ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. «Περισσότερο από μια αγορά». Αυτός είναι ο τίτλος της περίφημης πια έκθεσης του Ενρίκο Λέτα εμπνευσμένος από τον πολιτικό του μέντορα Ζακ Ντελόρ που πάντα πίστευε ότι το «διαμάντι» της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η κοινή ενιαία αγορά θεσπίστηκε πρώτα και κύρια για τους πολίτες της δίνοντάς τους συνολικά τέσσερις ελευθερίες: κυκλοφορία εμπορευμάτων, προσώπων, κεφαλαίων και παροχής υπηρεσιών. «Ηρθε η ώρα να μιλήσουμε πλέον για την πέμπτη, την πιο σημαντική στην αυγή του 21ου αιώνα», τόνισε ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, Ενρίκο Λέτα, που δεν είναι άλλη από την ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας. Ενα δηλαδή από τα βασικά ζητούμενα, ώστε η Ευρώπη να πάψει να «τρέχει» πίσω από τους γεωπολιτικούς και οικονομικούς ανταγωνιστές της, τις ΗΠΑ, την Κίνα, την Ινδία και όλες τις αναδυόμενες οικονομίες.
Οι προτεραιότητες
Σκιαγραφώντας τους στόχους της έκθεσής του για τον μετασχηματισμό της ενιαίας αγοράς ο Ενρίκο Λέτα ανέφερε ότι επί της ουσίας προτείνει την ένωση αποταμιεύσεων και επενδύσεων (Savings and Investment Union), που θα εξασφαλίσουν την παραμονή ιδιωτικών κεφαλαίων στην Ευρώπη, με άμεση προτεραιότητα την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, καθώς και την εισαγωγή ενός νέου ευρωπαϊκού συστήματος κρατικών ενισχύσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. «Μια επέκταση και ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς» προς όφελος των πολιτών είπε χαρακτηριστικά ο Ενρίκο Λέτα, αμέσως μετά την ολοκλήρωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που συζήτησε διεξοδικά τις προτάσεις του.
Επί της ουσίας, ο Ενρίκο Λέτα εισηγείται τη σταδιακή αντικατάσταση των εθνικών από ευρωπαϊκές ενισχύσεις, αναθέτει έναν πολύ σημαντικότερο ρόλο στις δημόσιες επενδύσεις, προσθέτει την έρευνα – καινοτομία – εκπαίδευση στον πυρήνα της εσωτερικής αγοράς, προτείνει τη διεύρυνση της ενιαίας αγοράς στις τηλεπικοινωνίες, την ενέργεια, την αμυντική βιομηχανία (με κοινή χρηματοδότηση από τον ESM) και τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες.
Παράλληλα, όμως, η έκθεση Λέτα «απαντά» στις ανησυχίες της Ε.Ε. ότι εν μέσω των νέων γεωπολιτικών ανακατατάξεων με δύο πολέμους στη γειτονιά της και την πιθανή επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, η Ευρώπη θα μείνει όχι μόνο «πίσω» αλλά και μόνη της. Στο πλαίσιο αυτό, χθες οι «27» κατέληξαν μετά κόπων και βασάνων σε ένα «νέο σύμφωνο για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα» προκειμένου η Ε.Ε. να μη μείνει «πίσω» από τους βασικούς ανταγωνιστές της και να δώσει νέα πνοή στη βιομηχανική πολιτική της. Ομως για να συμβεί αυτό «χρειάζεται να κινητοποιήσουμε περισσότερα χρήματα, περισσότερα εργαλεία, να επενδύσουμε σε στρατηγικούς τομείς», σημείωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ. «Στη διάρκεια της συνεδρίασης όλοι μας αντιληφθήκαμε ότι είναι σημαντικό να επιταχύνουμε, να αυξηθούμε, δίνοντας όμως προσοχή στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με το σωστό μείγμα και τη σωστή ισορροπία», ανέφερε. Η αλήθεια είναι ότι προς το παρόν το νέο αυτό σύμφωνο αποτελεί «δήλωση προθέσεων» και θα προχωρήσει με συγκεκριμένα βήματα μετά τις επικείμενες ευρωπαϊκές εκλογές και ενώ παρουσιαστεί η έκθεση συνολικά για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα από τον επίσης πρώην πρωθυπουργό της Ιταλίας, Μάριο Ντράγκι.
«Η ανταγωνιστικότητα και η ενιαία αγορά της Ενωσης ξεκινούν από ισχυρή βάση. Τώρα πρέπει να μετατραπεί σε βιώσιμη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη», τόνισε η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Η ίδια πρόσθεσε ότι η Ε.Ε. πρέπει να διασφαλίσει ότι οι Ευρωπαίοι δεν καταναλώνουν απλώς ψηφιακές και τεχνολογικές υπηρεσίες, που παράγονται αλλού και ζήτησε συγκεκριμένες δράσεις για την ενίσχυση της πρόσβασης σε κεφάλαια, τη μείωση του ενεργειακού κόστους, την αντιμετώπιση της έλλειψης δεξιοτήτων και την περαιτέρω ενίσχυση των εμπορικών δεσμών.
