Η Ελλάδα βίωσε μια δεκαετή οικονομική κρίση που επηρέασε σημαντικά το τραπεζικό σύστημα και την εθνική οικονομία. Σε αυτό το δύσκολο περιβάλλον, το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) διαδραμάτισε καίριο ρόλο συμβάλλοντας στην εξυγίανση των τραπεζών και την προσέλκυση επενδύσεων.
Η εποχή της permacrisis που βιώσαμε (και που δεν έχει περάσει ανεπιστρεπτί όπως μερικοί πιστεύουν) φέρνει μαζί της ισχυρές προκλήσεις, οι οποίες τροφοδοτούνται από έναν σημαντικό παράγοντα: την αβεβαιότητα. Σε μια τέτοια περίοδο, η εξασφάλιση της ανάπτυξης και η αντιμετώπιση των ανισοτήτων απαιτούν στρατηγικές που ενισχύουν τόσο τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα όσο και την προστασία του δημοσίου συμφέροντος. Με γνώμονα το τελευταίο, η δράση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) τα τελευταία 14 χρόνια αδιαμφισβήτητα σημάδεψε με απόλυτα θετικό τρόπο την πορεία της ελληνικής οικονομίας.
Το Ταμείο δημιουργήθηκε το 2010 με σκοπό την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της τραπεζικής κρίσης, τη στήριξη και την εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος. Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης (2010-2018) το ΤΧΣ έπαιξε καίριο ρόλο στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, καλύπτοντας χρηματοδοτικά κενά ύψους 13,5 δισ. ευρώ για μη βιώσιμα ιδρύματα και παρέχοντας κεφαλαιακή ενίσχυση 29,4 δισ. ευρώ για βιώσιμες τράπεζες. Παράλληλα υλοποίησε σημαντικές, πολυεπίπεδες μεταρρυθμίσεις, βελτιώνοντας σε μεγάλο βαθμό την εταιρική διακυβέρνηση των τραπεζών, τις διαδικασίες ανάληψης κινδύνων, τους σχεδιασμούς λειτουργικού μετασχηματισμού, την αναθεώρηση των επιχειρηματικών μοντέλων και επιταχύνοντας την εξυγίανση των χαρτοφυλακίων μη εξυπηρετούμενων δανείων, με πρωτοβουλίες όπως το σχέδιο «Ηρακλής».
Κατά το διάστημα λειτουργίας του το ΤΧΣ, μέσα από την παρακολούθηση της δράσης των τραπεζών και τη διαρκή υποστήριξή τους, συνέβαλε αποφασιστικά ώστε οι τράπεζες να βιώσουν έναν εντυπωσιακό μετασχηματισμό: από την κρίση και την ανασφάλεια κατάφεραν να ανακάμψουν σε τέτοιο βαθμό ώστε να εξελιχθούν σε ελκυστικούς επενδυτικούς προορισμούς και στόχους για μεγάλα, διεθνή επενδυτικά σχήματα.
Από την ίδρυσή του το ΤΧΣ υιοθέτησε –και συνεχίζει να εφαρμόζει– μια συστηματική και διαφανή προσέγγιση σε κάθε δραστηριότητά του. Η προσήλωση στις αρχές αυτές οδήγησε στην ενίσχυση του θεσμικού του κύρους και στη βελτιστοποίηση της αξίας του χαρτοφυλακίου του, με αξιοσημείωτα οφέλη για την ελληνική οικονομία.
Η μεθοδική υλοποίηση της στρατηγικής αποεπένδυσης του ΤΧΣ έγινε με βάση την αξιοποίηση της εμπειρίας που έχει αποκομίσει όλα αυτά τα χρόνια. Σήμερα έχει ολοκληρωθεί το μεγαλύτερο μέρος της στρατηγικής αποεπένδυσης του ΤΧΣ –με αποκορύφωμα την πρόσφατη, πλήρη ιδιωτικοποίηση της Τράπεζας Πειραιώς–, η οποία αποτελεί κομβικό κομμάτι στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας, ενώ ο στόχος είναι η πλήρης αποχώρησή του από τις συστημικές τράπεζες, διά της πλήρους ιδιωτικοποίησής τους, έως το τέλος του 2025.
Οι τέσσερις, κατά σειρά, αποεπενδύσεις που υλοποιήθηκαν σε εξαιρετικά σύντομο χρονικό διάστημα, φέρνοντας έσοδα περίπου 2,9 δισ. ευρώ στο ελληνικό Δημόσιο από τις Eurobank, Alpha Bank, Εθνική Τράπεζα και Τράπεζα Πειραιώς, αποτελούν την πλήρη επιβεβαίωση της στρατηγικής και των βασικών επιλογών του ΤΧΣ. Παράλληλα αποτελούν αναγνώριση, σε διεθνές επίπεδο, της καταλυτικής συνεισφοράς του στην ανάκαμψη του εγχώριου τραπεζικού κλάδου και στην εμπέδωση κλίματος επενδυτικής εμπιστοσύνης προς τη χώρα. Ηταν ένα επενδυτικό εγχείρημα άνευ προηγουμένου στον ελληνικό τραπεζικό κλάδο, το οποίο όχι μόνο αποτέλεσε την κορύφωση της μεγαλειώδους (και επιτυχούς) επιχείρησης διάσωσης των ελληνικών τραπεζών και της ελληνικής οικονομίας εν γένει, αλλά σηματοδότησε ταυτόχρονα την εκπλήρωση του σκοπού για τον οποίο δημιουργήθηκε το ΤΧΣ.
