Αλλη μια χρονιά δημοσιονομικής υπεραπόδοσης αναμένεται να επισφραγίσει αύριο η Eurostat, ανακοινώνοντας τα στοιχεία για το δημοσιονομικό ισοζύγιο του 2023. Σύμφωνα με πληροφορίες, το πρωτογενές πλεόνασμα ήταν τελικά στην περιοχή του 1,7% του ΑΕΠ, πολύ υψηλότερο από το 1,1% του ΑΕΠ που εκτιμούσε ο προϋπολογισμός του 2024.
Τα νέα είναι καλά και στέλνουν θετικά μηνύματα στις αγορές ως προς την προσήλωση της κυβέρνησης στη δημοσιονομική πειθαρχία. Ωστόσο, οικονομικοί αναλυτές και στελέχη του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης σπεύδουν να προειδοποιήσουν ότι οι δύο συνεχόμενες χρονιές υπεραπόδοσης (το 2022 έκλεισε με πρωτογενές πλεόνασμα 0,1% του ΑΕΠ, έναντι πρόβλεψης για έλλειμμα 1,6% του ΑΕΠ) δεν προεξοφλούν ανάλογη επίδοση και φέτος και επομένως δεν δικαιολογείται κανενός είδους χαλάρωση.
Κατ’ αρχάς, ο κίνδυνος γενίκευσης του πολέμου στη Μέση Ανατολή επιβάλλει ούτως ή άλλως επιφυλακή, καθώς μια άνοδος των τιμών ενέργειας θα μπορούσε να τινάξει στον αέρα τον προϋπολογισμό, επιβραδύνοντας την ανάπτυξη και επιβάλλοντας μέτρα στήριξης των νοικοκυριών. Ηδη, η άνοδος της τιμής του πετρελαίου και η πτώση των αγορών της Παρασκευής, στο άκουσμα της είδησης για το πλήγμα που εξαπέλυσε το Ισραήλ στο Ιράν, έδειξαν πόσο εύθραυστη είναι η ισορροπία.
Επιπλέον, όμως, η μελέτη των στοιχείων δείχνει ότι η υπεραπόδοση του 2023 οφείλεται εν μέρει σε συγκυριακά στοιχεία και άρα όχι αναγκαστικά επαναλαμβανόμενα και φέτος. Η αύξηση των φορολογικών εσόδων του προηγούμενου χρόνου πέραν των προβλέψεων αποδίδεται κυρίως στα υπερκέρδη των επιχειρήσεων του 2022 (χρονιά με ρυθμό ανάπτυξης 5,6%, μετά την COVID) που φορολογήθηκαν πέρυσι. Φέτος θα φορολογηθούν τα κέρδη του 2023, χρονιά με ρυθμό ανάπτυξης 2%. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του υπουργείου Οικονομικών, η υπεραπόδοση του 2023 αποδίδεται κατά 60% στα έσοδα και κατά 40% στις δαπάνες, όπου σημειώθηκε υποεκτέλεση σε κάποιες κατηγορίες.
Ασφαλώς, η καλύτερη επίδοση του 2023 δίνει κάποια ώθηση (μέσω carry over) στον προϋπολογισμό του 2024. Παρ’ όλα αυτά, στο υπουργείο Οικονομικών εκτιμούν αυτή τη στιγμή ότι ο στόχος δεν αλλάζει: το πρωτογενές πλεόνασμα φέτος θα είναι 2,1% του ΑΕΠ. Αυτό συμφώνησαν και με τους εκπροσώπους της Κομισιόν, με τους οποίους διαπραγματεύθηκαν τις προηγούμενες εβδομάδες, στο πλαίσιο της τακτικής μετα-προγραμματικής αξιολόγησης της χώρας.
Για το 2023 το πρωτογενές πλεόνασμα έκλεισε τελικά πολύ υψηλότερα, στο 1,7% του ΑΕΠ έναντι στόχου 1,1%.
Αλλωστε, αν η επίδοση του 2024 ενισχύεται από το καλύτερο αποτέλεσμα του 2023, αποδυναμώνεται από την άλλη πλευρά από την αναθεώρηση προς τα κάτω της πρόβλεψης για τον φετινό ρυθμό ανάπτυξης.
Οι νεότερες προβλέψεις της κυβέρνησης, μετά και τη διαπραγμάτευση με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, τοποθετούν την πρόβλεψη για την αύξηση του ΑΕΠ στην περιοχή του 2,4%-2,5%, σύμφωνα με πληροφορίες, έναντι 2,9% που προέβλεπε ο προϋπολογισμός. Αυτό θα αποτυπωθεί στο ενδιάμεσο διετές πρόγραμμα σταθερότητας, 2024-2025, που θα υποβάλει η κυβέρνηση στην Κομισιόν τη Μ. Τρίτη 30 Απριλίου.
Ηταν καιρός να αποδεχθεί η κυβέρνηση αυτή την αναθεώρηση, μετά τις αλλεπάλληλες, χαμηλότερες από τη δική της, προβλέψεις: η Κομισιόν προβλέπει ρυθμό 2,3%, η Τράπεζα της Ελλάδος επίσης 2,3%, το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή 2,5% και η Εθνική Τράπεζα επίσης 2,5%. Πιο απαισιόδοξο το ΔΝΤ εκτίμησε ρυθμό 2%.
Το Σύμφωνο Σταθερότητας
Το δημοσιονομικό σκηνικό θα αλλάξει πλήρως το 2025, με την εφαρμογή του νέου Συμφώνου Σταθερότητας. Η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα ψηφίσει το νέο σύμφωνο την προσεχή Τρίτη, ανοίγοντας τον δρόμο στην Κομισιόν να θέσει σε εφαρμογή τους νέους κανόνες. Στις 26 Ιουνίου οι Βρυξέλλες αναμένεται να παρουσιάσουν τα δημοσιονομικά μονοπάτια που πρέπει να ακολουθήσουν την προσεχή 4ετία όλα τα κράτη-μέλη, ανάλογα με την κατάσταση της οικονομίας τους και κυρίως το ύψος του χρέους τους. Στο ελληνικό υπουργείο Οικονομικών αναμένουν εναγωνίως τους στόχους για την επιτρεπόμενη αύξηση των καθαρών πρωτογενών δαπανών, που θα αποτελεί το νέο κριτήριο. Ο στόχος για φέτος (που δόθηκε δοκιμαστικά) ήταν 2,6% και εκτιμάται ότι θα επιτευχθεί.