Η Ευρώπη κινδυνεύει να μείνει όχι μόνο «πίσω», αλλά και μόνη της.
«Το μέλλον μας είναι πια στα χέρια μας», είπε χαρακτηριστικά ο Βέλγος πρωθυπουργός Αλεξάντερ ντε Κρο και κάπως αισιόδοξα σε σχέση με το κλίμα που επικράτησε στη χθεσινή συνεδρίαση των «27» ιδιαίτερα για την ένωση των κεφαλαιαγορών (CMU). Η ιδέα της ένωσης των κεφαλαιαγορών πρωτοκυκλοφόρησε το 2014 αλλά δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. «Η Ε.Ε. διαθέτει 33 τρισ. ευρώ σε ιδιωτικές αποταμιεύσεις. Πρέπει να βρούμε τρόπους να διοχετεύσουμε αυτά τα ποσά στις επιχειρήσεις μας», σημείωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. «Οι startups της Ε.Ε. λαμβάνουν σχεδόν τη μισή χρηματοδότηση από τις αντίστοιχες αμερικανικές. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Η απάντηση θα έρθει μέσω της ένωσης των κεφαλαιαγορών», πρόσθεσε, ενώ η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ισχυρίστηκε ότι σχεδόν 470 δισ. σε ευρωπαϊκά κεφάλαια θα μπορούσαν να «απελευθερωθούν» προς αυτή την κατεύθυνση.
Ωστόσο μικρά κράτη-μέλη ανησυχούν ότι η ένωση των κεφαλαιαγορών θα δώσει ρυθμιστικές εξουσίες και εποπτεία σε μεγαλύτερες χώρες όπως η Γαλλία, που πίεσε χθες συνεπικουρούμενη από την Ιταλία και την Ισπανία να αναλάβει την εποπτεία των αγορών ο μηχανισμός (ESMA) με έδρα το Παρίσι. Απέναντί τους, όμως, στάθηκε μια ισχυρή πλειοψηφία συνολικά 14 κρατών-μελών.
Χρηματοδότηση άμυνας
Το μέλλον της «ένωσης των κεφαλαιαγορών» παραπέμπεται για τεχνοκρατική επεξεργασία από την Κομισιόν και την τρέχουσα βελγική και επόμενη ουγγρική προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Αλλο θέμα που «δίχασε» χθες τη συνεδρίαση των «27» ήταν και ο τρόπος χρηματοδότησης των αμυντικών αναγκών της Ε.Ε. και της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, καθώς οι συνήθεις «ύποπτοι» Γερμανία, Ολλανδία και Δανία τάσσονται κατά της έκδοσης κοινού χρέους.
Την πρόταση στηρίζουν όμως αρκετά κράτη-μέλη όπως η Γαλλία, εσχάτως η Εσθονία, αλλά και η Ελλάδα. «Στο ζήτημα του ευρωομολόγου για την άμυνα, νομίζω είμαστε στην αρχή αυτής της συζήτησης, αλλά θέλω να επαναλάβω τη μεγάλη επιμονή με την οποία προσωπικά θα διεκδικήσω ένα ενιαίο ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό εργαλείο για να στηριχθεί η άμυνα της Ευρώπης», τόνισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ερωτηθείς σχετικά από την «Κ», ενώ μιλώντας για την έκθεση Λέτα, ανέφερε ότι «κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση».
«Είναι πολύ σημαντικό για μία μεσαία χώρα, όπως η Ελλάδα, εξωστρεφή, η ενιαία αγορά να δουλεύει ώστε να ξεπερνιούνται διάφορα γραφειοκρατικά εμπόδια. Είναι σημαντικό και για τις ελληνικές επιχειρήσεις, τις πιο εξωστρεφείς επιχειρήσεις, να υπάρχει μία ένωση κεφαλαιαγοράς που θα επιτρέπει στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να αντλήσουν με μεγαλύτερη ευκολία κεφάλαια, αλλά και στους Ευρωπαίους επενδυτές να επενδύουν αντίστοιχα σε ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, αντί εκτός Ε.Ε.», όπως είπε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός μετά τη λήξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Σε ό,τι αφορά τη συζήτηση που προηγήθηκε, ο Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε ότι «είναι σαφές ότι η Ευρώπη έχει βάλει πολλούς φιλόδοξους στόχους: θέλει να κάνει την πράσινη, ψηφιακή μετάβαση, θέλει να έχει ενιαία άμυνα, αλλά δεν έχει τα απαραίτητα χρηματοδοτικά εργαλεία για να μπορεί να υλοποιήσει αυτές τις πολιτικές». Για τον λόγο αυτό, πρόσθεσε ότι «τα ιδιωτικά κεφάλαια είναι πηγή χρηματοδότησης τέτοιων πρωτοβουλιών. Θα χρειαστούν όμως και δημόσιοι και ευρωπαϊκοί πόροι».