριν από ένα χρόνο ανέπτυξε με την ομάδα της Agroverse, νεοφυούς εταιρείας με έδρα τη Θεσσαλονίκη, ένα ηλεκτρικό ρομπότ που το καλεί ο αγρότης, σαν να παραγγέλνει Uber, αναλαμβάνοντας επίπονες αγροτικές εργασίες, όπως η κοπή χόρτων και ο ψεκασμός καλλιεργειών. Σύντομα θα μπορεί να κάνει και τη συγκομιδή. «Οι ελιές είναι ένα είδος παραγωγής που συλλέγεται με τα χέρια. Το πρόβλημα είναι πως δεν βρίσκεις εργάτες να κάνουν τη δουλειά ενώ το κόστος έχει τριπλασιαστεί. Ετσι, πολλές φορές μένουν οι καρποί πάνω στα δέντρα και χαλάνε», περιγράφει στην «Κ». «Εκεί ερχόμαστε εμείς. Βρίσκουν στο ρομπότ έναν έμπιστο μηχανικό που θα κάνει τη δουλειά όπως πρέπει, ακούραστα. Αυτό απελευθερώνει χρόνο από τους αγρότες, ώστε να ασχοληθούν με κάτι άλλο, π.χ. άνοιγμα σε νέες αγορές, σεμινάρια κ.λπ.». Η τεχνολογία του αναπτύχθηκε για να λύσει και προβλήματα που αντιμετώπιζε ο πατέρας του στο χωράφι. «Πριν το αναπτύξουμε, αναρωτιόμουν: εάν είχε στη διάθεσή του τεχνολογικά εργαλεία, πού θα μπορούσε να φτάσει;».
«Γενικώς η τεχνολογία μας απευθύνεται και στους Ελληνες αγρότες, απλώς το πρόβλημα των Ελλήνων αγροτών είναι ότι δεν βρίσκονται στην αιχμή των εξελίξεων όσον αφορά την τεχνολογία. Διατηρούν έναν παλιό στόλο μηχανημάτων, με αποτέλεσμα να μην μπορεί η τεχνολογία μας να δουλέψει σε αυτόν. Είναι σαν να αγοράζεις μια καινούργια γραβάτα και να σου λείπει το κοστούμι», λέει ο κ. Ευαγγελόπουλος. «Επειτα είναι και η νοοτροπία. Αρκετοί είναι too busy surviving. Δεν σκέφτονται τι επενδύσεις να κάνουν για να ενισχύσουν τη δουλειά τους, αλλά πώς μπορούν να κάνουν οικονομία». Οπως λέει, αυτοί που ενδιαφέρονται για τέτοιες τεχνολογίες συνήθως «αντιμετωπίζουν την καλλιέργεια γης σαν business. Κοιτάζουν νούμερα. Αυτοί πολλές φορές έχουν εκπαιδευτεί, είναι γεωπόνοι ή απόφοιτοι της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής».
Ο αγροτικός πληθυσμός είναι στην πλειονότητά του γηρασμένος και εκ των πραγμάτων με χαμηλότερο επίπεδο κατάρτισης αλλά και με περιορισμένες δυνατότητες προσαρμογής στις νέες τεχνολογίες. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Eurostat (2020), 4 στους 10 επικεφαλής αγροτικών εκμεταλλεύσεων είναι ηλικίας από 65 ετών και άνω, ενώ οι νέοι αγρότες (ηλικίας κάτω των 40) είναι μόλις το 7,2%. Αλλο χαρακτηριστικό του γεωργικού τομέα στην Ελλάδα είναι ο μικρός κλήρος, καθώς σχεδόν 3 στους 4 είναι κάτω από 50 στρέμματα, όταν το μέσο μέγεθος αγροτικής εκμετάλλευσης στην Ε.Ε. είναι 170 στρέμματα. Αυτό όμως δεν αποτελεί πρόβλημα για τη διείσδυση τέτοιων τεχνολογιών, όπως λέει ο κ. Κούτρας. «Το προϊόν που αναπτύσσουμε απευθύνεται σε μικρούς γεωργούς, είναι προσιτό, διότι εμείς δεν πουλάμε το ρομπότ μας αλλά την υπηρεσία που προσφέρει. Στην Ελλάδα έχουμε μεν κατακερματισμένο κλήρο, αλλά αυτό για εμάς δεν είναι εμπόδιο».