Αντιμέτωπη με τα υψηλά επιτόκια δανεισμού, τη γεωπολιτική αστάθεια και τις ευμετάβλητες οικονομικές συνθήκες, η παγκόσμια αγορά έργων τέχνης κατόρθωσε, ωστόσο, να εξασφαλίσει πωλήσεις περίπου 65 δισ. δολαρίων το 2023. Αυτά αποτυπώνονται στην κοινή έκθεση της Art Basel και της UBS Group και είναι τα καλά νέα.
Παράλληλα, λιγότερο ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι οι πωλήσεις, στις οποίες περιλαμβάνονται και αυτές μέσω δημοπρασιών και γκαλερί, μειώνονται κατά 4% σε αξία εν συγκρίσει με το 2022. Και αυτό δεν συνυπολογίζει τον πληθωρισμό, γεγονός που θα μπορούσε να σημαίνει ότι η πραγματική αξία της συρρίκνωσης της αγοράς είναι εντονότερη. «Στην πραγματικότητα εξεπλάγην ελαφρώς ευχάριστα, διότι δεν εμφάνισε δραστικότερη υποχώρηση», υπογραμμίζει η συντάκτρια της έκθεσης, Κλέαρ Μακάντριου, αναφερόμενη στην ονομαστική πτώση του 4%. «Το να έρθω σε επαφή και να μιλήσω με ανθρώπους ειδικά το τελευταίο τρίμηνο του περασμένου έτους αποδείχθηκε αρκετά δύσκολο». Η κ. Μακάντριου, ιδρύτρια της εταιρείας ερευνών και συμβούλων Arts Economics, παρατηρεί ότι η αγορά έργων τέχνης του 2023 ήταν από πολλές απόψεις η αντίθετη από την προηγούμενη χρονιά.
Οι ΗΠΑ διατήρησαν την κυρίαρχη θέση τους στον κόσμο της τέχνης αντιπροσωπεύοντας το 42% των πωλήσεων σε αξία (που περιλαμβάνει τόσο την πρωτογενή όσο και τη δευτερογενή αγορά), σύμφωνα με την έκθεση για το 2023. Και παρά μια σειρά αποτυχιών στο πλαίσιο προβεβλημένων δημοπρασιών, η Κίνα κατάφερε να ξεπεράσει το Ηνωμένο Βασίλειο ως η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά, ενώ είδε το μερίδιό της να αυξάνεται στο 19%.
Το δε Ηνωμένο Βασίλειο βυθίστηκε στην τρίτη θέση με 17% και η Γαλλία ήρθε στη μακρινή τέταρτη θέση με το 7% των πωλήσεων σε αξία, συνολικού ύψους 4,6 δισ. δολαρίων.
Ωστόσο, η επιτυχία είναι κάτι περισσότερο από το μερίδιο αγοράς. Οσον αφορά το συνολικό ποσό σε δολάρια, η αγορά των ΗΠΑ περιορίστηκε κατά 10%, φτάνοντας συνολικά στα 27,2 δισ. δολάρια, σύμφωνα με την έκθεση των Art Basel και UBS.
Οι πωλήσεις στη Βρετανία μειώθηκαν περίπου 8% κατά μερίδιο αξίας. Μόνο η Κίνα, για την οποία η κ. Μακάντριου τονίζει ότι επωφελήθηκε από τις καθυστερημένες πωλήσεις λόγω του εγκλεισμού της πανδημίας, εμφάνισε αύξηση της αξίας των πωλήσεων κατά 9% το 2023 στα 12,2 δισ. δολάρια. Αλλά μόλις αυτό το απόθεμα σε έργα τέχνης εμφανίστηκε καθυστερημένα στην αγορά την άνοιξη, η κινεζική αγορά άρχισε να βυθίζεται γρήγορα.
«Το δεύτερο εξάμηνο του έτους το τμήμα των δημοπρασιών ήταν πολύ πιο στάσιμο», προσθέτει η κ. Μακάντριου. Χωρίς αυτή την αιχμή στις αρχές της άνοιξης, συνεχίζει, «θα ήταν μια πολύ πολύ χειρότερη χρονιά για την Κίνα και μια πολύ χειρότερη χρονιά επίσης παγκοσμίως».
Οι 1.600 οίκοι έργων τέχνης και δημοπρασιών, οι οποίοι συμμετείχαν στην έρευνα και ανέφεραν μόνοι τους τα αποτελέσματα –τα οποία, ως εκ τούτου, πρέπει να εκληφθούν ως κατά τι βελτιωμένα–, ανέφεραν ότι οι συνολικές πωλήσεις τους μειώθηκαν κατά περίπου 3% από έτος σε έτος στα 36,1 δισ. δολάρια.
Ο δυσμενής αντίκτυπος αποδείχθηκε ιδιαίτερα βαρύς στους οίκους δημοπρασιών που είχαν περισσότερα από 10 εκατ. δολάρια κύκλο εργασιών, διότι ανέφεραν μείωση 7% στον μέσο όρο πωλήσεων. Εν τω μεταξύ οι οίκοι μικρότερου βεληνεκούς, δηλαδή με κύκλο εργασιών λιγότερο από 500.000 δολάρια, εμφάνισαν αυξημένες πωλήσεις 12% κατά μέσον όρο.