Εχοντας, πλέον, αφήσει πίσω μας την περίοδο της οικονομικής κρίσης και των ανακεφαλαιοποιήσεων, εισερχόμαστε σε μια νέα εποχή, στην οποία επενδυτές υψηλής ποιότητας και μακροχρόνιου επενδυτικού ορίζοντα εκδηλώνουν έντονο ενδιαφέρον όχι μόνο για όλες τις συστημικές τράπεζες της Ελλάδας, αλλά και για επενδυτικές ευκαιρίες σε διάφορους κλάδους της ελληνικής οικονομίας.
Οι τέσσερις αποεπενδύσεις που υλοποιήθηκαν σε εξαιρετικά σύντομο χρονικό διάστημα απέφεραν έσοδα περίπου 2,9 δισ. ευρώ στο ελληνικό Δημόσιο.
Αυτό αποτελεί δικαίωση για τη στρατηγική του Ταμείου, το οποίο οργάνωσε μεθοδικά και αποτελεσματικά την ομαλή μετάβαση, επιβεβαιώνοντας ταυτόχρονα τις επιλογές του βασικού του μετόχου, του Δημοσίου, όχι μόνο για τον τρόπο, αλλά και για τον χρόνο που προχώρησε η αποεπένδυση, με ορατά και πολλαπλά οφέλη για το ίδιο το τραπεζικό σύστημα.
Οι καρποί του εγχειρήματος αυτού είναι ήδη ορατοί: ενισχύθηκε σημαντικά η χρηματοπιστωτική σταθερότητα, και το τραπεζικό μας σύστημα –κατά το μεγαλύτερο μέρος του– πλέον χαρακτηρίζεται υπό πλήρη ιδιωτική ιδιοκτησία, αυξημένη ανταγωνιστικότητα και υγιή λειτουργία. Ολα αυτά προς όφελος των Ελλήνων καταναλωτών και φορολογουμένων. Μέσω της προσέλκυσης αξιόπιστων διεθνών επενδυτών στις τράπεζες, ως αποτέλεσμα της ανάκτησης της εμπιστοσύνης των αγορών, επιτεύχθηκε –και θα συνεχίσει να συμβαίνει– ισχυρή εισροή νέων κεφαλαίων και τεχνογνωσίας, παράγοντες που εξασφαλίζουν τη βιώσιμη και ταχεία ανάπτυξη των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και, κατ’ επέκταση, της οικονομίας της χώρας.
Η προσέλκυση ισχυρότατου ενδιαφέροντος από κορυφαίους, διεθνείς θεσμικούς επενδυτές με ποιοτικά κεφάλαια, σε κάθε διάθεση των μετοχών του Ταμείου στις συστημικές τράπεζες, αναδεικνύει με εμβληματικό τρόπο την εμπιστοσύνη των αγορών στις προοπτικές του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος και στη σταθερή δυναμική που αναπτύσσει η ελληνική οικονομία.
Σε αυτή τη νέα εποχή για τον τραπεζικό μας κλάδο ο στόχος είναι η εξασφάλιση των συνθηκών που θα επιτρέπουν τη λειτουργία ενός υγιούς χρηματοπιστωτικού συστήματος και η υιοθέτηση πρωτοβουλιών που θα εξασφαλίζουν τον υγιή ανταγωνισμό μεταξύ των τραπεζών, όπως συμβαίνει σε όλες τις προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες, με το βλέμμα στραμμένο στο συμφέρον του καταναλωτή. Διότι οι ισχυρές τράπεζες που λειτουργούν ανταγωνιστικά –προσφέροντας περισσότερα προϊόντα, υπηρεσίες και επιλογές στους πελάτες τους– είναι όφελος για τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και την εθνική οικονομία.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο το ΤΧΣ έθεσε αυστηρά κριτήρια ως προς την αξιολόγηση των υποψήφιων επενδυτών, λαμβάνοντας υπόψη τον μακροπρόθεσμο ορίζοντα, την ικανότητα στήριξης των τραπεζών σε δύσκολες συνθήκες και την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς τους στις σύγχρονες προκλήσεις.
Εν κατακλείδι, η επιτυχής στρατηγική αποεπένδυσης του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας αποτελεί θεμέλιο για την ανάκαμψη και τη βιώσιμη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Με συστηματική προσέγγιση, διαφάνεια και μεθοδικότητα, το ΤΧΣ ενισχύει τη μακροπρόθεσμη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και προσελκύει νέους επενδυτές, θέτοντας τις βάσεις για μια δυναμική και βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη. Είμαστε στην αρχή ενός νέου κεφαλαίου για την ελληνική οικονομία, με τους επενδυτές να αναγνωρίζουν τις ευκαιρίες και την ελκυστικότητά της. Παρ’ όλα αυτά οι προκλήσεις παραμένουν και η περαιτέρω υλοποίηση μεταρρυθμίσεων προς την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας είναι απαραίτητη. Με συνέπεια, αποφασιστικότητα και συνεργασία μεταξύ όλων των φορέων μπορούμε να χτίσουμε μια ανθεκτική οικονομία προς όφελος όλων των πολιτών, διασφαλίζοντας ένα μέλλον ευημερίας και προόδου για τις επόμενες γενιές.
*Ο κ. Ηλίας Ξηρουχάκης είναι διευθύνων σύμβουλος του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
